KLEINE COURANT
't Vliegerid Blaadje
O
voor HeldorTexel, Wieringen en Anne Paulowna.
39ste Jaargang.
Tweede Blad.
IFIH tJIXjXjHlTOlsr.
FAMILIE-EER.
No. 4042.
Zaterdag 4 November 1911
't Vliegend Blaadje p. 3 m. 50 et, fr. p, post 75 ct., buitenland 11.25
Pre-Zondagsblad 37|45 f0.75
miën J Modeblad »>»55»».»65i f 0.90
(Voor het buitenland bij vooruitbetaling.)
Advertentiën van 1 tot 5 regels 30 cent.
Elke regel meer6
Bewijs-ex* inpl&ar2J
Vignetten en groote letters vrorden naar plaatsruimte berekend.
Interc.-
Telefoon 50.
Verschijnt Dinsdag- en Vrijdagmiddag.
Uitgever i C. DE BOER Jr. (v./h. BERKHOUT 4 Co), Helder.
Bureaus Spoorstraat en Koningstraat.
UIT HET BUITEHL.AHD.
^Hoe 't met den oorlog staat is tegenwoor
dig de eerste vraag die men doet als men
sjjn dagblad openslaat. Het antwoord daarop
ia niet zoo gemakkelijk te geven. Eensdeels
wjj wezen daar reeds op omdat de
oorlogscorrespondenten overal buiten gehou
den worden, anderdeels omdat de telegrammen
onder strenge censuur staan. Voor Italië komt
daar nog bjj dat het volk zich zeer vyandig
gedraagt tegenover bladen, die ongunstige
berichten bevatton over den oorlog. Een goed
middel om achter de waarheid te komen I I
Dat Tripolis door de Turken hernomen zou
zjjn is niet officieel bevestigd en dus, zooals
wjj trouwens reeds meldden onwaarschijn
lijk; we kunnen nu wel zeggen: onjuist!
Beuter toch bericht uit Konstantinopel
»Do geruchten, dat Tripolis door de Turken
zou genomen zyn, zyn niet officieel bevestigd.'
Natuurlyk had de Porte zoo er maar iets van
waar was, 't nieuws al lang rondgebazuind.
Want Turkye en Italië komen hierin overeen
dat zij elk succesje ellenbreed uitmeten tot
het een groote overwinning wordt.
Uit Tripolis werd door het Reuter-agent
schap geseind onder dato 1 November dat
een officier-vlieger er in geslaagd was met
goed gevolg vier bommen in het vijandelijke
kamp te werpen. Uit Tripolis' Btraten, waar
de Italianen en Turken man tegen man heeten
te vechten, kan hjj niet opgestegen zyn.
Zeer waarschijnlijk ia dns de toestand zoo:
De Italianen zyn gedwongen geworden hun
eerst ingenomen stellingen in de meeste Turk-
sche iorten te ontruimen, doch houden stand
in een met modern geschut bevestigde stelling
rondom de oude en nieuwe stad. Zjj wachten
de met spoed afgezonden versterkingen af om
aanvallend te kunnen optreden. Natuurlijk
zullen de belegeraars in dien tusschentyd alle
moeite doen om de stelling der Italianen te
nemen.
De Italiaansche gezant te Berlyn verklaarde
dat er sedert 28 October niet is gevochten.
Volgens particuliere telegrammen aan de
Berljjnsche bladen is er wel degelijk gevoch
ten in en om Tripolis, doch het succes voor
de Turken was niet noemenswaard.
De wy'ze waarop de Turken hun ^ver-
winningen" berichten bljjkt uit een te Kon
stantinopel verspreid bericht:
«In militaire kringen is men zeer verheugd,
dat de bronnen van Boemeliaua door de Tur
ken heroverd zyn. Hierdoor zyn de Italianen
wat het drinkwater betreft alleen op de vloot
aangewezen, die bij het stormachtige weer
ver van de kust moet blijven. De Italianen
in Tripolis hebben alleen de keus tnsschen
zich overgeven en sterven. De toestand in
Benghasi zou voor de Italianen even ongun
stig zyn.'
Dit laatste bericht schjjnt nog al erg over
dreven te zyn.
Uit Djerba in Tunis werd den eersten
November aan het .Berliner Tageblatt' ge
seind: «Dinsdagmiddag om 3 uur zyn de eerste
70 mM. granaten uit de Turksche berg-battery
op de stad Tripolis gevallen. Twee projec
tielen zyn in de onmiddellijke omgeving van
het Duitsche consulaat gesprongen, zonder
echter schade aan te richten. Sedert Vrijdag,
dus sedert den 27sten October, had er eiken
.dag een gevecht plaats, waaraan de veld- en
berg-artillerie deelnamen. Zondag is een hos-
pitaalschip met dameB van het Roode Kruis
aangekomen. De cholera breidt zich beden
kelijk uit. Honderden soldaten lyden aan deze
ziekte, die ook vele Joden en Arabieren
heeft aangetast. Gisteren nog Btierven in het
militair hospitaal 25 soldaten. Niettegen
staande de zeer strenge maatregelen, door
de Italianen getroffen tot deportatie van hon
derden, is de positie der Europeanen ernstig,
vooral daar do Italiaansche soldaten bjj ver
gissing een Malthezer en twee Grieken heb
ben doodgeschoten, en de cholera zich sterk
uitbreidt."
De Italiaansche versterkingen zullen 10.000
man bedragen, 't Is echter zeer de vraag of
dit wel voldoende zal zjjn. Een moeilijkheid
voor Italië zal wol bly ven, de proviandeering
en een tweede de cholera die nog al slacht
offers maakt.
Van officieele zjjdo worden de berichten,
dat de Italianen zich te Tripolis aan moord
partijen zouden hebben schuldig gemaakt,
tegengesproken.
Naar aanleiding van het verraad, door de
Arabieren gepleegd, werden doodgeschoten
degenen, die met de wapens in de vuist werden
11)
De commissaris overlegde by zichzelf
deze bijzonderheid scheen in het nadeel van
Wilhelm te zyn, die in de kachel van zyn
slaapkamer papieren had verbrand. Wat be-
teekende echter de omstandigheid, die thans
zoo goed als bewezen was, dat Wilhelm den
wissel ten huize van den vermoorde had ge
schreven en ongetwijfeld eigenhandig aan
hem gegeven had Waarom Dit was het
geheim, en er bestond weinig hoop om hier
over een licht te verspreiden. Wanneer de
advocaat het misdrjjf had gepleegd, dan kon
dit alleen geweest zyn, om alles, wat het
geheim ontdekken kon, uit de kamer te ver
wijderen.
Had echter Herbert Dorner den wissel
gekregen, dan kon ook alleen de moorde
naar dezen aan zyn slachtoffer ontstolen heb
ben. In dat geval zou de maD, die den wissel
had aangeboden, de moordenaar moeten zyn.
Loder herinnerde zich, dat vrouw Klaus
van een vriend besproken had, die Dorner
wel eens kwam bezoeken. Het uiterlijk van
dien man stemde in het oogloopend overeen
met de beschrijving, die men aan de bank
van den houder van den wissel had gegeven.
Terstond beval de commissaris aan een
agent, vrouw Klaus te gaan roepen, ver
volgens ging hy met een licht in de alcoof
om daar nog eens rond te zoeken naar een
aangehouden of schuldig bevonden aan moord.
Twee-en-twintig-honderd anderen, die ge
arresteerd werden wegens verraad of omdat
zy in het bezit van wapens werden bevonden,
zyn naar de Italiaansche eilanden overge
bracht.
Italië krygt ook de zorg voor zyn eigen
soldaten en de achterblijvende betrekkingen
der gewonde en gesneuvelde manschappen.
De koning heeft den ministerpresident een
gift gezonden van 100-000 lires voor de
familieB der in den oorlog verwonde of ge
sneuvelde soldateneen eveDgroot bedrag
schonk Victor Emmanuel aan het Roode
Kruis.
De bankinstellingen en talrijke vereeni-
gingen en particulieren dragen groote sommen
by tot het fonds voor de betrekkingen van
de gesneuvelden.
Italië moet naar het gevoelen van de
bladen den oorlog volhouden tot het bittere
einde. Zoo schrjjft de «Giorno d' Italia":
«Het is absoluut noodzakelijk, dat wy thans
Turkye in het hart treffen, opdat het zich
geneigd toont, vrede te sluiten. Van de zjjde
van Europa behoeven wy geen verzet te
vreezen, indien wy tegen Turkye een strijd
tot het bittere einde inzetten.
Wy zouden wel eens willen zien welke
mogendheid er de voorkeur aan zou geven
met Turkye bondgenoot te worden in plaats
van met Italië."
't Moge waar zyn, maar zal de oorlog Italië
niet financieel ruïneeren als hy lang moet
duren
De Mohammedanen, ook zij die heeten
Italië gunstig gezind te zyn, trekken met
elkaar ééne lyn. Zoo schryft de speciale
oorlogs-correspondent van de «Berl. Loo-
Anzeiger"
De Senoussis hebben zich tegen de Itali
anen verklaard. De religieuse secte heeft een
voor de Europeanen onbegrypelyken invloed.
Italië heeft millioenen geofferd om deze
monschen op zyn hand te krjjgen, dooh het
mocht niet gelukken. Het opperhoofd in
Tripolis sloot zyn huis en trok weg op den
dag, dat de marinetroepen binnenrukten.
Thans is hy by de Arabische ruiters in het
achterland. Zyn woord is voldoende om hon
derden, zonder dat zjj een spier op het gelaat
vertrekken, den dood te laten ingaan. Het is
een buitengewone hulp voor de kleine
TurkBche troepenmacht en heeft minstens even
veel macht ais eenige Italiaansche regimenten
Si Mohammed Es Sinni, zoo heet de man,
preekt thans dood en verderf tegen de onge-
loovige vredesverstoorders.
In China is de toestand zeer duister.
WaarBobijDlyk weten ook de Chinoezen zelf
er geen touw aan vast to makën.
Het toegeven der regeeriDg heeft haar
positie niet versterkt.
De «Daily Telegraph" verneemt uit Peking,
dat de clubs van parlementsleden onafge
broken bjjeen zyn. Men houdt het er voor,
dat zy niet tevreden gesteld zyn met do
concessies, door de regeering toegestaan,
maar, dat zy nog verdergaande concessies
eischen. Velen zyn van oordeel dat de toe
gestane inwilligingen te laat komen, om de
crisis nog te kunnen bezweren.
Het schynt vast te staan, dat de jeugdige
keizer, als het er toe mocht komen, een
schuilplaats zal zoeken in de Amerikaansche
legatie te Peking.
Een correspondent van de fNew-York
Herald" seint, dat de Chineesche hervormers
eischen, dat alle Mandchousche troepen zullen
worden ontbonden; zoo niet, dan zullen zy
blyven doorvechten tot alle Mandchou's
verjaagd zyn.
Joean-tsji-kai schynt ook van oordeel,
dat eon verslaan der revolutionnairen niet
mogelyk is. Hy richtte telegrafisch hot ver
zoek tot de regeering om een waarnemenden
eersten minister te benoemen, daar hy voor
nemens is onmiddelljjk aan de aanvallende
beweging der keizerljjke troepen een einde
te maken en met Ly-Joean-Heng, den bevel
hebber der opstandelingen, onderhandelingen
aan te knoopen voor een duurzamen vrede!
Joean-tsji-kai gaf teveDS te kennen dat,
indien het hem niet anders mogelyk zal zyn
tot eene bespreking te komen, hy persoonlyk
naar het bolwerk van den opstand, Woesjang,
zal gaan.
Dat ook in Peking een opstand zal uit
breken wordt meer en meer waarschynlyk.
Van verschillende zjjden kwamen by de ge
zantschappen verzoeken in om zich onder
hunne bescherming te mogen stelleD, waar
tegen evenwel door de commandanten der
spoor, dat de aanwezigheid van een derde
gisteravond zou kunnon aantoonen.
Er was echter niets te ontdekken.
Op den vloer lag nog altijd de doode
hond. Deze was by zyn leven een geweldig
dier geweest, dat een groote kracht moest
gehad hebben. Wanneer de moordenaar hem
met vjjandige bedoelingen was genaderd dan
kon hy hem slechts na een hevigen strijd
overwonnen hebbenmaar in de kamer
toonde niets zulk een strjjd aan.
De dood van den hond was plotseling
ingetreden, het had er al den schjjn van
alsof het dier zich vertrouwelyk neergezet
had by den moordenaar, die rustig op een
stoel zat, alsof deze hem liefkoozend over
den kop had gestreeld en hem toen onver
wacht en verraderlyk de doodelyke snede had
toegebracht.
Het binnentreden van vrouw Klaus stoorde
hem in deze overpeinzingen. Hy nam haar
in verhoor, maar slechts met gering resultaat.
Nogmaals beschreef vrouw Klaus nauw
keurig den man die met Dorner als vriend
had omgegaan en versterkte zoodoende den
commissaris in zyn vermoeden dat deze
vriend en de toonder van den wissel deself
de waren. Maar noch vrouw Klaus, noch
andere bewoonsters die geroepen werden
konden zeggen dat die man gisteravond by
Dorner was geweest; niemand had hem in
of uit zien gaan.
Daarentegen waren alle vrouwen het eens
over den gedooden hondzy verklaarden
dat Turk het gevaarljjkste en kwaadaardig
ste dier was geweest dat men zich maar
kon voorstellen. Zyn baas moest hem, wan
neer er iemand binnenkwam, aan den hals
band vasthouden om te verhinderen dat het
op den man afgerichte dier den bezoeker
gezantschapswachten is geprotesteerd, wijl
de bescherming der eigen landgenooten daar
onder zou leiden.
In hofkringen heerscht natuurljjk nog
groote ontsteltenis en den prins-regent wordt
door de Mantsjoe-prinsen voorgehouden, dat
hem eigenlyk niets beters te doen zou staan
dan kalmpjes afscheid te nemen van het
leven, teneinde de geesten der voorvaderen
Ie verzoenen.
De prins-regent denkt daar evenwel niet
aan, doch heeft in een onderhoud met den
nieuwen minister van binnonlandsche za
ken geweend. Of dit in de tegenwoordige
omstandigheden wel het juiste middel is,
om zich staande te houden, valt te be
twijfelen.
De correspondent van de »New-York
Herald" te Peking vergelykt die stad met
een kruitmagazyn één vonkje en de uit
barsting volgt.
De bevolking schynt de keizerlyke garde
die uit Mantsjoes bestaat Diet te vertrou
wen. Ze is beducht dat dezen wraak zullen
nemen over de slachting olders onder de
Mandsjoes aangericht.
Berlyn, 2 November. De oorlogscorres
pondent van de «Berliner Morgenpost" seint
aan zyn blad een telegram, dat den 31sten
October van Tripoli en den eersten Novem
ber van Dzjerba in Tunis is gegaan: De
omtrek van de stad Tripoli is meldt hy
door den vijand nauw ingesloten. De Itali
aansche troepen blyven kampeeren in een
boog om de stad en beperken zich er toe,
om de dagelyksche aanvallen van Turken
en Arabieren met machine-geweren en artil
lerie af te slaan. De moeiljjke positie van
de Italianen bljjkt uit het bevel van het
oppercommando, om het schietveld voor de
verdedigingslinie vrjj te maken. Tot dit doel
is bevolen, dat alle woningen in de oase
moeten worden ontruimd. Daarna wil men
door middel van de Bch'eepskanonnen de aan
plantingen van oljjfboomen neerleggen. Op
deze wjjze wordt de eenige rjjkdom van het
land voor tientallen van jaren vernietigd.
Dit vandalisme zou onnoodig geweest zjjn,
als de troepen beter gekozen stellingen had
den ingenomen aan den rand van de oase.
Men verwacht hier 10,000 man uit Italië,
als versterking. Alleen echter om Tripoli,
Homs en Bengazi bezet te houden, zouden
ten minste 100,000 man noodig zjjn. Waar
en hoe dezen zouden moeten worden onder
gebracht is niet te begrjjpen.
De uitbreiding van de cholera verhoogt
de moeiljjkheid van de positie. Zjj breidt
zich evenzeer uit onder de inlanders, ale
onder de Italiaansche troepen. Het gevaar
van de cholera wordt Dog verhoogd, doordat
in den omtrek van Tripoli ten minste 3000
ljjken op den grond liggen.
Het bevel van generaal Caneva, waardoor
de verkoop van grond wordt verboden en
dit verbod ook terugwerkend wordt gemaakt
op verkoopen voor de bezetting door de
Italianen, heeft er toe bjjgedragen, om de
vjjandeljjke gezindheid van alle klassen,
zoowel van de inboorlingen als van de
vreemdelingen, tegen de Italianen te ver
sterken. De consuls van de vreemde mogend
heden zullen tegen het waardeloos maken
van Europeesch grondbezit door dit besluit
gemeenschappeljjk optreden.
De oorrespondent van een Berljjnsch blad
verhaalt o. m. het volgende
Wraak der Italianen.
iDe gestrengheid, waarmede het Italiaan
sche legor wraak heeft geoefend op de Ara
bieren uit de voorsteden, mag gerust een
wreede slachting worden genoemd. De twee
wjjken, van waar uit de bersaglieri in den
rog werden aangevallen, werden veranderd
in slachtbanken voor menschen.
Het was bekend, dat de Turken, voor de
ontruiming van Tripolis 10,000 geweren en
zeer veel ammunitie onder de Arabieren
daar ter plaatse hadden verdeeld. Van deze
geweren worden slechts 8000 ingeleverd,
zoodat de Italianen gevaar liepen van een
plotselingen aanval in den rug door duizenden
goed gewapende Arabieren.
Hoewel ik geenszins het meedoogenloos
optreden van de Italianen wil verdedigen,
moet ik toch toegeven, dat zjj wel genood
zaakt waren het begin van een opstand in
den kiem te onderdrukken. Maar toen de
manschappen eenmaal met de vervolging
der Arabieren begonnen waren, werden zjj
aangegrepen door grenzenlooze bloeddorst,
de officieren hadden hen niet meer in de
hand en onschuldigen moesten ljjden met
de schuldigen.
aanvliegen en de keel afbjjten zou.
Het is dns niet aan te nemen dat de
hond zich zonder verzet door een vreemdeling
zou hebben laten dooden?" vroeg de com
missaris.
Alle vrouwen ontkenden de mogeljjkheid
daarvan.
Er kwam een gedachte bjj den commissaris
op, die hjj terstond uitte.
«Die vriend van Dorner zou het zeker ook
niet gewaagd hebben don hond te naderen
vroeg hjj als terloops.
De vrouwen keken elkaar aan.
«Ik geloof niet dat hjj hem iets gedaan
zou hebben," meeDde de portierster; fhjj
heeft den hond zelfs wel gestreeld als hjj
met Dorner uitging".
«Waar at Dorner 's middags vroeg Loder
verder.
fDat was ongeljjk," antwoordde vrouw
Klaus. «Dikwjjls moest ik voor hem koken;
soms ging hjj ook naar Renzen, de kleine
restauratie hierover, maar niet veel. Ook
ging hjj wel eens de stad in en dan nam hjj
altjjd zjjn hond mee aan een koord, want
zelfs met een muilkorf was het dier nog
gevaarljjk."
Na kort beraad besloot de commissaris naar
de restauratie te gaan, maar daar kon men
op zjjno vragen geen antwoord geven. Dor
ner was er eenige malen geweest, den eersten
keer met den hond; maar deze was tegen
de overige gasten zou kwaadaardig geweest
dat de kastelein hem verzocht had het dier
voortaan niet meer mee te brongen. Eens
had een man, die veel jonger was dan hjj,
rood haar en geen baard had, een Bchotel
eten voor hem gehaald. Dorner was echter
nooit samen met den onbekende in de restau
ratie geweest.
Die afgrjjseljjke wreedheid zal er vermoe-
deljjk toe leideD, dat de oorlog ook van
Turksche en Arabische zjjde van nu af mee-
doogonloozer zal worden gevoerd dan tot
dusverre en dat er onbarmhartige wraak zal
worden genomen op de ongelukkigen, die
buiten gevecht sullen worden gesteld.
De oorlog kent geen mededoogen. Ik heb
een van zjjn meest onmeedoogenloose phases
medegemaakt."
De meening te Rome.
De correspondent van de «Matin te Rome
seint aan zjjn blad: Men is hier zeer ver
wonderd over do slechte berichten, die in den
vreemde over den vermeenden tegenslag der
Italiaansche troepen te Tripoli zjjn verspreid,
want het is geheel onjuist dat zjj een neder
laag zouden hebben geleden.
Wat het gerucht betreft dat do stad Tripoli
door de Turken zou zjjn heroverd, dat is
eenvoudig absurd. Het garnizoen van Tripoli
telt meer dan 25,000 man, goed gewapend,
overvloedig van levensmiddelon voorzien en
door de vloot gesteund. Hoe zouden 2000
Turken en eenige duizenden Arabieren, die
voor het meerendeel slecht gewapend zjjn,
hen in zee kunnen drjjven
Do groote door de Italianen dezer dagen
geleden verliezen zjjn te wjjten aan het feit,
dat men verast werd door den opstand der
Arabieren, die zich binnen hun gevechtsliniën
bevonden, doch de noodige maatregelen zjjn
getroffen en voorvallen van dezen aard zjjn
niet moer te vreezen.
Wjj weten niet wanneer generaal Caneva
in staat zal zjjn aanvallend op te treden en
wanneer hjj het gewenscht zal achten daartoe
over te gaan. Maar het is absurd te denken
dat zjjn stellingen veroverd zouden kannen
worden.
Kroniek van oorlogsgebeurtenissen.
26 October2 November.
26 October. De Turken en Arabieren
doen een hevigen aanval op de Italiaansche
stellingen om Tripoli en slagen erin op
op het zuideljjke front en op den uitersten
linkervleugel van de Italianen door te breken.
Aan beide zjjden worden zware verliezen
geleden.
27 October. Gevecht bij Bengazi. De
Italianen worden bjj een verkenning buiten
de stad met verlies van een kanon terug
gedreven.
Gevecht in den omtrek van T o b r o e k.
In den nacht op den 28sten hernieuwen
de Turken den aanval op T r i p o 1 i. De
Italianen trekken zich op een minder uit
gestrekt front terug.
Italiaansche oorlogsschepen verschjjnen 's
nachts in de golf van Saloniki.
28 October. De Turksche artillerie besohiet
de stad Tripoli, maar wordt door het
Italiaansche scherpgeschut tot zwjjgen ge
bracht.
In den naoht van 28 op 29 Oct. worden
de Italianen te Tripoli met verlies van
veel schietvoorraad en muildieren uit de
forten van Sjara Saïd, Sjara Mcsri en Henni
teruggedreven.
29 October. De Italianen verschansen zich
in hunne nieuwe stellingen te Tripoli.
30 October. De Turken schuiven van het
Oosten verder op en stellen geschut in de
oase van Sjara S j a t op.
NIEUWSBERICHTEN.
HELDER, 4 November.
„Jonge Vrijzinnigen" te Helder.
Gisteravond had de vereeniging van Jonge
Vrjjzinnigen alhier, een propaganda-verga-
dering belegd in «Casino", met als sprekers
de H. H. P. de Geus en W. Biersteker
respectieveljjk met de onderwerpen: «De
Vrjjzinnige Partjj zal democratisch zjjn of zjj
zal niet zjjn" en «Door eensgezindheid tot
overwinning". Verder zou er ten beste wor
den gegeven: Muziek, zang en tooneel (ten
deele propagandistisch).
De opkomst was heel goed; de zaal was
geheel bezet. De vergadering werd geopend
door den president der vereeniging, den heer
Van der Haagen; do aanwezigen werden
harteljjk welkom geheeten, waarna een stukje
muziek werd ten beste gegeveu door eenige
dames en heeren musici op viool, mandoline
en piano, dat werkeljjk heel aardig klonk.
Hierna was het woord aan den heer De
Geus, die begon met te zeggen, dat het ge
annonceerde onderwerp niet door hem zeiven
was gekozen, doch hem was thuisgestuurd,
met het verzoek, daarover te willen spreken.
hoewel hjj niet gewoon was, voor zoo'n
Ontmoedigd wilde de commissaris reeds
heengaan, toen de kellnerin hem terughield.
«Toen mjjnheer de laatste maal hier was,"
zeide zjj, «klaagde hij over het etende
porties waren te klein, hjj kreeg in het
«Löwenhoftweemaal zooveel voor zjjn gold
zeide hjj, waarop ik antwoordde dat hjj daar
dan maar moest gaan en sedert is hy niet
meer bjj ons geweest."
Loder bedankte haar.
Het f Löwenhof" was een burgerljjke en
zeer druk bezochte restauratie in het centrum
van de oude stad, die minder om de fijne
gerechten dan wel om de buitengewoon groote
porties bekend stond. Het scheen echter een
hopelooze onderneming om daar inlichtingen
omtrent Dorner en zjjn vriend te gaan in
winnenhet personeel in het .Löwenhof'
wisselde gedurig af wegens de groote drukte
en bovendien was het zeer onwaarschjjnljjk
dat men onder do groote menigte gasteD,
die daar dageljjks kwamen, bjjzondera aan
dacht zou hebben geschonken aan Dorner,
die daarenboven slechts een ongeregeld be
zoeker was geweest.
Niettemin besloot Loder in het «Löwen
hof" navraag te doen maar voorloopig riepen
hem dringender aangelegenheden. Het eerst
richtte hjj zjjn schreden naar het paleis van
justitie om daar te vragen of de rechter
van instructie bjj het verhoor, dat hjj den
gevangene terstond had doen ondergaan, de
een of andere belangrjjke verklaring van den
jongen advocaat ontvangen had.
Toen Loder het kabinet van den rechter
van instructie binnentrad, stond deze juist
op het punt een urenlang verhoor van Wilhelm
Dorner te eindigen.
Een enkele blik op het knorrig, vergramde
gelaat van den ambtenaar toonde Loder reeds
groot publiek te spreken en de tydBomstan-
digheden niet van dien aard waren, dat hjj
zich voor een spreekbeurt in optima forma
behoorlijk zou kunnen voorbereiden, had hjj
toch gemeend aan de uitnoodiging gevolg te
moeten geven. Tot zjjn eigenlyk onderwerp
overgaande, deelde hjj mede, van terzjj ver
nomen te hebben, dat de beteekenis van zjjn
onderwerp sommigen niet duideljjk was en
daarom trad hjj eerst in een beschouwing
over de beteekenis van het woord .demo
cratie" als zjjnde .volkBregeering" in tegen
stelling met autocratie of alleen-heer
schappij, alsook met theocratie of
priesterheerschappjj, zooals die in vroeger
tjjd in de Oostersohe landen heersohte en
ook thans nog hier en daar wordt aange
troffen.
Komende tot de vraag, hoe of 't in ons
land gesteld is ten opzichte van een al of
niet democratisch regeerstelsel, komt hjj tot de
conclusie, dat daar nog veel aan ontbreekt.
Zal er werkeljjk sprake kunnen zjjn van
volksregeering, dan moet het gehoele volk
in al zjjn rangen en standen, aan het vast
stellen der wetten mogen en moeten mee
werken. Daarvoor is algemeen kiesrecht
noodig en dit zal verkregen moeten worden
door medewerking en samenwerking van de
vrjjzinnige partjjen in den lande. Thans
echter is reactie troef, dank zjj de ge-
coaliseerde kerkelijke partjjen. Doch deze
regeering stelt niet alleen haar tegenstanders,
doch ook haar modestanders te leur. Het
volk in zjjn breede lagen verwacht van ouds
her de verwezenljjking van zjjn vredelievende
ideeën van de liberale, d.i. van de vrjjzinnige
partjjen en willen deze partjjen die verwach
ting niet ten schande maken, dan zullen ze
de handen ineen moeten slaan. Dan moeten ze
niet zoeken naar wat hen verdeelt, doch naar
wat hen verbindt.
Op 't voetspoor van wat de naburige rjjken
ons te aanschouwen geven, mot name in
België, Engeland on Duitschland, moeten de
democratisch voelende partjjen gezamenljjk
het hoofd bieden aan de liberale, van huis
uit behoudende partjjen. Dan zal het mogelijk
zjjn, dat in 1913 bjj de stembus de zege
wordt behaald. Doch daarvoor is noodig,
dat de gemeenschap mot Oud- of Vrjj-
liber&len wordt opgezegd of afgesneden. Van
deze partjj is geen uitbreiding van het kies
recht, geen streven in de richting naar een
volksleger, geen democratisch geregeld be
lastingstelsel te wachten. Zjj is voor do
overige vrjjzinnige partjjen een blok aan 't
been, dat een opmarsch in de gewenschte
richting belemmert.
Komende tot den toestand in de liberale
partjj bier ter plaatse, acht spreker het ge
lukkig, dat de samenwerking der verschillende
elementen hier nog behouden is, ook zeer wel
behouden kan bljjven, daar de nog met con-
servatievo neigingen behepte leden door de
meer vooruitstrevenden in de goode bedding
worden geleid. Met een opwekking tot aan
eensluiting en tot meerdere werkzaamheid
en waakzaamheid voor do vrjjzinnige begin
selen, besluit spreker zjjn luid toegejuichte
inleiding.
Hierop worden, niet onverdiensteljjk, een
paar liederen, waaronder één van feministische
strekking, gezongen door Moj. De Geus en
den Heer Denker, waarna opgevoerd wordt
een propaganda-tooneelstukje, getiteld fArm
moedertje". Dit stukje bevat de tendenz om
te propageeren voor Staatspensioneering en
schetst in schrille kleuren het lot van en het
gesol met een 70-jarige weduwe, die, «Oud
en arm", ten laste is gekomen van haar
eigen en vooral van haar aangetrouwde
kinderen.
Na de pauze trad de heer Biersteker op
met zjjn reeds genoemde inleiding, die ook
begon met mee to deelen, dat de titel van
zjjn voordracht niet door hem zelf was ge
kozen en dat hem «onthouding" was opgelegd
in dien zin, dat hjj niet te breed, niet te
uitvoerig op zijn onderwerp mocht ingaan,
met het oog op den beschikbaren tjjd. Deze
wenk was hem in 't eerst niet onwelkom
geweest, wjjl hjj meende, bjj de behandeling
van zjjn onderwerp wel met een paar korte
trekken en met weinige woorden te kunnen
volstaan, doch bjj nader inzien en nadore
overweging was hom gebleken, dat deze taak
toch niet zoo gemakkelijk was, als hem in
't eerst toescheen. Er aan herinnerende dat
't woord onthouding" dezer dagen ook had
weerklonken in dc pers van Dr. Kuyper, in
,de Standaard" dus, waar dit parool door
den grooten leider was gegeven ten opzichte
van de behandeling der aanhangige Militie-
wet, wees hjj op het gevaar, dat er kan
schuilen in eensgezind optreden. Zeker, een
aan dat het verhoor geen resultaat had op
geleverd.
.Kwel mjj toch niet langer," zeide de
gevangene, die met bleek gelaat en ingeval
len wangen op een stoel zat, op beslisten
toon. «Hot verhoor moet u reeds voldoende
bewezen hebben, dat ik bepaald nieta zeggen
wil en zeggen zal. Uw moeite is geheel
vergeefschik ben zelfs zeer wel in staat
een verhoor te leiden, dus bon ik ook even
bekwaam om al uw kunstgrepen te onwijkeD."
Met eon slag wierp Nioderen hot zeer
dunne acto-cahier, dat voor hem lag, tor zjjde
blijkbaar wilde bjj reeds bevel geven, den
gevangene weg te voeren, toen Loder, die
snel was binnen getreden en wiens geoefen
ds blik reeds het procesverbaal, dat door
Wilhelm was onderteekend, had doorgezien,
toestemming verzocht nog eon vraag tot den
jongen advocaat te richten. Schouderophalend
gaf de reohter van instructie zjjn toestemming,
stond op en ging aan het venster staan, ter-
wjjl Loder tegenover Wilhelm plaats nam.
.Bjj hot lijk is deze wissel gevonden",
begon hjj, terwijl hjj het in beslag genomen
papier uit zjjn portefeuille nam en 't den
gevangene voorhield. «Hoe kwaamt gjj er
toe, een man, dien gjj volgens uw eigen
bekentenis zelf gedood hebt, een aanwijzing van
20.000 mark op de Nationale Bank te geven
Wilhelm had slechts eon vluchtigen blik
op den wissel geworpen en antwoordde zon
der van gelaatsuitdrukking te veranderen.
.Doe toch geen moeite mjj om den tuin
te leiden, mijnheer de commissarisdeze
wissel is niet bjj het slachtoffer gevonden,
maar vanmorgen reeds door de Nationale
Bank uitbetaald."
«Hebt gjj den wissel aan Herbert Dorner
gegeven
dracht maakt macht en kan voeren ter over
winning, doch de overwinning die men wenscht
te behalen, moet getoetst kunnon worden aan
de beginselen van waarheid en recht. Na met
een paar voorbeelden uit do geschiedenis,
met name uit dat gedeelte, dat gewoonljjk
de Fransche overheersching wordt genoemd,
aangetoond te hebben, wat bereikt kan worden
door eensgezindheid en wat op 't spel staat
en te loor kan gaan, wanneer die eensge
zindheid ontbreekt, waarschuwt hjj toch, niet
samen te binden, wat uit den aard der zaak
niet samen hoort. Leem en jjzor laten zioh
niet verbinden; men kan ze samen plakken,
doch ze vormen geen levende, geen leven
wekkende verbinding. Die vereeniging draagt
de kiemen van bederf in zich en voert tot
machtsuitbreiding en machtsuitoefening, die
gevaarljjk, ja walgeljjk kan worden. In dit
verband wjjst ook hy op de overheersching
der gecoaliseerde partjjen, die door machts
honger gedreven, eon gevaar opleveren voor
de vrjjheid van denken, voor de vrjjheid van
consciëntie. Ook in het vrjjzinnig kamp zjj
men voorzichtig en waakzaam met alleen te
willen vereenigen, wat leeft uit (een zelfde
beginsel. Ook deze spreker wordt aan het
eind van zjjn rede luide toegejuicht.
Thans wordt nog opgevoerd een bljjspel
in één bedrjjf, getiteld Cagliostro's Geest",
dat, niettegenstaande het al aardig laat begon
te worden, ten einde toe met aandacht werd
gevolgd. Vervolgens werd nogmaals de aan
dacht gevraagd door de Dames en Heeren
Musici, waarmee de goedgeslaagde propa-
ganda-avond ten einde was.
Smaadschrift.
In hooger beroep diende voor het Gerechts
hof te Amsterdam gisteren wederom de zaak
tegen den heer A. Q. Verstegen, redacteur
van het weekblad «Het Anker", beklaagd
van smaadsohrift, den officier van gezondheid
Stark aangedaan.
De feiten zjjn bekend en behoeven niet
herhaald te worden.
Zooals onlangs bericht, werd de heer Ver
stegen door de rechtbank te Alkmaar eerst
vrjjgesproken, terwjjl het gerechtshof te Am
sterdam den beklaagde van rechtsvervolging
ontsloeg wegens nietigheid van de dagvaar
ding. De officier van justitie to Alkmaar
bracht daarop een nieuwe dagvaarding tegen
beklaagde uit, maar de rechtbank aldaar sprak
beklaagde andermaal vrjj, tegen welk vonnis
de officier van justitie hooger beroep aan-
teekende.
Dit hooger beroep nu werd gisteren door
het Hof behandeld.
De beklaagde erkende dit stuk geschreven
te hebben en verklaarde te hebben gehandeld
in 't algemeen belang. Hjj ontkende ook het
opzet om te beleedigen.
De advoGaat-generaal, mr. De Josselin de
Jong, deed in zjjn requisitoir uitkomen, dat
bekl. aanvankeljjk vervolgd werd tor zake
dat hjj als redacteur-drukker het stuk in zjjn
blad had opgenomen. Toen bekl. erkende zelf
de schrjjver van het stuk te zjjn, was het
logische gevolg daarvan, dat hjj buiten ver
volging werd gesteld. Opnieuw werd echter
tegen bekl. rechtsingang gevraagd, nu ter
zake van het misdrjjf van art. 461 Wetboek
van Strafrecht, n.1. smaadschrift. Bekl. staat
daarvoor thans voor de tweede maal voor
het Hof terecht. Na de vorige beslissing van
het Hof heeft de officier van Justitie te Alk
maar oen schrjjven ontvangen van 's Hofs
parket, om den bekl. op nieuw te vervolgen,
omdat de verwjjzing door het Hof dat alleen
nietigheid van dagvaarding uitsprak ge
handhaafd was geworden.
Spr. neemt aan, dat de bekl. moet worden
beschouwd als de dader van het stuk. Hjj
eischt wegens Bmaadsohrift tegen een amb
tenaar in de rechtmatige uitoefening zjjner
bediening, veroordeeling tot 14 dagen ge
vangenisstraf.
Mr. Mendels, die als verdediger optrad,
deed uitkomen, dat de bekl. niet de schrjjver
van het ingezonden stuk is. Hjj is redacteur,
schrjjft hoofdartikelen en entrefilets, maar
geen ingezonden stukken. Dat bekl. verklaarde
de schrjjver te zjjn, kwam doordat hjj den
naam van den schrjjver, die bjj pleiter bekend
is, niet wilde noemen. Bekl. zal dus niet ver
oordeeld kunnen worden als de schrjjver van
het stuk, geljjk de dagvaarding vermeldt.
Maar als het Hof hiermede onverhoopt niet
mocht medegaan, dan kan bekl. toch niet
veroordeeld worden, omdat hjj niet strafbaar is
en gehandeld heeft in het algemeen belang.
Op de bekende, reeds vroeger medogedeeldo
gronden werd dit door mr. Mendels uitvoerig
in het licht gesteld.
Uitspraak 16 November a.s.
«Daaromtrent weiger ik te antwoorden."
«Welke papieren hebt gjj gisteravond in
de kachel op uw slaapkamer verbrand
Wilhelm haalde de schouders op en bleef
zwjjgen.
«Gjj beweert dat do hond van Dorner u
gebeten heeft," hernam Loder ontmoedigd,
,maar dat is niet waar; de hond moet voor
u zeer mak geweest zjjn en u zelfs op een
wenk gehoorzaamd hebben."
,Mjj zeide Wilhelm met een glimlach.
«Ik heb den hond gisteren voor het eerst
gezien."
«Er zyn menschen, die de eigenschap heb
ben, zelfs hot grimmigste dier door de maebt
van hun blik te bedwingen", merkte Loder
koel aan.
«Die gave bezit ik niet; bovendien zou ze
mjj in de donkere gang ook weinig gebaat
hebben."
«Dat is weer een onwaarheid, want het
dier heeft u in de alcoof gebeten."
Ik heb geen voet in de alcoof gezet,"
weerlegde Wilhelm.
«Ook dit is niet waar; volgens uw eigen
bekentenis hebt gjj den hond jgewelddadig
gedood en dat moet in de alcoof gebeurd
zjjn."
Wilhelm verbleekte en gaf geen antwoord.
Hoe zjjt gjj aan de bjjl gekomen, waar
mee gjj den hond de hersens hebt ingeslagen
Eerst na lang aarzelen en mot merkbaren
weerzin antwoordde Wilhelm mot gebogen
hoofd
«Zjj stond naast de deur, ik nam haar op
en sloeg toe."
.Stelde de hond zich niet te weer?"
Dat kon hjj niet, want met een slag had
ik hem den kop gekloofd."
(Wordt vervolgd.)
