KLEINE COURANT
't Vliegend Blaadje
voor Helder, Texel, Wieringen en Anne Paulowna
No. 4084.
Zaterdag 7 Ootober 1911
39ste Jaargang.
't Vliegend Blaadje p. 8 m. 50 ct., fr. p. post 75 ct, buitenland f 1.25
Pre- Zondagsblad 37} 45 f 0.75
miën J Modeblad i 55 i i i 65 i f 0.00
(Voor het buitenland bij vooruitbetaling.)
Advertentie* van 1 tot 5 regel» 30 cent.
Elke regel meer6
Bewjjs-exeinplaar2$
Vignetten en groote letter» worden naar plaatsruimte berekend.
Interc—
Telefoon 50.
Verschijnt Dinsdag- en Vrijdagmiddag.
Uitgever C. DE BOER Jr. (v./h. BERKHOUT a Co Helder.
Eerste Blad.
Aan onze Lezeressen.
De behoefte aan het bezit van een degelük,
praatisch Modeblad, hetwelk volledig voorlicht,
betreffende de eischen welke de mode stelt, doet
zich thans het meest gevoelen.
„HET NIEUWE MODEBLAD",
hetwelk bij den uitgever van dit blad is verkrijgbaar
gesteld, kost slechts 55 ets. p. 3 mnauden (franco
p. post 65 ets.) verschijnt 2 maal per maand, alzoo
6 nummers in één kwartaal, en is
een Modegids bij uitnemendheid.
Het bevat afbeeldingen van de fraaiste toiletten
zoowel al» van meer bescheiden costumes en eene
uitgebreide collectie voor kindergoed.
Het is onontbeerlijk voor elke huismoeder, die
ar prys op stelt, zich en hare kinderen smaakvol
en toch weinig kostbaar te kleeden. Elke aflevering
is vergezeld van een uitvoerig patronenblad, zoodat
men in staat is een betredend costuum ol model
daarvan zelf te vervaardigen.
Het blad is van groote waarde voor jonge Dames,
wegens een schat van afbeeldingen van handwerken.
Meerdere malen wordt eene modeafbeelding op
de voorpagina artistiek in kleuren afgedrukt.
Wij wekken onze lezeressen op, zich op dit
fraaie en goedkoope Modeblad te abonneeren.
Voor nieuwe inteekenaren is een nummer ver
krijgbaar, zoolang de voorraad strekt, aan het
Bureau van dit blad.
Met 1 Uctober is het éde kwartaal ingetreden.
Abonnementen worden na 15 October niet meer
aangenomen.
De Administratie van dit blad.
(iomeenteraad van Helder.
Zitting van Dinsdag 3 October 1911.
Voorzitter: de heer Over de Linden.
Aanwezig zjjn de H.H. De Ven, De Geus,
Biersteker, Van der Ploeg, Krijnen, Van
den Berg, Verategen, Verfaille, Oortgysen,
Hartainck, Zander, Bok, Grunwald, Harten-
liorf, Adriaanse en Breda.
Afwezig met kennisgeving: de H.H. Van
Neck en Therra.
Afwezig zonder kennisgeving: aanvankelijk
de heer Grunwald, die echter later ter ver
gadering komt.
Allereerst is aan de orde de beëediging
van het nieuw benoemde Raadslid, den heer
Jb. Harjer.
Door den secretaris binnengeleid, legt de
heer Harjer de vereischte oeden in de han
den van den Voorzitter af; wordt door dezen
gefeliciteerd en Deemt zitting.
Hierna worden de Dotulen der vorige ver
gadering, die ter visie hebben gelegen, onver
anderd goedgekeurd.
Hierop wordt mededeeling gedaan vau de
volgende
Ingekomen Stukken.
I. Kennisgeving, dat de Hoore» W. A.
Kecsom, P. D. Maandag, A. Smit, F. T.
A. Cedee en H. J. v. d. Ploeg hunne be
noeming tot Leeraar aan de Burgeravond
school aannemen.
II. Kennisgeving van den heer G. Tjalsma,
dat hij' zyne benoeming tot Leeraar aan de
Burgeravondschool niet aanneemt.
III. Provinciaal blad, houdende mededee
ling, dat du nieuw benoemde Commissaris
der Koningin don 16e Sept. 1.1. zyn tunctie
heeft aanvaard.
Voor kennisgeving aangenomen.
IV. Goedkeuring van Ged. Staten op de
aangenomen wyziging der lesuren, betreflende
de Burgeravondschool.
V. Goedkeuring van Ged. Staten op de
aaugenomen wyzigingen in het uitbreidings
plan der Gemeente.
VI. Goedkeuring van de aanvraag tot
ontheffing van de stichting van een Gym
nasium voor den tjjd van 5 jaar.
VII. Goedkeuring van het plan tot exploi
tatie van een proeftuin te Koegras.
Deze mededeelingen worden voor kennis
geving aangenomen.
VIII. Beslissing van Ged. Staten op een
bezwaarschrift tegen een aanslag in den
Hoofdelyken Omslag.
Voor kennisgeving aangenomen.
IX. Adres van den heer Oortgysen, inzake
trott oir-bestrati n g.
In dit adres drukt de heer Oortgysen de
wenschelykheid uit, om by verstrating der
IE1 El UXXjIJ BTOHST.
FAMILIE-EER.
Zou hy dan niet in eigen oogen een eer-
looze zjjn
Verondersteld nog dat het hem gelukte zyn
vader buiten het land te zenden, kon dan
niet bet een of ander toeval den verrader
spelen en hem in de oogen van den ouden
handelsraad tot een bedrieger maken
Zou Von Horwitz dan niet het volste
recht hebben hem te verachten
Moest hy hem niet als man van eer alles,
alles meedeelen
Al die vragen vlogen hem pylsnol door
het hoofd en de eene pynigde hem al even
erg als de andere. In dien doolhof van ge
dachten stond hem slechts dén feit klaar en
duideljjk voor de geest: onschuldig had hy
zyn levensgeluk verloren Wat hy voorheen
zoo overgelukkig had bezeten, was thans
door een ondempbare kloof van hem gescheiden.
Uren verstrekenjjen Wilhelm liep nog al
door met over elkaar geslagen armen do
kamer op en neer. Het kantoorpersoneel was
al lang heengegaan, de knecht was op zyn
bureau de lamp komen aansteken en had
daarop zjjn hoor weder alleen gelaten met
de gedachten, welke diens hoofd martelden.
Aldoor somberder werd het gelaat van
den jongen man, die daar rusteloos heen en
weer liepwellicht kwam or op dit oogen-
blik een noodlottig beslnit by bem op.
voornaamste straten, sooals Keizerstraat,
Koningstraat, enz., trottoir-bestrating toe te
passen op de wij'ze als de Kruger- en Botba-
straat.
In handen van B. en W.
X. Missive van den heer Jacob Leendert
van Dam, 2e Luit. 4e Keg. Vesting-artillerie,
Kanaalweg 23, houdende klachten over den
reinigingsdienst.
In deze missive beklaagt genoemde heer
zich over het aanwezig zyn van een hon-
denlijk in het kanaalover do aanwezigheid
van open emmers met menschelyk afval in
de ochtend- en avonduren, alsmede over het
pusseeren van geopende wagens der Gem.
reiniging. Met het oog op zyn hooge belas
ting meent adressant gerechtigd te zyn tot
deze klacht en dringt op verbetering aan.
Zal worden doorgezonden naar den Bur
gemeester, als Hoofd der Politie.
XI. Adres van de Muziek-vereeniging
,Winnubst", onderafd. N. R. K. Volksbond,
met het verzoek de vereeniging, evenals
vorige jaren, een subsidie te vorleonen van
f 75. De vereeniging is bereid, daarvoor
twee concerten te geven op nader aan te
wijzen plaatsen in de Gemeente.
Met algemeene stemmen verleend.
XII. Adres van do Wed. C. Marchand,
verzoekende voor 1912 een gratificatie van
f 100 te mogen ontvaDgeri.
Wordt met algemeene stemmen gunstig op
beschikt.
XIII. Adres van het Bestuur der Fröbel-
inrichting, verzoekende, onder verwyzing naar
reeds vroeger ingezonden bescheiden, subsidie
voor het jaar 1912.
In handen van B. en W.
XIV. Adres van de Schildersvereeniging
.Oefening kweekt Kennis", verzoekende voor
1912 een subsidie tot instandhouding van
loculiteit, leermiddelen en gereedschap.
lu handen van B. en W.
XV. Adres van de bewoners der Botha-
straat, verzoekende betere verlichting aan te
brengen in die straat en het gedeelte van
den Polderweg tot aan den overloop bij het
spoor met grint te beharden.
In handen van B. en W.
XVI. Proces-verbaal der opneming van
kas en boeken van den Ontvanger der Ge
meente Helder, gehouden op 25 Sept. jl.
In kaB was f 52575.82*.
XVII. Adres van den heer P. Hort,
verzoekende ontheffing van het bepaalde by
art. IC van do Bouwverordening voor het
perceel Californiestraat 4 en van de firma
T. C. Go vers alsvoren van art- 18 voor het
perceel Kanaalstraat hoek Dykweg.
Aangehouden tot de volgende vergadering,
wyl B. en W. nog niet in het bezit der
noodige bewijsstukken zyn, om don Raad te
kunnen voorstellen, de ontheffingen te ver-
leenen.
XVIII. Adres van de kommiezen der
Plaatselijke Belastingen om herziening van
hunne jaarweddenregcling, met het oog op
do dure tyden.
In handen van B. on W.
XIX. Ontslagaanvrage van don heer C. J.
Blok als lid van de Comm. van Toezicht op
het Midd. Ond. met ingang van 1 Oct.
Wordt mot algemeene stemmen eervol ver
toond, onder dankzegging voor de vele dien
sten der gemeente bewezen.
XX. Adres van de H.H. Oortgijsen en
Biersteker inzake wijziging van het uitbrei
dingsplan der gemeente, voor zooveel be
treft Huisduinen.
In handen van B. en W.
XXI. Missive van den heer C. Stum-
phius, inzake zyn advieB over
School-Artaen.
De heer Stamphius deelt in deze missive
o.a. mede, dat hy geen lid van de Vereen,
van Hoofden van Scholen ws*, ten tyde van
de indiening zyner missive; dat hy geen deel
nam aan de conferentie met de H. v. S. en
geen kenniB draagt noch droeg van het ad
vies, door de Ver. v. H. v. S. aan het col
lego van B. on W. gericht, noch hoe het
advies was gemotiveerd; dat hy eerlyk en
onomwonden zyn meening heeft kenbaar ge
maakt aan B. en W.t voor wie dat advies
was bestemd; dat hij zich niet bewnst is,
zyne collega's alhier ook maar in eenig op
zicht in hunne waarde als paedagogen te
hebben te kort gedaan, en allerminst de be-
,Er blyft geen keus," fluisterde de jonge
advocaat teu slotte. .Voordat ik een beBluit
kan nemen moot ik zekerheid hebben eerst
van den man, die het durft wagen zich nit
te geven voor mijn vader, dien ik God
moge het my vergeven als myn doods
vijand moet haten, want hy is de verwoes
ter van myn geluk."
.Bezorg dezen brief onmiddellijk op de villa
van mijnheer Von Horwitz", zeide hy zoo
kalm als hem mogelyk was. iGe behoeft
niet op antwoord te wachten."
Toen de deur achter den knecht gesloten
was herademde Wilhelm. Hy opende een lade
van zyn achryfbnreau en nam er een revol
ver en een korten, breeden dolk in een lederen
foudraal nit.
Voorzichtigheidhalve," mompelde hy, ,mon
kan nooit weten, hoe men in een valstrik
gelokt wordt."
Toen maakte hy zich gereed om nit te
gaanop zyn vastberaden gelaat was het
te zien, dat hy oen boBlnit had genomen het
geen hy denzelfden avond nog ten uitvoer
wilde brengen.
Een menigte menschen, wel eenige honder
den omstreeks, had zich opgehoopt voor het
huis no. 28 in de Rozenstraat en staarde
half met nieuwsgierige, half met angstige
blik naar do politieagenten, die de straatdeur
bewaakten, hoewel noch deze, noch het geheele
huis zich ook maar in het geringste onder
scheidde vaD do andere groote, overbevolkte
huizen, waaruit deze smalle straat bestond.
Zooeven heeft een gesloten rytoig voor het
hnis stil gehoudenslechts noode en door de
krachtige vuisten en ellebogen der agenten
doeling had dit te doen; dat by protesteert
tegen de grievende en verdachtmakende con
clusie, door het Raadslid Biersteker uit zyn
betoog getrokken; dat z. i. het gevolg van
zulk een bejegening is, dat ambtenaren voort
aan by het uitbrengen van adviezen zich
slechts zullen beperken tot algemeenheden,
willen zy niet de risico loopen in eer en
goeden naam te worden aangerand en dat
h(j den Voorzitter van den Raad beleefd dank
zegt voor diens adhaesie, aan zyn advies
betuigd.
Nadat deze missive ib voorgelezen, zegt
de heer Biersteker:
Als ik over doze zaak nog een enkel woord
ga zeggen, dan is het ditAls die mynheer
daar gaat zeggen, op het bedoelde tydstip
geen lid van de Ver. v. H. v. S. te hebben
uitgemaakt, dan zal dit wel waar zyn. Ech
ter kan ik er aan toevoegen, dat hij speciaal
voor deze zaak is uitgenoodigd, de vergade
ring by te willen wonen.
Evenwol wensch ik op dit stuk thans niet
te diep in te gaan. Ik wil er alleen op wyzen,
dat ik in de vorige Raadsvergadering niet
heb aangevallen den persoon van den heer
Stumphinsalleen heb ik besproken het grie-
veude, dat er in gelezen was, dat by in zijn
rapport anderen in de schoenen schuift; dat
wie er een meening op na houdt, die niet
overeenstemt met de zyne, dat die meening
niet oprecht gemeend zou kunnen zyn en
alleen wordt aangehangen en verdedigd, om
de schyn op zich te ladon van vooruitstre
vend te willen heeten.
Daartegen ging myn protest.
Of die mynheer Stumphius of Nurks heet,
laat my volkomen koud. Ik heb alleen ge
protesteerd, en ik meen met volle instem
ming van vele anderen, dat daar in zyn
missive uitdrnkkelyk gezegd wordt, dat zy,
die voor deze zaak gunstig gestemd zijn, dit
enkel zyn uit vrees, om voor conservatief te
worden aangezien en wyl 't nu eenmaal op
't programma van vooruitstrevende partyen
voorkomt.
Ik heb dus alleen geprotesteerd tegen 't
iusinneerende in deze boutade gelegen, en
niet aangerand de vryheid van anderen, om
een afwijkende meening aan te hangen. Ik
beroep mij daarvoor op het verslag der
vorige zitting, waar letterlijk staat: Ik ont
zeg niemand het recht, een tegengestelde
meening aan te hangen, doch men mout niet
insiuueeren aan het adres van zijn tegen
stander."
Die uiting over myn onparlementair op
treden op een plaats, waar men zich niet
verdedigen kan, kan ik dus gevoeglijk naast
my neerleggen. En wat nu nog aangaat het
gevaar, waarop de heer Stumphius doelt in zyn
slotalinea, dat de ambtenaren huiverig zou dm
worden advies uit te brengen, daaromtrent
wensch ik nog op te merken, dat men by
het uitbrengen van dat advies ook wel de
porken kan te buiten gaan, en dat het zeker
niet van den hoer St. verlangd is, zoo wijd-
loopige bespiegelingen te gaan houden Ook
in dat opzicht komt het my voor, dat de
schryver der missive de perken is te bniten
gegaan, door daarin zulke ongunstige uit
latingen op te nemen. Ik handhaafde dus
mijn protest en wensch hot zelfs nog even
aan te dikken door myn verwondering er
over uit te spreken, hoe de heer St. in dit
nieuwe schryveu zich op zijn handelwijze
durft voorstaan.
Nadat ook de heer V eratcgen zich
nog even in het debat heeft gemengd, gaat
men omtrent dit schrijven van den heer St.
over tot de orde van den dag.
XXii. Gebruik Schoollokaal.
Voorstel van B. en W. tot het in gebruik
geven van het Gymnastieklokaal van School
8 aan het plaatselyk Comité van den Nederl.
Bond voor lichamelyke opvoeding, daar het
in de bedoeling ligt, gedurende de winter
maanden om de 14 dagen een theoretische
les in voormeld lokaal te geven.
Na eenige discussie, ingeleid door den
heer De Geus, die vreesde, dat de ge
meente, op deze wyze voortgaande, nog wel
eens last kon krygen van het groote aantal
veroenigingen hier ter plaatse, die ook de
bevordering van den lichamelyken welstand
beoogeneen discussie, waarbij de heer
Verstegen gelegenheid vond, de sociale
en de heer Adriaanse de sohoolkwestie
aan te roeren, waarop de H.H. gelukkig
niet verder ingingen, werd het voorstel aan
genomen.
De heeren Verstegen, De Geus en Oort
gysen stemden er tegen.
toruggeduwd, had de menigte voldoende
ruimte gemaakt, dat by, die in het rytuig zaten,
konden uitstappen en het huis binnengaan.
Een klein, beweeglyk heer, die zoo om
streeks een vyftiger kon zyn, was het eerst
vlug uit het rijtuig gesprongen hy werd door
meerdere heeren gevolgd die met hem het
huis binnengetreden waren, waarvan een der
politieagenten, na oen militairen groet, de
deur geopend had, welke by terstond weer
achter hen sloot.
De nieuwsgierige toeschouwers rekten de
halzen uit, toen do deur geopend werd, maar
er was niets te zien. Eenige bewoners ston
den in de gang by elkander en weken, by
het binnentreden der heeren, haastig ter zijde,
en verder zagen de boren niets meer.
De rechter van instructie, een rijzig man,
deftig in het zwart gekleed, wiens strenge
blik door een paar in goud gevatte brille-
glazen tuurde en die tot 't gevolg van den
kleinen, beweeglykon heer behoorde, wilde
de vrouwen, die ïn de gang stonden, voor
bijgaan, zonder op haar te lettenmaar
halverwege bleef hy staan.
Zyn blik viel op een kloeke, gezette vrouw,
die bljjkbaar zooeven het woord had gevoerd
en die zeker overwicht op de andere vrou
wen uitoefende.
De politieagent, die in de nabijheid stond,
antwoordde op een vrag^nden blik van den
overheidspersoon, waarmede deze do vrouw
aanwees
»Dit is do portierster."
De rechter van instructie knikte even met
het hoofd.
,Gy hebt het eerst aangifte van de mis
daad gedaan vroeg hy aan de vrouw, die
hem met de handen onder haar voorsahoot
naderde.
XXIII. Adres Vroedvrouwen.
Op het adres van de dames M. Fillekes
en E. Meinema wordt door B. on W. gead
viseerd voor 1912 aan ieder een toelage
van f 100 toe te kennen.
Met algemeone stemmen goedgekeurd.
XXIV. Adres Inspecteur v. Politie.
Op het adres van don Inspecteur van
Politie wordt door B. en W. voorgesteld de
jaarwedde van dien ambtenaar met f 100 te
verhoogen en alzoo te brengen op f1400,
met ingang van 1 Jan. 1912.
Op voorstel van den heer Van Breda
wordt besloten dit adres te behandelen gelijk
met de begrooting.
XXV. Pensioenverordening.
Deze verordening, reeds vroeger uitvoerig
behandeld is, alvorens haar definitief vast
te stellen, ter visie geweest naar een des
kundige. Behoudens enkele kleinigheden, gaan
B. en W. en de Raad geheel accoord met
de gemaakte bemerkingen en stellen B. en W.
thans voor de door deskundige en nog nader
door B. en W. gewijzigde verordening aan
te nemen.
Na nog eenige discussie wordt de veror
dening met algemeene stommen vastgesteld.
XXVI. Benoemingen.
Ter benoeming worden voorgedragen voor
onderwijzeres aan school No. 7a
1. Mej. G. C. A. Biegel te Heldor.
2. Mej. J. A. Jellema te Helder.
3. G. II. Van Holk te Assen.
De uitslag van de stemming was dat uit
gebracht werden op mej. Biogel 15 stemmen,
zoodat deze hiermede benoemd is. De dames
Jellema en Van Holk verkregen respectie
velijk één en twee stemmen.
By de
Rondvraag
dringt de heer Van don Berg er op aan,
voortaan een licht een lantaarn te
plaatBen by omgevallen palen en boomen,
terwjjl de heer Van Breda in overweging
geeft, de veegmachine wat meer te laten
rjjdeu, in tyden zooals deze.
Nadat de Voorzitter een en ander had toe
gezegd, werd de openbare vergadering voor
gesloten verklaard.
De ramp te Bruinisse.
De »N. Rottord. Courant" bevat een uit
gebreid verslag over de ramp, die Bruinisse
heeft getroffen. Wij ontleenen daaraan eenige
gedeelten:
Toch maakte dit angstwekkend schouw
spel in do vale schemering by aankomst a&n
de Zjjpe maar weinig indruk meer op oos,
na deze nauwelijks twee uur lange reis, die
als een obsessio was geweest. Want hadden
wij daar langs heel dien zuidelijken oever
de vaartuigen niet gansch ontredderd en de
opvarenden weggespoeld, de schippers, hun
knechten, hun rampzalige vrouwen, hun kin
deren, niet als schrikbarende spookgestalten
zien zitten op de gorzen en slikken, maar
ook veel verder weg tegen de rijjken aan
gestormd, daar boven op, schots en scheef,
met de onttakelde masten in het zand ge
rammeid, on daar over de sluis heen van
Dintel Sub, Boms drie kwartieren gaans in
de kust, als notendoppen opgenomen on weg
geslingerd. Rjjen, rijen achtereen, de oevers
er als mee bezaaid, als een m&cabre kerkhof
van schepen, van aken, van sleepbooten,
klippers, in dien eenen rampzaligen na den
middag op toch een binnenwater veelal met
man en muis vergaan.
Het personeel wist er de aangrijpendste
verhalen van. Hoe daar twee sleepbooten
do opvarenden van de beide kasten achter
haar aan te hulp waren gekomenmet
prachtige dapperheid de opvarenden hadden
overgenomen, op een jongen na. En hoe de
beide sleepbooten met eigen personeel en
met de geredden toch waren gestrand en
door de woedende golven ontvolkt, en hoe
alleen die jongen nog levend was aange
spoeld, den anderen morgen de lijken had
gevonden van de twee gezinnen, van zyn
eigen verwanten en de heldhaftige kerels,
die hon aanvankelijk haddon gered.
Ljjkon spoelden er by tientallen aan in de
haventjes, langs de dyken, die als onregel
matige kanteelen telkens en telkens weer
wyde bressen vertooneD, gaten en brenken,
tot een grillige kartellyn langs de polders,
die zy beschermden. Die dus, na de tyden
van alles verzengende droogten, nu weiden
en akkers overspoeld zien door het nadeelige,
Zy knikte.
«Ik ben terstond naar het bureau geloopen,"
bevestigde zy met groote radheid van long
,ik kon haast niet op myn beenen staan
van den schrik, maar de plichten
zoo'n misdaad hoe is het mogelyk
in een zoo fatsoenlijk huisniet om te
gelooven
.Wanneer hebt gy de misdaad ontdekt?"
viel de rechter van instructie baar barBcb
in de rede.
Dat zal een uur of drie geleden zyn,"
sprak de vrouw. Mynheer Dorner was
namelyk zoo stipt als de klok. Eiken morgen
om zeven uur haalde hy by my zyn kannetje
melk, dat ik bjj den boer voor bem nemen
moest, dan moest ik, ook warm scheerwater
voor hem gereed hebben de oude heer
was erg netjeB, bij schoor zich iederen
morgen. En om tien uur ging hij alle
dagen uit, weer of geen weer."
Vermoedelijk trok het uw aandacht, dat
Dorner vanmorgen aan zyn gewoonte ontrouw
werd?" vroeg de rechter van instructie
eenigszins ongeduldig.
Juist zoo, ik wachtte tot negen nur; toen
wilde ik toch eens gaan zien. Ik klom de
vier trappen op enn boven gekomen, vond ik
het al vreemd, dat de deur open stond, die
toegang verleent tot de woning van mijnheer
Dorner. Deze was, moet u weten, een zonder
ling heer, vreeaeljjk wantrouwig, hoe goed
hij aan den anderen kant ook was. Toen hy
hier in huis kwam, heeft hy dadeljjk een
bijzonder slot op de voorkamerdeur laten
maken."
«Hoe lang woont hy al hier?" vroeg de
rechter.
«Eerst drie maanden", luide het antwoord;
rmaar hy bad deze regeling den oersten dag
brakke water. En andere weer, waar het
mansvolk, in den naargeestigen schyn van
het late lichte door den regen, zoo klein en
machteloos wroohtend »1b zwarte mieren
bezig waren om nog weer af te dekken en
te stoppen, aleer een nieuw ook maar ietwat
hoog ty hun hcele dorpen, hun haven en
goed met overstrooming bedreigt.
Het was zoo troosteloos, zoo om bang van
te worden, die meerendeels nog gave schepen
toch als door de golven uitgemoorde wrakken,
stil en dreigend in den schemer te zien, zoo
als de elementen ze hadden opgenomen en
neergeploft, sommige gebroken, gekraakt,
andore gansch ongedeerd on als klaar om
met dit stille weer de reis te hervatten.
Doch hoe dichter we de Zype naderden,
des te overweldigender werd het schouwspel
van al die fiere, die zoo monter op de golven
rydende hoogaarsen als echte rossen, nn by
bossen met huu schots en scheeve masten
in de dyken tegen elkander te zien zitten,
gekraakt en onttakeld, alsof je verbeelding
dat daar voor je turende oogen niet ver
mocht te omvatten.
Maar om je heen aan boord vertelden zy
al van heel een bevolking, die nu eens dood
arm en werkeloos is geworden. Van een
ouden visscher, die pas voor een paar hon
derd gulden vertimmerd had en al zyn
spaarspenningen aan zyn scheepje besteed,
dat nu tot een nietswaardig wrak, óók van
zyn eigen mocizaam-harde werkleven, in
den dam zat vastgemokerd. En dande
lyken, die zjj hadden zien drjjven, die vrouw
met haar kind om t lichaam gebonden; die
machinist, die gered was en weer te water
gesprongen; dat kindje, ongedeerd aange
spoeld in haar wiegje, maar moeder, vader,
heel het verdere gezin vermoedelijk ver
dronken.
Zaterdag lagen or 130 hoogaarsen en Lem-
storjachten op dichte ryen gemeerd in de
kleine haven, die door een zwaren dam, ter
lengte van 280 meter, en tot den kruin toe
met zutbazalt verdedigd, afgesloten wordt in
den breeden stroom van de Krammer.
De meeste vau die schepen lagen gemeerd
aan dien strekdam. Volgende ryen, lagen er
langs, flank aan flank, en de overige gean
kerd aan een binnenkant van de haven, die
door den zeedijk wordt gevormd, waarachter
het dorpiu den Bruinisserpolder beschermd ligt.
Tegen vier uur was do Zuidwesterstorm,
zóó hevig, dat de visscherslui verklaarden
het water uit het water te hebben zien
waaien. Maar toon is hy breeder geloopen, noor-
doljjk gekomen, en togen 6 uur beukten de
zeeën dwars op den dam, die Noordwest-
Zuidoost liep. Aan dien dam lagen direct 52
vaartuigen, ten deele verankerd.
De heele bevolking was in angsten en
beven op den dyk. Vandaar sagen de men
schen mot klimmende ontsteltenis, dat de dam
omstreeks zeven uur begon weg te slaan,
jnist in het midden. En daar om half acht
vloog het eerste vaartuig los, word door de
smalle geul langs do andere schepen heen-
gestormd met bolderend kraken en over den
kleinen dam heen naar buiten gesmeten,
waar hy weldra tegen de oesterloods op den
bnitenkaut van den djjk werd gezet. Meer
en meer brokkelde de dam in, liet hoogaar-
sod, jachten Iob, die dan op drift kwamen en
onvolgbaar snol wegwaaiden de duisternis in
van do woedende golven, soms by zes, zeven
tegaljjk. Want ook de meerpalen sloegen los,
en ankertouwen knapten af, zoodat alles door
en over elkaar werd gehutseld en telkens
weer wegvluchtte, spokig vereenzaamd in den
orkaneode nacht, tot weldra heel de vloot
vlot was, en overal kapot sloeg en steigerend,
krakende tegen de dyken opstormde
De visschers vlogen mee als om bun eigen
dommen nog te grijpen, tegen den orkaan in,
door regen en aarde-duisternis, maar niemand
kon zelfs zyn eigen scheepje borkennen. En
dat was per slot nog een zegen, want over
dag souden zy zekor hun vaartuigen zyn
nagesprongen en er mee ten onder gegaan.
De menschen, die hnn eigendommen achter
opliepen langs den dyk, werden al spoedig
(eruggohoaden door de groote gaten daaraan,
die hnn met ontzetting vervulde. En nu werden
zooveel mogelyk mannen verzameld om de
versterking voor de hoofdstraat verdedigd te
houden met balen en zakken zand, voortdu
rend onder leiding van den burgemeester.
Bruinisse bestaat voor twee derdon uit
een visschersbevolking. Van elk vaartuig
leveu twee gezinnende schipper en zyn
knecht. En het spreekwoord zegt: «wanneer
't op de kaai goed gaat, gaat alles goed
Maar nn is de visschersvloot verloren en
niets was verzekerd, omdat daar voor deze
open vaartuigen minstens 7 procent wordt
al vastgesteld en daar hield hy zich stipt aan."
Weet gy waar Dorner vroeger heeft
gewoond
«Hy is van buiten de stad gekomen, dat
weet ik uit zyn papieren, die ik gezien heb
voordat ik hem de woning verhuurde," op
dit laatste legde de portierster een bij zon
deren nadruk. .Met die papieren had hy nog
wat moeite, zy waren niet iu orde en de
politie is zoo streng."
,Gy traadt dus de woning binnon," onder
brak de rechter van instructio dezen woorden
vloed, .en daar vondt gy den doode
Do portierster sloeg de handen in elkaar
en jammerde
«Och, goede hemel, dat gezicht zal ik
□ooit vergeten, al werd ik ook honderd jaar 1
In de huiskamer lag die goede mynheer op
den vloer, het bloed stroomde om hem hoen
en hy was zoo dood als een pier, dat zag
ik met oen oogopslag.
O, o, wat ben ik daarvan geschrikt I Ik
begon te huilen en liep wat ik loopen kon
de trap af."
.Het is zooals vrouw Kluns zegt," beves
tigde een der buurvrouwen, terwyl zy een
stap naderbij kwam. .Ik veegde jnist myn
trap wat aan, toen zy naar beneden kwam,
zoo bleek als een doode. «Och, lieve hemel,"
schreeuwde zy, ,ze hebben den ouden Dorner
den hals afgesneden I Toen ik dat hoorde
liep ik met haar mee naar de politie."
De rechter van instructie knikte slechts
even met het hoofd en wendde zich tot den
inspecteur van politie, die juist de trap af
kwam en beleefd groette.
Gy hebt u by de aangifte terstond naar
de plaats der misdaad begeven vroeg hy.
«Ik liet het hnis terstond bewaken cn
afzetten," deelde de inspecteur mede. «Ir de
gevraagd.
Maar behalve die directe schade, die ver
liezen, grootendeels mot geleend geld by
beter gestelde families, is or de stilstand van
heel het bedryf. Een aantal schepen verloren
of onherstelbaar. Al de overige mosten wor
den gelicht, met bokken op schuiten gezet
of weggesleept, en naar de werven gebracht,
waar ze op elkander zullen moeten wachten.
Dus 120 vaartuigen uit de vaart, in 't drukst
van de verzending die tot half November
duurt, juist by die hoogo prijzen. En aan-
stuandon Zaterdag reeds voor die 240 ge
zinnen geen cent loon om van te leven. Daar
is dus direct nood. 't Meorendecl vau die
mensehen haddon tot heden een jaar-inkomen
van f 4 k f500.
De Koningin te Bruinisse.
Nu tegen twaalf nur kwam het bericht,
dat de Koningin in haar auto uit de Zjjpe
in aantocht was. Een man kwam den bur
gemeester vragen, of ze de vlaggen niet
halfstoks uit zouden steken. Met bloeke ge
zichten kwamen de monsohen uit hun wonin
gen en toen de Koningin passeerde, werd
menigeen de ontroering to machtig, barstten
vrouwen in snikkea nit, rolden ztoeren vis-
scherlui de tranen langs de wangen en een
enkele riep in vervoering als smeekend om
hulp aan vorstin en volk.
De Koningin was vanmorgen te kwart
voor zeven van het Loo gegaan mot haar
klein gevolg, baronnesse Sloot van Marxveld,
den adjudant graaf Schimmelpenuinck en
haar particulieren secretaris, jhr. van Geen.
De reis ging por trein over Rotterdam en
Dordrecht naar Oudenbosch, waar de auto's
gereed stonden die H. M met gevolg naar
Nieuw-Vosscmeer brachten, waar mr. Djjk-
meester, de commissaris der Koningin, de
Vorstin verwelkomde en haar voorreed over
den dyk naar St. Philipsland. Daar ging de
Koningin op hel veer over naar de Zype en
wandelde toen langs den doorsijpelden dyk
om de schade daar in oogenschouw te nemen.
De jonge Majesteit, in een lichtgrjjs wan
deltoilet met een auto-cap op en een licht-
blauwen sluier, stapte dapper door de ver
sporringen heen, waagde zich nu en dan
de glibberige hollingen af om de versterkin
gen van dichtby te bezien. Ter hoogte van
den S'oefpolder kwam burgemeester llage
haar met den dijkgraaf tegemoet, aan wie
de Vorstin belangstellend inlichtingen vroeg,
terwyl het gezelschap langs de gestrande
schepen ging, waar Hare Majesteit de ontdane
schippers herhaaldelijk toesprak. Weldra kwam
een groot deel van de bevolking ernstig
zwygend achter Koningin Wilhelmina aan
zonder juichen, zonder eenigen groot dan
het ontblooten van de hooiden. Op het raad
huis werden de raadsleden voorgesteld, wien
de Koningin bjj herhaling haar deelneming
betuigde. Schipper Bouwens, wiens zoon in
den storm is gebleven, werd ontboden en
toon hy afwezig bleek, kwam de diop be
droefde moeder door een dochter ondersteund
de troostwoorden van H. M. vernemen.
Daarop is de Koningin, vergezeld van
burgemeester, dykgraaf en gevolg terugge
wandeld naar do Zype voor de boot van één
uur, steeds met den stoet van de verarmde
Brninisser visschersgozinnen achter zich aan.
H. M. de Koningin heeft bij het afscheid
aan burgemeester Hage te Zype een gift
van f6000 toegezegd, in vertrouweu, (lat
het Noderlandsche Volk ook nu niet achter
zal blyven om den nood te leenigen. H. M.
hoopte, dat zoodoende de gevolgen van de
ramp gauw hersteld zullen zyn.
Betonworken en de storm.
Men schryft vjui bevoegde zyde
Word dóór velen nog getwijfeld aan do
sterkte van gewapend beton voor zeewerin
gen, na den hevigon storm van 30 Sopt. jl.
heeft dit materiaal voor zeeweringen het
burgerrecht verkregen.
Aan bet waterschap Schouwen on aan tal
van andere polders in Zeeland zyu vele
basaltglooiingen totaal uiteengeslagen.
De betonwerken zyn overal absoluut onge
deerd gebleven, niettegenstaande zy speciaal
waren aangelegd op zwaar aangevallen plaat-
Ben. Zoo aan het Noorderstrand van Schouwen
hebben de bazalthoofden en glooiingen veol
geleden. De duizenden in betonglooiïng
waren ongedeerd. Ook aan den z.g. Langondyk
aan Noord-Schouwen een van do meeHt aan
gevallen dyken van Zeeland, heeft het beton
niets geledeD, niettegenstaande groote steenen
elders weggeslagen, er op gebeukt hebben.
De dyksverhoogingen in Zeeland, na 1906
met aarde aangelegd, hebben zeer veel ge
leden. De nieuwe grond is op vele dyken
tot op het oude beloop weggevlogen en al
het werk is vernietigd.
Intusschen zyn alle dykverhoogingon in
beton uitgevoerd, n.1. met dykmuren op den
dyk, alle ongedeerd, zoowel op Schouwen-
Duiveland als op Beveland en olders.
woning boven is alles onaangeroerd gebleven,
zooals ik het gevonden heb."
«Dank u," zei de rechterlijke ambtenaar
en klom nu zonder meer de trap op.
Zyn metgezellen volgden hem en do kleine,
beweeglijke heer stootte de portierster oven
aan en zeide halfluid
«Kom mee."
(Voor geen geld van de wereld", riep de
vrouw. ,Ik kan geen dooden zienik zou
er myn leven lang alle nachten van droomen."
«Kom mee, het is noodig," herbaalde de
beambte en dat op zulk een gebiedenden
toon, waarby 8Ün blik zulk een uitdrukking
van gezag aannam, dat vrouw Klaus hem
zonder verdere togenBpraak volgde, hoewel
zy er by de huisvrouwen altijd op pochte,
dat geen man over haar den baas kon spelen,
wel allerminst baar eigen heer en meestor.
De rechter van instructie klom by twee
treden tegelyk de trap op, zoodat zyn gezel
schap moeite had, gelijken tred met hem te
houden. Door de op een kier geopende woning
deuren der verschillende verdiepingen, die
zy over moesten, gluurden nieuwsgierigen
gezichten, die by hun nadering terstond ver
dwenen.
De deur rechts van de vierde verdieping
stond wyd open en in den ingang stond
een politieagent, die bjj de nadering der
rechterlijke commissie haastig plaats maakte.
Ook de deur daarnaast stond half open en
in die opening stond een vrouw met zwarte
oogen, die nieuwsgierig op de bezoekers goj
richt waren. (Wordt vervolgd)
