KLEINE COURANT
't Vliegend Blaadje
voor Helderf Texel, Wlaringan om Anna Paulowna
m
m
m
sM I
No. 4044.
Zaterdag 11 November 1911
39ste Jaargang.
't Vliegend Blaadje p. 3 rn. 50 ct., fr. p. post 75 ct., buitenland f1.25
Pre- Zondagsblad t 37| 45 f0.75
miën Modeblad 55 65 f0.90
(Voor het buitenland bij vooruitbetaling.)
Advertentiin van 1 tot 5 regels 30 cent
Elke regel meerC
Bewjjs-exemplaar'2*
Vignetten en groote letten worden naar plaatsruimte berekend.
Intarc.-
Telefoon 8 O.
Verschijnt Dinsdag- en Vrijdagmiddag.
Uitgeven C. DE BOER Jr. (v./b. BERKHOUT 4 Co.), Helder.
Eerste Blad.
NIEUWSBERICHTEN.
HELDER, 10 November.
Leger des Heils.
Wij vernemen dat onze stad bezocht zal
worden door Kolonel Bnllard.
Kolonel Bullard is reeds langer dun 25
jaar Officier van het Leger des Hoils, en
heelt als zoodanig in verschillende landen,
0.a. in EngelBch-Indië en Japan met veel
zegen gearbeid
De lezingen die de Kolonel houdt zijn zeer
actueel. Ën daar hy bovendien een man is
van ryke ervaring en beschikt over een
boeiende voordracht, is het zeker wel de
moeite waard om kennis te nemen van hetgeen
hy, die zooveel jaren onder het volk ver
keerde, over het betrekkelijk nog zoo onbe
kende Oosten te zeggen heelt.
Kolonel Bullard zal op Donderdag 16
November in de zaal van het Leger deB
Heils eene lezing houden over het onderwerp
Japan.
By deze lezing zullen tevens mooie, naar
het leven genomen Lichtbeelden worden
vertoond, door een eerste klas Sciopticon.
's Middags uur zal door den Kolonel
tevens een Lichtbeolden-samenkomst voor
de kinderen worden gehouden.
„Kunst aan het Volk".
Het programma, te geven door de zang-
voreoniging .Kunst aan hel Volk", op Zater
dag a.s. 11 November, luidt als volgt:
1. Sociallstenmarsch (mannenkoor) Gramm.
2. a. In Mei (vrouwenkoor) m
b. Bloembed( met pi.im H' T"«e-broelt.
3. Nimmer Nacht (mannenkoor) Andriese.
4. Legende (viool en piano) Wieniawski.
5. Verbeidend (dubb. maunenkwartet) G. Rijke.
6. Morgenrood (Gem. koor) Otto VV. de Nobel.
- PAUZE.
7. Die Vesper (mannenkoor) L. v. Beethoven.
8. a. Nacht (Vrouw.koor)p oonnac
b. Gij vriendelijke Zonne( met piano) •nennes
9. Zondagswijding (man.koor) op verzoek Fr. Abt.
10. a. Aria (viool en) C. Bach.
b. Slavisch wiegelied piano Naruda.
11 Zandmannetje (dubb. man. kw Volksmelodie.
12. Ave Verum (Gem. koor) W. A. Mozart.
13. Internationale (marsch) De Geijter.
De Militiewet - De zesmaanders.
De zesmaanders komen er. Daarover behoeft
thans*geen twyfel meer te bestaan, al zal bij
artikel 75 de kwestie opnieuw ter sprake
komen. Zonder hoofdeljjke stemming heeft de
Kamer artikel 67 aangenomen, dat van het
bewys van voorgeoefendheid gewaagt. Na de
oppositie der heeren Van Vlijmen en Tydeman
had niemand éen zóó gemakkelijke overwin
ning der regeering durven voorspellen, al
stonden de kansen van het ook inderdaad
sympathieke artikel van den aanvang af goed.
De afgevaardigde voor Veghel, de meest ver
woede tegenstander van voorgeoefendheid als
vrybrief tot latere opkomst, was Dinsdag
middag afwezig; eerlang zal nu een amen
dement van hem in behandeling komen, welks
aaneming de schifting der al- en niet-voor-
geoefende niet meer ongedaan zou kunnen
maken, maar den oefenduur van elk dezer
categorieën met twee maanden zou verlengen,
lntussoben verwachten wy niet, dat dit voor
stel er komt. Daarom heeten wy reeds thans
do voorgeoefenden als zesmaanders (6 j mean
ders) welkom. Over het heengaan der vier-
maanders waarmede dit nieuwe instituut in
goenen deele mag vergeleken worden, zullen
wy thans zeker geen traan laten.
Mllitiswet en kiesrechtdebat.
In Tweede Kamerkringen vorluidt, dat als
de debatten over de Militiewet deze woek
niet afloopen, een voorstel te verwachten is,
om weliswaar ingevolgo bet vroeger geno
men beslnit a. s. Dinsdag het kiesrechtdebat
aan te vangen, doch met de behandeling der
Militiewet ook de volgende week voort te
gaan in avondzittingen.
Het Noordzeekanaal.
Do staatscommissie inzake den toegang tot
Nederland door het Noordzeekanaal, hééft het
tweede en laatsto deel van haar verslag aan
geboden.
Iu herinnering zy gebracht, dat het eerste
deel tot de conclusie leidde, dat de bouw van
een nieuwe groote slnis te IJmuiden, van
grootere afmetingen dan de bestaande, urgent
ZF^UTXjIjZHTOIISr.
Reeds begon de commissaris aan de moge
lijkheid te twjjfelen om de identiteit van
den verslagene vast te stellen, toen hy hulp
kroeg van eene zjjde waarvan hij die het
minst had verwacht.
Den dag na de arrestatie van Wilhelm
liet mevrouw Dorner «ich op zyn kantoor
aandienen. Natuurlyk ontving Loder de zwaar
beproefde vrouw terstond.
Zy kwam met een dringend verzoek by
hom zjj wilde namelyk weten wie de ver
moorde eigenlyk goweest was en of hij tot
haar of tot haar ongelukkige» zoon in de
een of andere betrekking had gestaan. Nu
was het wel het eenvoudigst dat de commis-
k*** de toestemming verschafte in 't
lykonhuis den vermoorde te gaan zien. In den
nacht was dit besluit by haar opgekomen en
zij wilde het ten uitvoer brengen zonder
terug te deinzen voor den vreeselijken aan
blik, die haar wachtte.
Loder was onmiddelyk beroid met haar
naar het lijkenhuis te rjjden. Tegelyk hoopte
by de gelegenheid waar te nemen om ver
schillende inlichtingen van de moeder van
Wilhelm te verkrygen, hetgeen hem op den
dag der gevangenneming, bij zyn bezoek aan
do ou-Je dame, niet was gelukt. Zoowol
mevrouw Dorner als Augusta, die hy bij
haar aautrof, waren to ze«r ontroerd en ook
is. In de eerste plaats, omdat een voortdurend
grooter wordend aantal schepen niet meer van
de oude sluizen gebruik kan maken en der
halve een zeer wel denkbare stremming van
het verkeer door de groote sluis voor handel
en scheepvaart de ernstigste gevolgen zou
hebben. Doch ook zal de nieuwe sluis toegang
moeten verleenen aan belangryke grootore
schepen, dan thans geschut kunnen worden.
In verband met de afmetingen van de schepen,
die op het Pacamakanaal en, naar men mag
verwachten, ook weldra op het Suez-kanaal
zullen kunnen worden toegelaten, valt
rekenen op schepen van 300 M. lengte,
M. breedte en 12.20 M. diepgang.
Voor de nieuwe sluis stelt de commissie
derhalve voor een alagdrempoldiepte van 14
M. -f- N. A. P. (18.10 M. beneden laag water;,
een vrjje doorvaartwijdte van 40 M. en een
schutkolklengte van 360 M.
Voor de ligging van de nieuwe sluis be
stond, in verband met de plaatselyke omstan
digheden, de keus tusschen twee ontwerpen.
In ontwerp A vindt do sluis een plaats on
geveer in de as van hot oude hoofdkanaal,
beoosten de bestaande Noordzeesluizen, die
dan opgeruimd moeten wordon. In ontwerp
B is de nieuwe sluis geprojecteerd benoorden
de bestaande groote sluis en is zy door ge
bogen toeleidingskanalen met het hoofdkanaal
verbonden.
By ontwerp A zijn omvangrjjke nevenwer
ken noodig, om ter plaatse van de sluizen de
scheiding te verkrygen tusschen de groote en
de kleine vaart, die noodzakeljjk is om voor
beide grooten hinder te voorkomen. De op to
ruimen oude sluizen moeten door een nieuwe
sluis voor de kleine vaart worden vervangen,
waarvan de toeleidingskanalen onteigening en
slooping van een gedeelte van do bebouwde
kom van IJmuidon noodig maken. Voorts
moet een afzonderlyk spnikanaal met uitmon
ding in zee benoorden de buitenhaven worden
gegraven, om do opgeheven gelegenheid tot
afwatering van het Noordzeokanaal to her
stellen, zonder dat do groote scheepvaart
daarvan hinder ondervindt.
In ontwerp B wordt de scheiding van groote
en kleine vaart vanzelf verkregen, terwyl
de bestaande spuigelegenheid onaangetast
blyft.
De totale kosten worden geraamd op
f 17.500.000 voor ontwerp A, op f 13.000.000
voor ontwerp B, de duur van uitvoering op
10 jaar voor ontwerp A, op 7 jaar voor
ontwerp B.
Beide voorwerpen laten hot fort te IJmui
den ongemoeid.
Ten voordeele van ontwerp A pleit de
by uitstek gunstige ligging van de sluis ten
opzichte van de buitenhaven en de kanaalas,
maar hiertegenover staat, dat zelfs met een
meerdere uitgaaf van f 4.500.000 de -zoo
□oodigo scheiding van groote en kleine vaart
niet kan worden verkregen dan op een wyze,
die tal van plaatselyke belangon ernstig zou
schaden. Bovendien kan in ontwerp B aan
de toeleidingskanalen naar do groote sluis
een zeer groote breedte worden gegeven,
waardoor de uit de bochtigheid voortvloeiende
bezwaren werden opgeheven, en de toegang
naar die sluis zelfs gunstiger wordt dan
thans die naar de bestaande groote sluis is.
Alles overwegende, beveelt de commissie
aan, de nieuwe sluis te bouwen benoorden
de bestaande sluis, overeenkomstig het ont
werp B.
De bykomende werken, die, evenals de
bouw vun de nieuwe sluis'voor onmiddellyke
uitvoering worden aanbevolen, zyn de toe
leidingskanalen naar deze sluis met een ver
ruiming van het buitenkauaal, een berghaven
voor bagger- en loodsmaterieel en afronding
van den toegang naar de vitscherehaven.
Naast deze werken worden eenige andere
genoemd, die later noodig kunnen blyken.
De verdieping van de buitenhaven tot 12
M. -j- N.A.P. en van het kanaal tusschen
IJmuidon en Amsterdam tot 13.50 -f- N.A.P.,
waardoor schepen met 12.20 M. by hoog-
en mot 10.60 M. diepgang by laag water,
Amsterdam zullen kunnen bereiken, is een
werk, dat voor het oogenblik nog niet noo
dig is en dat, wanneer zich in de toekomst
de behoefte daaraan doet gevoelen, geleide
lijk kan worden uitgevoerd. Evenzoo zal
zeewaartsche verplaatsing van den haven
mond te IJmuidon, om in den liaventoegang
een diepte van 14 M. -j- N.A.P. to verkry
gen, tot in verre toekomst nog niet aan de
orde komen. Mocht deze meerdere diepte
eenmaal noodig blyken, dan zal met dit werk,
waarvan de kosten ruw op 25 millioen gal
den zijn te ramen, het maken van een nieu
wen toegang benoorden het fort naar de
sluizen gepaard gaan.
nog terughoudend tegenover doei dienaar der
justitie, die in haar oog jegens den geliefden
zoon en verloofde een vreeselyk onrecht
had begaan.
Met een uitdrukking van innig medeljjden
rustte de blik van den commissaris op het
door smart en van aandoening ingevallen
gelaat van de oude vrouw, die tegenover
hom in het rytuig zat. Een wereld van
onuitBprekelyk leed lag in die door tranon
verduisterde oogeude pynlyke trek om den
mond verried door welk een droefheid dat
moederhart werd verteerd. Terwyl een paar
dagen geleden nog mevrouw Dorner met
haar overvloedige zilverwitte lokken een
statige^ dame was geweest, by wie nog
duidelyk sporen van vroegere schoonheid
werden waargenomen, was zy thans niet
meer dan een gebogen, afgeleefd oud
vrouwtje.
Langen tyd waren beiden zoo diep in
droef gepeins verzonken, dat er geen woord
tusschen hen werd gewisseld.
Toen verbrak de commissaris plotseling 't
stilzwijgen, door tot mevrouw Dorner de
vraag te richten:
«Zult ge sterk genoeg zyn, om een treurigeD,
afschuwwekkenden aanblik te doorstaan
Waar wy heenrijden is werkelyk geen plaats
voor dames met gevoelige zenuwenzelfs
mannen vermyden zooveel mogelyk een lijk
te zien."
De moeder van Wilhelm antwoordde met
oen smarteljjkon, diep weemoedigen glimlach,
terwyl er een zucht ovor baar lippen kwam.
«Ik heb het vreezen afgeleerd. Na de
smart, die de gevangenneming van mijn
geliefden zoon my gebaard beeft, bestaat er
voor mjj geen. verschrikking moor. Ach ik
ben jarenlang te gelukkig geweest," ging sy
De vraag, of een uitgaat van 13 millioen
gulden opweegt tegen de te verwachten voor-
deeleD, wordt door de commissie zonder aar
zelen bevestigend beantwoord.
De Prins op Schiermonnikoog.
Men meldt van Schiermonnikoog
Z. K. H. prins Hendrik vertrok Woens
dagmorgen 9 j uur per .Thealotte", door een
hartelijk juichende menigte uitgeleide godaan.
Tijdens het vuurwerk, dat Dinsdagavond werd
afgestoken en door den prins werd bijgewoond,
onderhield Z. H. zich enkele oogenblikken
met den nieuw aangeBteldeu schipper van do
reddingsboot en met den pas geridderden
aftredende. Na afloop liet Z. H. den voor
zitter der regelingscommissie by zich out-
bieden, alsmede den directeur van het fan
farecorps, dat met zyn lastige tonen het vuur
werk had opgeluisterd.
Als blyvend aandenken voor de gomeenti
aan zyn verblijf alhier overhandigde de prins
aan den burgemeester een artistiek bewerkte
ambtsketen van gedreven zilver, waarvan do
aanhechtingsplaatsen der dubbele rij schakels
bedekt zyo met schilden, waarop het wapen
van Schiermonnikoog, oen Sebiormonnik
met rozenkrans. De penning vertoont aan de
eeno zijde het nieuwe rykswapen en aun de
andere het gemeentewapen.
Da staking te IJmuiden.
Onmiddelyk nadat Dinsdag de staking of
ficieel was opgeheven begaven de meoBte
zeelieden zich naar de reederskantoron om
daar de door de Rcedervereeniging opgestelde
dienstvoorwaarden te onderteekenen, als bljjk
dat zjj daarmede instemmen.
Dinsdag vertrokken dan ook ongeveer 35
stoomtrawlers naar de viascherij.
Een scheepsramp.
In ons vorig nummer hebben wy vermeld
dat het Grieksoho stoomschip „Lordon Sirro"
Zondagavond door stormweer was gezonken
op 49° 22' N. on 3° 16' W. dat 3 man gered
en de overige 22 man verdronken waren.
De «Grotina" is Dinsdagmiddag met de
drie geredden te IJmuiden binnengekomen.
De naam van het gezonken Bchip bljjkt te
zyn ,Lordoa Byron''* Het schip was geladen
met graan cn bestemd oor Antwerpen.
Een van de geredden vertelde aan een
verslaggever het volgende:
Do storm dien wy te doorstaan hadden
was zoo hevig dat do davids waaraan de
reddingbooten hangen, afbraken. De groote
balken waarmee de lading in evenwicht wordt
gehouden braken eveneens door, zoodat de
lading van den eencn kant naar den anderen
oversloeg. l
Door de hevige stortzeeën was het ruim
in enkele minuten vol water. De kapitein en
de 24 overige opvarenden, waaronder twee
passagiers, werden in een stortzee van boord
geslagen. De reddingbooteu waren eveneens
in zee geworpen. Hot gelukte zeven onzer
al zwemmende een van de booten te bereiken,
doch nauwelyks waren zij aan boord gekomen
of een viertal word er weer uitgeworpen. De
drie overblyveuden, een stoker, een matroos
en een timmerman, bleven op zee rondzwerven.
Dit duurde zoo 10 uren lang.
Om 4J uur bemerkte do wacht van de
'Grotius" hot bootje en na anderhalf uur
manoeuvreoren gelukte het laugszij do
.Grotius" te komen, en dank zy de heldhaftige
houding van den kwartiermeester Zwart uit
Amsterdam na vele vergeefscho pogingen do
schipbreukelingen te redden. Het Grieksche
schip was inmiddels gezonken.
De toestand dor drie geredden i. op het
oogenblik bevredigend.
Het vergane schip had oen laadvermogen
van ongeveer 5300 ton.
Nader meldt men
Met het stoomschip »Addingtoa", zyn
Dinsdagmiddag te Rotterdam aangebracht 7
schipbreukelingen van het in het Engelsche
Kanaal vergane Grieksche stoomschip «Lordoa
Byron." Deze schipbreukelingen, aanvankelyk
ten getale van 9, hebben 18 uur in een sloep
in het Kanaal rondgedreven, vóór zy' door
do bemanning van do „Addington" werden
opgemerkt. Twee van de 9 schipbreukelingen
overlodon in deze sloop en zyn huiten boord
gezet. De geredden zyn de lste-officier, de
2de-officier, de 2de-machinist, de bootsman,
de donkeyman en 2 matrozen.
Drie andere schipbreukelingen van de
„Lordos Byron" zyn, zooals boven gemeld,
door het stoomschip Grotius" te Amsterdam
binnengebracht.
Invoer van bevroren wild.
Uit IJmuiden wordt uun het «Handels
blad" geroeid
Zooals onder de «Scheepsberichten" bereids
gemeld werd, was het Dnitsche stoomschip
.überhausen" op zyne reis van Australië
naar Hamburg deze haven aangeloopen,
alleen om ongeveer 4000 kratten bevroren
wild (konynen en hazen) te lossen.
Tot heden werd dit in groote hoeveel
heden naar Engeland vervoerd doch men
tracht thans mot de dure vleeschpryzeu ge
noemd artikel meer bekendheid te geven op
bet vaste land.
Een eerste veroischte is echter dat het
vervoer geschiedt met booten, die snel loopen
en koelruimen hebben voor aan bederf Onder
hevige artikelen.
In hoofdzaak worden deze konynen door
gevoerd naar Midden- en Zuid-Duitschland.
[o Ontscheping te Antwerpen kan moeilyk ge-
- schioden, omdat het transport naar do koel
huizen te veel tyd vordert en naar Hamburg
medenrmen is weer bezwaarlijk, omdat dan
het vervoer naar het binnenland to lang
duurt.
Daarom koos men den middonweg en ging
te IJmuiden lossen.
Daar werden de kratten, die ongeveer 25
stuks wild bevatten en 30 kilo's wegen, over
geladen in lichters, die met bekwamen spoed
werden geëxpedieerd naar Amsterdam om
aldaar in het koelhuis van het Vriesseveem
opgeslagen en vóór het verder transport to
worden bewerkt.
Naar wy vernemen zullen meer booten
naar hier komen als de proef gelukt.
Het i9 van niet te onderschatten belang
dat IJmuiden den schepen een veilige lig
plaats biedt, ten allen tjjdo in- en uitgevaren
kan worden, zoodat het oponthoud tot een
minimum beperkt blyft en op een gemakke
lijke wijze te "water en te laod te bereiken is.
Ilct stoomschip „O'oerhauson* behoort aan
de Drutsch-Australische Dampfschiffs-Gesell-
schnft te Hamburg, die meerdere booten mot
koelruimen in de vaart heeft.
Onze West.
Gouverneur Van Asbeck.
In oen plechtige zitting van de Koloniale
.Staten van Suriname heeft baron Van Asbeck,
op den dag der aanvaarding van het bestuur,
de volgende rede uitgesproken
Mjjnheer de Voorzitter
Door het vertrouwen van hot Opperbestuur
geroepen tot het hoogste ambt in deze kolonie,
is het my eene behoefte als mijn eerste
wensch uit te spreken dat het my moge
felukken het vertrouwen te winnen van deze
aaehte vergadering en bet volk dat haar
vertegenwoordigt.
Ingevolge het voorschrift van het regeerings-
regloment heb ik de eer U, mynheer de voor
zitter, te overhandigen mjjnc acte van aan
stelling en het procesverbaal mjjner eedsafieg-
Png;.
Mynheer de Voorzitter. Als een schoone
zijde van royn vroegere betrekking, die van
zeeofficier, wordt veelal aangemerkt dat men
veel ziet. Voor my had zij echter nog eeno
andere bekoring. Zy leerde mij in veel be
langstellen, en mot belangstelling de gebeur
tenissen volgen in de landen waar ik do perso
nen en toestanden leerde kennen.
Is dit in het algemeen waar, in hot bij
zonder goidt het voor do koloniën. Zoo
volgde ik dan ook, na hier enkele malen te
hebben vertoefd, met groote belangstelling
de Surinaamsche borichten. Voornamelyk
door die belangstelling gedragen ben ik naar
hier gekomen om deze kolonie te besturen
niet alleen om haar te besturen, maar ook
om haar to dienen om my geheel aan haar
te geven.
Ik doe dit, Myne Heeren, in de volle over
tuiging dat Suriname een toekomst heeft.
Die overtuiging pnt ik uit veel dat ik in
den laatston tyd zag en hoorde, niet het
minst van de Commissie die Snriname's
economischen en linancieelen toestand be
studeerde.
Die toekomst eischt eensgezinde inspan
ning van alle krachten en misschien van
sommigen hot zwaarste wat van een mensch
gcëischt kan worden Zelfverloochening.
Mynheer de Voorzitter, Suriname heeft
Diel in zyne geschiedenis een man als Jan
Pieterszoon Coen. Maar mensclien als Coen
zyn van alle tyden, alle landen, alle lucht
streken. Wat hij ginds zeide, mogen wy hier
toepassen. En dan is er een gezegde van hem
dat my in den laatston tijd steeds voor den
geest stond en ik U ook in herinnering wil
brengen .Ziet wat goede courage vermag".
En dat is hot voornaamste wat ik hier hoop
to vinden, by hoog en by laag, by ambtenaar
en particulier; goede courage, die grooter
wordt by eiken tegenslag, die want mot elke
moeiljjkheid.
Wal mijn bestuur de kolonie bfer.gen zal,
is niet te zeggen maar wol weet ik dat ik
haar breng goeden wil en goede courage.
En het zal myn grootste voldoening zyn als
over eenige jaren van Suriname sprekende,
gezegd kan wordon„Ziet, wat goede conrage
vermag".
Hiermede Mynheer de Voorzitter, verklaar
ik het bestuur der kolonio Suriname te aan
vaarden.
De storm.
Berljjn, 8 Nov. De storm heeft op Helgo-
land groote schade aangericht. Het goheole
Noordelyke deel is met allerlei brokstukken
bedekt. Er is zelfs een sterk bolwerk stuk
geslagen en een groote strook land word
weggeschoven. Ook de duinen hebben sterk
geleden. De oorlogshaven, die daar aangelegd
wordt is gedeeltoljjk vernield. Men schat de
schade op 200,000 Mrk. Do bemanning van
de schepen, die in de havon lagen, werden
met groote moeite gered. Een schip, dat in
de haven gevlucht was, werd tegen de kade
geworpen eu verpletterd.
Het buskruit schandaal.
Parys, 7 November. In strjjd met de be
loften van Mossimy heeft do ministerraad
besloten het rapport over het buskruit-Bchan-
daal niet te publiceeren. Men vermoedt dat
dit het gevolg is van de openhartigheid van
den generaal-rapportonr, die ernstige politieke
verantwoordelijkheden onthult, en voorname
lijk de nagedachtenis van generaal Bruin
aanvalt, op wiens arme doode hoofd men wel
zal eindigen alle verantwoordelijkheid te laden.
Do inspecteur-generaal van de buskruit-
fabricago, generaal Berard, wordt op ponsioen
geBtold; Vieillo, de beroemde oude uitvinder
van het buskruit B, wordt ontheven van
de directie van de „Ecole des poudres
et salpètrcs"; do heeren Maissin en Louppe
worden voor een raad van onderzoek gebracht.
De geheele bnskruitfabricage wordt gereor-
ganiseord, en het buskruitmonopolie wordt
opgeheven door de machtiging aan particu
liere fabrieken, om kruit aan te maken voor
den uitvoer en voor hulp van den staat.
In afwachting zegt de ,Matin" dat alle
verdachte hoeveelheden buskruit thans zullen
worden ontscheept.
0e opstand in Angola.
Berlijn, 8 Nov. Uit Lissabon wordt aan
het .Berliner Tageblalt" geseind De laatste
berichten uil Angola in Portngeesch Afrika
melden, dat de opstand zich daar uitbreidt.
De inboorlingen stoken de nederzettingen in
brand. Een aantal Europeanen zjjn onder
verschrikkelijke martelingen godo)d. De nati
onaliteit van de dooden is nog niet bekend.
Ondor do Europeanen heerscht een groote
paniek.
Geen toegang voor negers.
Het is geen gebruik in de Vereenigde
Staten, dat negers tooneelvoorstellingen by-
wonen op dure rangen. Ook in New York wordt
dat niet geduld. Nu hadden onlangs een
neger en zyn dame stallesplaatsen weten
machtig to worden in het Ljric Theatre
aldaar. Toen zy s avonds hun plaatsen wilden
innemen, werd hun dit belet. Do directie vau
hot Lyric Theatre beweert, dat zy, door negers
toe te laten, de blanke bezoekers zou wegjagen
en grooto schade zou lijden. De andere too-
neeidirectios te New York gaven die van het
LT. gelyk. De neger, wien het recht om
op da door hem betaalde plaats to zitten,
was ontzegd, heeft een klacht ingediend by
de justitie. Of dit iets zal helpen
Onlangs heeft een nager, wion in een New
Yorksch eerste klas restaurant bediening was
geweigerd, zich met een klacht tot de justitie
gewend. Hy kon geen uitspraak krygen, die
hem bevredigde en zocht het hooger-op zoo
lang hy kon. De eenige satisfactie die hy
kreeg was, dat door den rechter 's negers
goed recht erkend werd, om dezelfde behan
deling to genieten als aan blanken te beurt
viel. Doch volgens de rechterlijke uitspraak
was er nietB dat den restauranthouder belette,
aan negers zulke hooge pryzen te berekenen,
dat dit toch gelyk stond met het weren van
de laatsten.
Oer Herr Landrat.
Worpswede is het Duitsche Laren. Een
schilderskolonie.
Zondagavond nu ging de laatste trein van
Worpswede naar Bremenvürde om half tien.
De passagiers dommelden en bommeldon g«-
moedolyk tot Sant Jiirgen, een halte in do
hei on dachten gezellig verder te knikke
bollen. Doch de trein ging torug naar Worps
wede. En waarom
De koninklyke Landraad in Bremervördo
had den laatsten troin in Worpswede gemist.
Dus seinde hy naar Sant Jiirgen, dat de
machinist moest omkeoren om den Landraad
af te halen. Hetgeen geschiedde.
Heigeen geschiedde in de maand October
van het jaar 1911.
G«meent«piiad v. Wieringen,
van Dinsdag 7 November 1911.
Voorzitter de Burgemeester.
Afwezig de heer P. Koorn.
De voorzitter opent de vergadering, de
notulen worden voorgelezen cn vastgesteld.
Ingekomen stukken
Bericht van storting door don Rijksont
vanger van f 830.97.
Goedkeuring door Ged. Staten van de
Suppleloire Kohieren van den Hoofdelyken
Omslag en de Hondenbelasting.
Mededeeling dat het straatwerk by hor-
besteding is gegund aan den hoer C. Kroon
voor f 2065.
Aan den heer C. Brugman wordon a
en aan den heer C. Tyson */l« *an 'iun
slag in den Hoofdelyken Omslag kwijtge
scholden wegens vertrek.
Aan mej. de wed. Pool wordt op haar
verzoek eervol ontslag verleend als onder
wijzeres te Westerland, met dankbetuiging,
en wordt besloten eene oproeping te doen
voor eone opvolgster.
By het lierhalings-ondcrwijs worden be
noemd mej. J. Nierop en de hser L. Berg-
huis.
De nieuw benoemde gemeente-veldwachter
wordt benoemd tot gemeente-bode.
De wegwerker wordt opnieuw voor oen
jaar aangesteld.
By do rondvraag bespreekt de heer Pool
eene verplaatsing van de gaspitten in de
openbare school; de heer Do Vries spreekt
over vermindering van den gasprys en de
heer Hermans over herstel van een zinkput.
Als do gasfabriek een jaar gewerkt beoft
zal worden overwogen of do prys vorminderd
kan wordenin do andere belangen zal wor
den voorzien.
Daarna sluit de voorzitter de vergadering.
Schaakrubriek.
Probleem No. 18,
van H. Zoontjes te Beverwijk.
(Schaakblad).
Wit begint on geeft in 2 zetten mat,
abcdefgh
ai
1,
11
i
mi»
3ü
i
HÉ
JU:,
.4,
i
üp
abcdefgh
Stand der stukken
Wit: Kb4; Dc8; Tb5; Pg4; pionnen o3
en f2.
ZwartKe4Tf8Pe6Lb3pionnon
d6f6; IS en g6.
Oplossingen wordon ingewacht onder het
motto .Schaak" tot nitorljjk 17 Nov. a.s. aau
het bnreau dezer courant en in de volgende
rubriek bekend gemaakt.
Oplossing No. 12.
van Dr. Z. Mach to Praag.
1. Te5—g5 waarna Toren of Dame mat
geeft.
Goede oplossingen ontvangon van Dr. .1.
J. Tesch, R. Roelofs, P. J. LoovcnstyD, C.
Rab, J. Siegers, H. Zegel, J. Mienis, A.
Swart en Dr. H. C. R., allen to Heldor.
A. van Eolde te Alkmaar. B. B. Nanning
te Den Haag. C. Smit, C. Buisman en J.
Smit te Texel.
voort met van innerlyke ontroering bevende
stem «altjjd was het my, of deze voortdurende
zonneschijn eenmaal verduisterd moest worden
en nu is myn voorgevoel uitgekomen."
rIk heb u reeds gezegd, dat gy niet moest
wanhopen alles zal zeker wel goed afloopen,"
troostte haar de commissaris. ,Ik geloof on
danks zyn bekeatenis vast aan de onschuld
vau uw zoon; wie weet, welk een duister
geheim hem tot die vreeselyke zelfbeschul
diging heeft gebracht."
,Dat vermoed ik ook,'" zeide mevrouw
Dornor zacht. ,Ik kau my de handelwijze
van myn zoon alleen door zyn grootmoedig,
onbaatzuchtig karakter en de oneindige
liefde, die hy my toedraagt, verklaren, en
om licht over dit geheim te verspreiden
ben ik met u naar die plaats der verschrik
king gereden."
Zy wilde er oogenschynlyk nog iets bij
voegen, maar zy beet zich eensklaps op de
lippen terwyl er argwaan uit haar betraande
oogen blonk.
Loder scheen daar niets van te bemerken.
H\j knikte met hot hoofd.
Toen vroeg hy
„Hebt gy die geschiedenis van nw huwe
lijk aan uw zoon verteld
Mevrouw Dorner huiverde; zy werd zoo
mogelyk nog bleeker en liet het hoofd diep
op de borst zinken.
«Hy weet niet meer dan iedereen," zeide
zy daarop. .Waartoe zou ik hem haat in
prenten tegen de nagedachtenis van den
man, die dan toch altjjd zyn vader was
«Dat bedoel ik ook niet," zeide Loder
vergoelijkend; «maar het zou toch wel
kunnen, dat ge, met uw zoon alleen, hem
wel eens over zyn gestorven vader bad ge
sproken, hem die.-.s karakter beschreven had,
al ware het alleen de goede zydo er van,
want die zal hij toch ook wel gehad hebben."
Ja, hoewel zeer weinig," zeide de weduwe
bitter. «Het deed my altjjd [verdriet, over
mijn huweljjk te spreken, en Wilhelm was
fijngevoelig genoeg, om elke vraag daarom
trent te vermyden. Wy hebben zoo goed als
nooit over den afwezige gesp-oken."
Ook van my ie het denkbeeld verre, u
verdriet te berokkenen, mevrouw," sprak de
commissaris. Ik meende alleen maargjj
liadt hem de een of andere eigenaardigheid
van zjjn vader kunnen vertellen. Dat heeft
toch haast iedereendeze stottert, gene is
erg zenuwachtig, een ander schrijft zeer
gemakkelijk met de linkerhand
Dat was juiat met myn man het geval,"
zeide de weduwe.
«Nu zulke kleine bijzonderheden onthoudt
meu gemakkelijk, en gjj hadt hot wel aan
uw zoon kunnen verteld hebben."
De dame schudde het hoofd.
„Ik heb u reeds gezegd, dat ik verm cd,
met myn zoon over zjjn vader to spreken,"
zeide zy eenigssins ongeduldig; ,ik zelf
dacht zoo min mogelyk aan hemdaar
had ik myn gegronde reden toe zoodat
deze bijzonderheid my geheel ontgaan was,
totdat uw opmerking er mij aan herinnerde;
maar wat bedoelt u daarmee?"
«Volstrekt niets," antwoordde de commis
saris. «Ons, politiemannen, komen soms zulke
zonderlinge vragen in het hoofd opdat
moet gjj my niet kwalijk nemen. Maar daar
zijn wij reeds by ons doel."
Het rjjtuig stond stil voor oen muur van
roode tegels, in welks midden een hek was,
dat toegang verleende tot een ruime binnen
plaats ingesloten door een mooi gebouw.
Dit was het lykonhuis, dat van buiten
zeker niets verried van zjjn sombere bestem-
)en man mot een uniformpet op, die juist
op de binnenplaats stond, naderde het rytuig.
Gjj hebt vergeefsche moeite gedaan,"
zeide by ,er is op het oogenblik geen lyk
de zaal tentoongesteld."
De commissaris stapte nit en drukte den
in die een kennis van hem was de hand.
fDat doe er niet toe, myn waarde inspec
teur," zeide hy op vriendschappoljjken toon.
Deze dame wenscht het lyk van Dorner
te bezichtigen."
De beambte keek de dame in het rijtuig
verwonderd aaD.
«Hm, dat ia eigenlyk £een aanblik voor
een dame," mompelde hijde doode ie in
den ljjkenkelder, en die is op het oogenblik dicht
bezet."
.Ik ben sterk," antwoorddo de oude vrouw,
.en verkeer op het oogenblik iu eon pijnlijke
onzekerheidwees dus zoo goed my niet
lang te laten wachten."
,Uw wensch is my een bevel, mevrouw,"
antwoordde de inspecteur beleefd. «Op de
verantwoording van mynheer den commissaris
dan zal ik u er heen brengen."
Men ging do ijzeren deur, die tot den
kelder toegang verleende, door, en Loder,
die achteraan liep, mompelde voor zich:
«Het is altjjd goed, mynheer do rechter
van instructie, wanneer men zjjn hersens
gebruikt. Wees gjj maar vast overtuigd, dat
onze advocaat schuldig is, ik voor my zou
wel eens willen weten, hoe hy er achter
was gekomen, dat de vermoorde links was
zoo iets bemerkt men niet met een oogop
slag, daartoe moet men langen tyd met
iemand omgegaan hebben, cn de moordenaar,
die zjjn maatregelen goed genomen heeft
al te goed zelfs moet den ouden Dor
ner goed gekend en al zjjn eigenaardigheden
nauwkeurig bestudeerd hebben."
De iaspecteur trachtte intusschon de pijn
lijke ontroering, die op het gelaat van me
vrouw Dorner te lezen was, door een alle-
daagsch gesprek te verdwjjnen. Hy deelde
haar, die slechte verstrooid naar hem luisterde,
allerlei bijzonderheden, omtrent het lykenhuis
medo, waarvan de oprichting voor oen model
van dat soort gebouwen kon doorgaan.
,Ja," zeide hjj, terwyl hjj een twee 1c deur
voor haar opende, «door deze deur tredon
allen binnen, de levenden en de dooden, zy
die in vertwijfeling do hand aan cichzelf
hebben geslagen, en zy die door moordenaars
handen gevallen zjjn maar ook zy, die een
zaam en verlaten door het leven gingen en
op hnnne kamer voor allen onbekond een
natuurlijken dood zyn gestorven. Zjj allen
komen door deze deur binnen. Zjjn hun
namen bekend, dan brengt men hen, ha hen
gewasschen en in hot doodsgewaad gehuld
te hebben, terstond naar den ljjkenkelder
onbekenden worden eveneens, als zjj gereinigd
zjjn, in de publieke zaal tentoongesteld, opdat
hun mogelyko verwanten, onders, broeders,
vrouwen of kinderen, hen erkennen en^hun
identiteit vaststellen kunnen."
Zy waren intusschon eon steen en trap
afgegaan on nu opende de inspecteur nog
maals een jjzeren deur, die toegang tot den
eigenlijken kelder verschafte.
Dit was een ruim gewelf, zeer zindelijk,
met witte maren on door electriicho gloei
lampen helder verlicht.
(Wordt vervolgd.)
