KLEINE COURANT
't Vliegend Blaadje
voor Heldor, Texel, Wleringen en Anne PaulownaD
No. 4048
Zaterdag 25 November 1911
89ste Jaargang.
't Vliegend Blaadje p. 3 m. 50 ct., fr. p. post 75 ct., buitenland f 1.25
Pre- Zondagsblad 37} 45 f 0.75
(Voor het buitenland bij vooruitbetaling.)
Advertentiën van 1 tot 5 regels 30 cent.
Elke regel meer
Bewijs-exeinplaur'-i
Vignetten en groote letters worden uaar plaatsruimte berekend.
Interc—
Telefoon 50.
Verschijnt Dinsdag- en Vrijdagmiddag.
Uitgever C. DE BOER Jr. (v./h. BERKHOUT t Co.), Helder.
Derde Blad.
UIT HET BUITENLAND.
(Vervolg van het 2e blad).
Een vlootactie wordt ook van Italiaansche
zjjde bedenkeljjk geacht. De afgevaardigde
Colajanni betoogt in de ,Ragione" dat het
noodzakelijk is ten spoedigste vrede te slui
ten, waarbij dan de opperhoogheid van den
Sultan op kerkelijk gebied in de beide Afri-
kaansche provincies moet worden erkend en
Turkije een geldelijke schadeloosstelling
krjjgt voor het verlies van Tripolis en
Benghasi.
Een vlootactie zou, volgens deD schrijver,
ten gevolge kunnen hebben, dat het met
Turkse gedaan raakte, hetgeen internationale
verwikkelingen zou veroorsaken. Oostenrijk
immers zou zich meester maken van een
gedeelte van het Ottomaansche rijk en dat van
zou geenszins strooken met Italië's bedoelingen.
De oorlog heeft duidelijk aan het licht
gebracht hoe ongunstig de mogendheden
jegens Italië gezind zijn, zoodat de toestand
niet alleen alles behalve rooskleurig is,
maar er zelfs groot gevaar dreigt.
De Parijscbe correspondent van de .Ga-
zette de Hollande" zocht den Italiaanschen
ambassadeur op en stelde hem de volgende
vragen
,Zal Italië in staat zijn de zwaro oor
logskosten te dragen en geld kunnen vin
den voor de uitgaven, die noodig zullen zijn
om Tripolis en Cyrenaïca economisch vrucht
baar te maken? Zal de koers van de Itali
aansche staatsschuld niet dalen, als het land
verplicht is een geconsolideerde rente uit te
geven en zal Italië niot zwaar lijden, als
men genoodzaakt mocht worden zijn toe
vlucht te nemen tot nieuwe belastingen?''
De diplomaat beantwoordde de vragen
beslist ontkennend. Hjj wees op de omstan
digheid, dat de rampen, waaronder Italië in
de laatste jaren gobukt is gegaan: aardbe
vingen, overstroomingen, cholera, het land
evenveel hebben gekost als een groote oorlog.
En toch heeft Italië tot heden alleen uit de
effectieve ontvangsten al de kosten bestreden,
hetgeen Luzzatti met cijfers toelichtte. Welis
waar moet de uiterste voorzichtigheid be
tracht worden en moet uit sommige belas
tingen meer worden gehaald dan tot dusverre
hot geval was, maar de financieels omstan
digheden behoeven niet de minste zorg to
baren.
.Er loopt een gerucht, dat 100 millioen
schatkistbiljetten te Parijs zijn geplaatst en aan
dat gerucht schrijft mon de daliog van den
wisselkoers op het buitenland toe,* zeide do
«orrezpondent.
De ambassadeur glimlachte en verklaarde
met nadruk
Dat gerucht is valsoh en zonder eenigen
grond. De wisselkoers is gedaald, dat is waar.
Waardoor? De koersveranderingen hebben
altij l iets geheimzinnigs. Men kan veronder
stellen, dat die daling is ontstaan doordat de
llaliaausche banken na de onderteekening
van het Marokko-verdrag de zaken met
Frankrijk hebben hervat. Men kau ook de
reden elders zoeken, maar het gerucht, waar
van gij spreekt, is beslist valsch.*
De correspondent verliet den ambassadeur
onder den indruk, dut deze met besliste over
tuiging had gesprokeD, zonder dat zijn
meening in het geringst werd beïnvloed door
zijn gevoel van vaderlandsliefde.
Intusschen heeft de Porte bij de mogend
heden die de Conventie van 's Gravenbago
hebben geteekend geprotesteerd tegen het
bombardemont van Akaba en eveneens tegen
het werpen van bommen nit de vliegmaobine
op het Zuara-hospitaal.
Kroniek van oorlogsgebeurtenissen.
15—22 November,
15 November. De Arabische vrijwilligers
vallen de Italianen bij Tripoli aan en ver
overen kanonnen.
16 November. Nieuwe aanvallen bij Tripoli.
Hevige nachtelijke aanval op Derna.
Een Italiaansche afdeeling vernielt bij To-
broek een gedeelte van de telegraaflijn naar
Soloem en raakt met Arabieren slaags.
17 November. Het water van de wed
Medzjenin verdrijft de Italianen uit hunne
stollingen bij Sidi Meeri en Boemiliana en
spoelt hun schanswerken weg. Tegelijkertijd
dringen de Turken op en bezetten de kazer
nes bij Mesri.
18 November. Nienw gevecht bij Derna,
waarin de Turken die by mist een aanval
doen door het kanon- en geweervuur der
Italianen teruggeslagen worden.
Gevecht bij Tobrock, dat van 's avonds
tot 's nachts aanhoudt. De Arabieren wor
den door kanonvuur verdreven.
19 November. Verschillende kleine ge
vechten bij Tripoli. Vyf Italiaansche vlieg
tuigen werpen bommen op een kamp van
de Turken. Volgens de aanwijsingen van
een luchtbol beschiet de kruiser «Carlo Al-
berto" Amroes, een voorstad van Tripoli.
21 November. Nieuwe beschieting door
de .Carlo Alberto" van Amroes, Ben Saïd
en de Turksche kampen bij Tripoli.
22 November. De Porte richt tot de mo
gendheden een protest tegen het werpen van
bommen uit vliegtuigen op een Turksch
Italiaansche regeering geeft aan de
iche ambulance van de Roode Halve
vergunning om te Tripoli aan land
hospitaal.
De Ita
Egyptisch.
Maan ver
te gaan.
NIEUWSBERICHTEN.
HELDER, 24 November.
St.-NicolaasPostpakksttsn.
B$ gelegenheid van het Sint-Nicolaasfeest
wordt de vergunning, om. eenige pakketten
aan hetzelfde adres van slechts een enkele
adreskaart te doen vergezeld gaan, voorden
tyd van 2 tot en met 6 December ingetrok
ken en zal derhalve bij elk gedurende dit
ty'dvak ter verzending aangeboden pakket
eene adreskaart behooren te worden gevoegd.
Voorts wordt, ter verzekering van eene
goede overkomst van de pakketten, aanbe
volen:
lo. zorg te dragen voor eene doelmatige
en stevige verpakking van de voorwerpen,
in dier voege, dat deze op afdoende wijze
tegen breken en beschadigen gevrijwaard zyn
2o. zoo mogelijk de adressen op de pakketten
te schrijven en, waar opplakking of aan
hechting van een adres onvormijdelyk is, dit
zoodanig vast to hechten, dat voor het ver
loren gaan daarvan, tijdens het vervoer,
geen vrees behoeft te bestaan;
3o. in de pakketten een tweede los adreB
te sluiten.
Ten slotte wordt de aandacht gevestigd
op de gelegenheid tot afgifte van waarde van
pakketten, hetgeen voor pakketten, met kost
baarheden is aan te bevelen en ten gevolge
waarvan, bij eventueel verloren geraken ge
durende het vervoer met de post, bet volle
bedrag der aangegeven waarde van het pak
ket wordt vergoed.
Stuurlieden-examens.
's-Gravenhage. Geslaagd groote stoomvaart
tweede-stuurman de heeren P. Hoogstra en
A. Latenstein.
Poging tot verkrachting, mishandeling
en brandstichting.
Woensdag stond voor het gerechtshof te
Leeuwarden terecht een 23-jarige arbeider,
nit Hoorusterzwaag, thans gedetineerd. Hij
was in hooger beroep gekomen van een
vonnis der rechtbank te Heeren veen, waarbij
hy wegens poging tot verkrachting, mishan
deling van een meisje, brandstichting in een
hooiberg, toebehoorende aan den vader van
het meisje, tengevolge waarvan do woning
afbrandde, en brandstichting in een hooibult,
werd veroordeeld tot tien jaar gevangenis
straf, onder korting der preventieve hech
tenis. De oisch luidde 10 jaar.
Het was in den avond van 15 Juli, toen
Annetje Bergsma te Hoornsterzwaag per rij
wiel was uitgegaan om eenige boodschappen
te doen. Door haar lang uitblijven maakte
de moeder zich ongerust. Met haar 18-jarigen
zooa ging zy don weg op, om het meisje
tegemoet te gaan. Plotseling hoorden ze
stemmen. Naderbij gekomen ontmoetten ze
het meisje en beklaagde. Het haar hing het
kind verwilderd om het hoofd en de kleeding
was niet orde. Op de vraag van haar moeder,
wat er gebeurd was, sprong beklaagde op
het meisje toe en wilde haar, met een mes
dreigende, het spreken beletten.
Nadat hy bet rnoisje een schop had ge
geven, verwijderde hjj zich, zeggende: „Daar
zullen nog wonderen gebeuren aan de 18e
wijk".
Iu den avond van 18 Juli vertoefde be
klaagde in de herberg van J. Blauw. Daar
had hjj gezegd: ,,Ik heb 5 jaar te goed,
maar ik zul er nog 5 jaar bjjkrjjgen."
Op oen desbetreflende vraag zeide hjj aau
de vrouw van den kastelein, dat hjj 5 jaar
de gevangenis in moest omdat hjj een meisje
had aangerand. Vannacht (in den nacht van
18 op 19 Juli) zou er nog iots anders ge
beuren en daarvoor zou hy ook 5 jaar krijgen.
In den bowusten nacht werd de 18-jarige
zoon Jolle van Joeke Bergsma, wakker. Hij
ontdekte, dat in de hoofdbergplaats, waarin
turf, hout en eenig vee was, brand was uil
gebroken. Oogenblikkeljjk waarschuwde hjj
zyn huisgenootent vuur breidde zich snel
uit. De vlammen sloegen over op de woning,
welke aldra in lichte laaie stond. De kleine
kindereu werden met moeite gered. De om
wonenden snelden ter hulp, dooh men kon
tegen deze vuurzoe niets uitrichten.
Terwjjl men nog op de plaats van het
onheil toefde, werd op eenigen afstand ook
brand ontdekt. Men spoedde zich er heen en
daar bleek, dat eeu hooiberg by de woning
Tan Jochum de Jong in brand stond. Met
vereende krachten werd hier het vuur ge-
bluscht. De vrouw van De Jong was vóór
den brand wakker geworden. Zij hoorde, dat
iemand een Duitsch liedje zong en ze her
kende de stem van den beklaagde. Na 10
minuten hoorde ze weer, dat dezelfde per
soon, die naast bun woning was geweest,
zich zingende verwijderde. Voorts herinnerde
zjj sioh toen, dat beklaagde een 4tal weken
geleden bjj haar in huis was gekomen en dat
hij haar op den grond had willen gooien en
dat hy weer was weggegaan met de bedrei
ging: bjj zou baar later wel eens krijgen.
Ten slotte zy nog gemeld, dat by de wo
ning van Bergsma een rijwiel was gevonden,
dat in den morgenstond daar door beklaagde
vandaau was gehaald. Eenigo personen had
den gezien, dat beklaagde vlug naar dë plaats
liep, waar het wiel lag, daarop sprong en
vlug wegreed.
Eenigen tyd nk dese ernstige misdrijven
was beklaagde naar Gronau vertrokken, waar
hjj aan eenige personen, die hem werk had
den verschaft, vertelde, dat hjj nog 17 dagen
moest zitten en dat hjj brand had gesticht,
omdat de dochter van Bergsma slechte dingen
van hem had verteld.
Beklaagde verbleef in Duitschland op pa
pieren van een ander. Al spoedig keerde
beklaagde naar sjjn woonplaats terug, beter
gezegd, hjj werd weggejaagd. Hy meldde
zich by den rijksveldwachter Kamstra aan
omdat hjj nog 17 dagen hechtenis moest
ondergaan. Doch Kamstra arreBtrerde hem,
omdat zyn aanhouding in verband met
bovenomschreven feilen was gevraagd en
stelde hem ter beschikking van de Justitie
to Heerenveen.
Voor de rechtbank aldaar ontkende hjj alles.
Hjj beweerde, dat het meisje, daar hjj dronken
aan den weg lag, over hem heen was gereden
en dat het daardoor op den weg was gevallen.
Zjj had hem uitgescholden enz.
Tjjdens de branden had hjj geslapen in een
droge sloot bjj de ouderljjke woning; hij was
toen ook dronken.
Na het verhoor van vier getuigen vorderde
de advocaat-generaal, die betoogde, dat de
rechtbank een juiste straf had opgelegd, ver
oordeeling ais in eersten aanleg.
Een ministerie van onderwijs.
Het hoofdbestuur van het Nederlaodsch
Ond-rwjjzers-Genootschap heeft aan H. M.
de Koningin een adres verzonden, waarin
eerbiedig verzocht wordt de instelling van
een (mi nister ie van onderwjjs"
te willen overwegen,* too mogeljjk, tot de
vestiging van dit departement oerlaDg over
te gaan.
Staking.
Berlijn, 23 Nov. De coupeurs, kleermakers
en kleermaaksters in het dames confectievak
te Berljjn hebben besloten te staken. Deze
staking omvat do mantel- en kindergarde
robe-brunche en de costuum-ufdeeliug. Ruim
50.000 arbeiders on arbeidsters hebben het
werk neergelegd. De organisatie van werk
nemers vraagt 10 tot 13 pet. loonsverhooging.
De werkgevers weigerden.
Deze staking is voor de werkgevers zeer
onaangenaam, omdat nu de monsters niet op
tyd kunnen klaar zyn voor de reizigers, die
binnenkort naar Engeland en Amerika dachten
te vertrekken.
Trein verongelukt.
Saumur, 23 Nov. Een trein van AngerB
naar Poitiera passeerde hedenmorgen te 7 >/2
uur in de nabijheid van Montreuil sur Bellay,
toen de spoorwegbrug door de overstrooming
werd medegesleurd, ea de locomotief en alle
wagens op drie na in de rivier werden
slingerd. Vele reizigers poogden zich door
zwemmen te redden, maar alle vaartuigen
waren door de ovorstrooming meegesleurd..
De trein bevatte veel rijtuigen. Men weet nie
hoeveel personen gedood zyn, maar het aan
tal is zoor groot.
Parjjs, 23 Nov. Men zegt, dat er by het
ongeluk to Montreuil twintig menschen zyn
verdronken. Er zyn al tien ljjken geborgen.
Twee locomotieven met twee kolenwagens,
drie personen- en twee goederenwagens zyn
rivier gevallen. Het water bedekto ze
allen, behalve oen wagen, waarop tien reizi
gers op hulp wachten. De redding is door het
hooge water zeer moeilyk.
Parjjs, 23 Nov. In den Senaat deelt minister
Augagneur mede, dat er by het spoorweg
ongeluk dertig slachtoffers zyn, van wie men
echter elf bezig is te redden.
Parjjs, 23 Nov. Volgens de »Temps« zjjn
er nu 22 ljjken geborgen en ijjn er nog een
dertig in de wagens, die onder water liggen.
in de Roode Zee.
Uit Konstantinopel wordt gemeld
Volgens berichten, afkomstig van het
ministerie van buitenlandsche zaken, heeft
Italië er in toegestemd zijn vloot-actie in de
Roode Zee gedurende 6 dagen uit te stellen,
d. w. z. gedurende de reis van het Engel-
ache Koninklijk paar.
Uitbarsting van den Smeroe op Java.
Uit Den Haag wordt aan het (Handels
blad" gemeld.:
Vjjftien dezer vond eeue uitbarsting van
den Smeroe plaats, waardoor een vrjj hevige
zand- eu ascbregen, vooral in de afdeeling
Loemadjang, uederviel.
In een paar onderdistricten dier afdeeling
zjju inlauctsche woningen ingestort door hei
gewicht van het daarop gevallen zand er.
de bevolking gedeolteljjk gevlucht. Geen
persoonlijke ongelukken vonden plaats. Het
veldgewas is gedeeltelijk vernield door de
chlaag.
De rivieren hebben Diet gebandjird. Bij
zondere maatregelen zijn onnoodig.
De opstand in China.
Londen, 24 November. Het Chineesche
Staatsblad gaat voort met bet publiceeren
van keizerljjko edicten, hoezeer de Chineesohe
regeering zich ook machteloos voelt tegen
over de revolutie. De opstandelingen hebben
o. a. de hofceremoniëu ongrondwettig en de
dagelyksche audiënties van den minister-presi
dent bjj bet Hof overbodig verklaard. De
minister-president is bevoegd beslissingen te
nemen omtrent de hangende zaken, zonder
den troon daarin to kennen.
Jooansjikai heeft een stormachtig onder
houd gehad met den Regent, toen hy dezen
mededeelde, onmachtig te zjjn om China te
redden zoolang de Mantsjoe-dynastie aan
bljjft. Toen Joeansjikai been ging zeide hjj
tot den Regent: »Gjj kunt over mjjn leven
beschikken maar ik ben niet in staat meer
to doen, wegens gebrek aan middelen en d«
leegheid van de schatkist.
De «Times" verneemt uit Peking dat do
buitenlanders niet behoeven te vreezen voor
niet-betaling van de vervallende coupons
dor buitenlandsche lecniogen, welke gegaran
deerd worden door do opbrengst der zeetol-
len. Want zoowel do aanhangers der rogee-
ring als de opstandelingen willen beide dat
het rjjk al zjjn verplichtingen tegenover het
buitenland zal nakomen.
Alen verwacht te Peking ieder oogenblik het
uitbreken van een opstand in Tibet tegen de
Chineezen.
Een reis mat ongelukken.
Het s.8. (Van Linschoten", gezagvoerder
kapt. Kroef, heeft een reis achter don rug,
welke èn passagiers bn bemanning lang zal
heugen.
De tegenspoed begon al te Sydney, waar
het schip van af 116 September j.1. in
quarantaine moest bljjven liggen, omdat eene
passagieresse 1ste klasse aangetast was
door de pokken; de ziekte had een doode-
ljjk verloop.
Tjjdens het in quarantaine zjjn aldaar had
do administrateur het ongeluk van de statie
trap te vallen, met het treurig gevolg, dat
hjj een rib brak en achterblijven moest in
bet hospitaal.
Terwjjl de passagiers, gezagvoerder en be
manning iu quarantaine waren, werd het bevel
over het schip toevertrouwd aan den kapitein
Wales, oud. 28 jaar, ten einde de lading te
kannen lossen en het schip in bet dok te
laten nagaan.
Deze heer Wales had het ongeluk in bet
ruim te vallen, waar men hem met ver
brijzelden schedel vond.
Den 16en dan kon het schip zjjn reis ver
volgen, terwjjl de passagiers tot den 19en
September in quarantaine moesten bljjven.
Tusschen Port Moresbv en de Thursday-
eilanden dan werd de inlandscbe bootsman
Mat door den padjawala Soeleken overhoop
gestoken. De oorzaak moet, zooals
dadeljjk door den gezagvoerder ingesteld
onderzoek bleek, gelegen zjjn in het geven
van eenige klappen door genoemden bootsman
aan dien matroos. Laatstgenoemde, een Madoe-
rees. trok dadeljjk zjjn piso-blatti en bracht
dien Mat oen steek toe vlak onder de rechter
borst.
De getroffene had nog de kracht om naar
de brug te loopen en te rapporteeren dat hjj
was, waarna hjj dooi"
Voor de dames.
Onder de (mannequins de pasjuflrouwen
van de groote Parysohe modefirma's, heorsoht
sedert eenige dagen een geweldige opwin
ding. Het iB haar namelyk <>p straffe van
onmiddellijk ontslag, ten strengste verboden
geworden, haar bekoorlijkheden, zoolang zjj
zich in de dienstlokalen van de firma be
vinden, op kunstmatige wjjze te verhoogen.
Zjj mogen zich noch schminken, noch poe
deren zjj mogen zich de lippen niet kleuren
en zjj mogen zelfs geen valsch haar dragen.
De dames, die vaste klanten zjjn van de
modefirma's, zjjn het, die tot dezen draconi-
schen maatregel den stoot gegeven hebben,
omdat de al te geraffineerde elegance der
schoooe mannequins noodlottige invloeden
begon uit te oefenen op de begeleiders der
dames: haar echtgenooten en haarvrienden.
Het verbod is verklaarbaar, als men weet,
dat de mannequin al vanwege haar beroep
alle verleidingskunsten moet toepassenHet
nieuwste op dat gebied is het aanpassen van
nachttoiletten on ochtendjaponnen. Dat ge
schiedt op de volgende wjjze:
De dame, die een ochtendjapon wensobt
te koopen, neemt plaats op een stoel voor
een gordjjn, een echt zwaar zijden en rjjk
geborduurd tooneelgordjjn. Het gordijn deelt
zich en men ziet een met de grootste weelde
ingerichte slaapkamer. In het prachtige bed
ligt de mannequin. Een kamermeisje komt
het vertrek binnen, de mannequin richt zich
met loome, doch bevallige bewegingen op,
verlaat het bed en trekt daarna met de hulp
van de kamenier het eene kleedingstuk na
het andere aan als laatste de ochtend
japon en vertoont zich daarin van alle
kanten aan de koopster. Bevalt deze de japon
niet, dan gaat het gordjjn weer dicht, doch
wordt na eenige minuten heropend; en het
zelfde gebarenspel herhaalt zich met een
andere mannequin, tot mevrouw eindeljjk
gevonden heeft wat zjj verlangt.
Is het wonder, als de Parjjsche dames
ans de eisch stellen, dat do mannequins,
die toch al niet tot de leeljjkste van haar
sekse behooren, zich althans tevredenstellen
de bekoorlijkheden, haar door da natuur
geschonken.
De strompelrok, ook wel schuif-of kanga-
roerok gebeeten, wegens de vreemde lichaams
verdraaiingen, waartoe dit sonderlinge klee
dingstuk de draagster er van noopt, al naar
de mate harer persoonlijke gesteldheid en
van haar temperament, heeft al heel wat op
zjjn kerfstok.
In Northampton heeft hjj b.v. geleid lot
een formeele staking van alle vrouwelijke
eroployë's van een groote fabriek van onder
rokken, die, wegens de plotselinge en aan
zienlijke verminderde vraag naar ondergoed,
hetwelk door de pijprokken overbodig is ge
worden, genoodzaakt was, in het belang van
het instandhondeu van haar bedrjjf, ander
werk aan haar personeel op te dragen.
Daar echter dit werk minder goed betaald
werd, legden de arbeidsters het werk neder.
Naar aanleiding van dit feit, geeft de
Loudensche .Daily Mirror" het volgend kort
overzicht van de ongevallen, in den laatsten
tyd door de strompelrokken veroorzaakt.
Op 9 Augustus verdronken te St. Peters-
burg twee jonge meisjes, die, ofschoon voor
treffelijke zwemsters, jammerljjk verdronken,
wjjl zjj zich in haar nauwe rokken onmoge
lijk konden bewegen.
Op 11 Augustus werd in een vergadering
van toongevende vertegenwoordigers der da-
mesconfectie te Londen de struikelrok aan
sprakelijk gesteld voor den achteruitgang
van het bedrjjf, daar tengevolge van de
plotselinge raodewjjziging ontzaglyke hoeveel
heden goed onverkocht zjjn gebleven. Tege
lijkertijd werd or op gewozen, dat het schorsen
der betalingen van fabrikanten in onderrokkon
en ander ondergoed te Londen schrikbarend
toeneemt.
Op 25 .September publiceerde do directie
van den Ponnsylvania Railway, in Amerika,
een ongelukkenstaatje, waaruit bleek, dat ia
73 gevallen vrouwen om het leven zjjn ge
komen als onmiddellijk gevolg van 't dragen
van kokerrokken en hooge hakken.
Op 27 September oonstateerdo de (Leigli
Mills Company", to Londen, dat do verkoop
van japonstof door de nauwe mode zeer was
gedaald, daar thans voor een rok 40 pCt.
minder goed werd gebruikt.
Verder wordt er op gewezen, dat de mode
der strompelrokken do schoenenrekening van
haar, die deze mode aanhangen, aanzienljjk
heeft vermeerderd, daar zjj niet alleen duurder
schoenwerk moeten dragen met het tekyk-
stellen harer voeten waarvan een groot
percentage beter verborgen ware gebleven
maar ook, omdat zjj gedwongen zjjn veel
kortere, dus veel meer pasjes te maken,
waardoor de schoenen sneller sljjten.
Onderwijs aan Zwakzinnigen.
Gisteren hield de heer P. H. Schreuder,
Hoofd der school voor zwakzinnigen te
's-Gravenhage in het lokaal «Tivoli* een
lezing over het onderwerp: «Waarom afzon
derlijk onderwjjs aan zwakzinnigen".
De opkomst van het publiek was niet
groot. De heer J. Korver, Schoolopziener in
het Arrondissement Helder, opende de ver
gadering met een woord van dank te richten
tot de aanwezigen voor hun belangstelling
en zyn spijt te betuigen over de slechte op
komst. Hjj herinnerde aan het motto op oen
onzer scholen in deze gemeente te lezen
(Kennis is Macht; leeren is leven 1" en de
uitspraak, dat do tyd, waarin wij leven, wel
eens de «eeuw van het kind* is geheeten.
Hjj onderschreef dit met te erkennen, dat
we zelden een tyd hebben gekend, waarin
zooveel voor 't kind gevoeld en gedaan
wordt als in den tegenwoordigen. Al meer
en meer is het pogen der volwassenen erop
gericht, om den kinderen den strjjd om 't
bestaan, dien zjj straks zullen hebben te
voeren te vergemakkelijken en hon te doen zege
vieren. Veel wordt ten koste gelegd aai
het opkomende geslacht. Helaas zjjn er echter
nog zoo velen, die het onderwjjs niet kunnen
volgenwier verstandelijke vermogens niet
genoeg ontwikkeld zyn, om de noodige vruch
ten van het aangeboden onderricht te plakken
en die daardoor niet genoegzaam worden toege
rust, om aan hun levensroeping te kunnen
voldoen. Bij een bezoek aan diverse scholen
deze achterlijken aantreffende, krimpt het
hart ineen bjj de gedachte: (Wat moet er
van hen worden in den strjjd van het leven?"
Welke moeite, welke zorg leveren zjj niet
op in de gezinnen, waarin zjj worden aan
getroffen.
Voor die kinderen ontwikkelt zich een
sest van belangstelling. Gelukkig verschyn-
In andere gemeonten, zoo in ons land
als daarbuiten is men reeds met uitmuntend
succes in deze richting werkzaam. Ik hoop
verwacht, dat hot mjj zal mogen gelukken,
ook met behulp van den bjjstund, mjj geboden,
ook in onze gemoente iets tot stand to bren
gen. Daarvoor heb ik bij de gemeente aan
geklopt; hot Dag. Bestuur zal eerlang een
programma aan den Raad aanbieden en zoo
hoop ik ook in onze gemeente de ideeën in
een feit te realiseeren. Ik doe hiervoor
gaarne oen beroep op uwer aller medewerking.
Ten einde de zaak nog wat beter te be
lichten, heb ik den heer Schreuder bereid
gevonden over dit ondorwerp iets uit zjjn rjjke
ervaring aan ons mee te doelen en tot om
schrijving van de ljjnen, die tot het beoogde
doel zullen moeten worden gevolgd.
Ik hoop dat deze vergadering daartoe het
hare mag bijdragen en in dien zin goed ge
slaagd mag heeten, dat het aangebodene bjj
u ingang moge vinden, door de pers verder
mag worden verbreid, opdat ook zjj, die deze
vergadering niet hebben kunnen bijwonen, er
op deze wjjze toch kennis van mogen nemen.
En hiermee geef ik het woord aan den
spreker.
Deze begint met te zeggen, dat het hem
natuurlijk aangenaam was van den arr.
schoolopziener de uitnoodiging te ontvangen,
hier iets te zeggen over het onderwjjs aan
zwakzinnige of achterljjke kinderen. Do
heer Korver heeft gezegd: deze eeuw ken
merkt zich door meer zorg, aan de opvoeding
van het kind dan wjj ooit gekend bebbun
en heeft in dit verband herinnerd aan het
gevleugelde woord van Ellen Kley, nl. (De
Eeuw van het Kind,* om aan (e toonen, dat
deze materie om thans meer bezig houdt dan
ns.
Ik ben het met deze uitspraak niet geheel
eens, nl. dat die verzorging juizt in dezen
tyd meer naar voren zon treden, meer dan
vroeger ooit 't geval zou zijn geweest. Men
zou duu even zoogoed deze tjjd ,De eeuw
der misdadigers, kunnen noemen. Want ik
behoef slechts don saam van Lombroso to
men, om u te berinneren dat ook aan de
genoemde categorie van menschen meer aan-
ducht wordt geschonken dan vroegerdat al
meer en meer nieuwe beginselen van straf-
•ht zich baan beginnen te breken en de
id«o begint poet te vatten, dat het er niet
alleen om te doen moet zjjn om de misdadi
gers te straffen, doch vooral om ze te ver
boteren. Ik meen iutegendeel dat de raeerdore
zorg, ook voor de crimineele jeugd, bljjkende
uit de stichting van tuchtscholen en ver-
beteringsgestichten, een uitvloeisel is van het
al meer en meer ontluikende idealisme.
Het intellectualisme on daarmee j
gepaard gaande materialisme heeft al
inter e» meer plaats moeten maken voor het
idealisme. Vooral de onderwijzers weten dat
de leer van Herbart met zjjn psychologie,
waarbjj ook gevoel en wil uit verstandelijke
begrippen worden afgeleid nog niet zoo lang
achter onB ligt en niet onaangevochten
is gebleven. Vooral Jan Ligthart
met zjjn idealistisch zaakonderricht heeft er
voel toe bijgedragen om de kloof tusschen
heide leeringen te overbruggen en mjjn be
sliste meening is dat het het idealisme is.
dat zich demonstreert in de verzorging van
het kind io 't algemeen, doch ook in die van
het verwaarloosde en verstandelijk misdeelde
kind.
Het kind toch is reeds door allo eeuwon
heen voor den volwassen mensch een object
geweest van bijzondere belangstelling cn
verzorging. Dit heeft het wellicht to duiken
aan zjjn naïveteit, aan zjjn dramatische ele
menten, die het herbergt. Wanneer men toch
zjjn onschuldige uilingon waarneemt en men
s'elt daartegenover de realiteit van later met
sjjn «strugglo for life", terwjjl nu de ge
lukkige kinderoogjos van dien strijd nog
niet weten en niet spreken en er nog ge
heel onbewust van zijn, dan wekken die
ontluikende kinderzielen onze belangstelling.
Van daar ook dat eeuwen geledeo dat woord
uit de Heilige Schrift ons reeds beeft toe
geklonken: .Laat de kinderkens tot Mjj ko
men en verhindert ze niet, want hunner is
het koninkrijk der Hemelen".
Voor de spreker nu de wenscheljjkheid
noodzakelijkheid gaat bepleiten van af
zonderlijk onderwjjs aan zwakzinningen,
schetst hjj ons het beeld van zulke kinderen.
Wat een uchterljjk kind is, is moeilyk to
zeggen. Een achterljjk kind is een kind, aan
dun eenen kant niet normaal, aan den andere
kant niet idioot. Deze omschrijving, spreker
geeft het toe is verbazend vaag, doch
wie belangstelling voor deze kinderen heeft,
heeft zo stellig wel eens ontmoet. Hot zyn
van die kinderen, die meestal laat leoren
loopen, laat leeren spreken, heel laat zinde
lijk worden, laat tanden krjjgen, langer werk
bobben zich te leeren aankleeden. Wanneer
andere kinderen allang dat karwei alleen
kunnen, begrijpen zjj nog niet, dat de
pen aan kiel of broek voor de ki
galen zjjn. Een strik of lns leggen is voor
hen 't moeilijkst karwei en zjj laten bet daarom
liever over aan moeder of aan een ouder
zusje of broertje. Het zjjn kinderen, dio geen
boodschap kunnen doen of 't pakt verkeerd
Worden ze uitgestuurd om koffie, dan
komen ze even later vragen wat moeder ge
zegd heeft, koffie of suiker en komen ze
thuis, dan bljjkt hot dat ze chichorei
meegebracht. Het zjjn die kinderen, die
andere kinderen heel moeiljjk kunnen le
spelen. Zjj zjjn elk oogenblik njjdig op an
duren of zitten te zuilen, terwjjl ze hesl ge-
noegeljjk toezien, dat andere kinderen
hun vriendjes gaan spelen. Of ze
zelf voortdurend door anderen gesard, wjjl
ze gauw in de gaten loopen en (Cet Age
saus pitió" is. Of 't zyn kinderen, die zelf
graag plagen en kiezen daartoe kleinere
kinderen als voorwerp van hun plaagzucht.
Deze kinderen gaan of vroeg naar de Frö
belschool, omdat ze thuis zoo verbazend
lastig zyd, of ze gaan bcelemaal niet naar
de Fröbelschool, wjjl de moeder or thuis
geen kind aan heeft en de centen zoo maar
Oever uitspaart.
Komen zjj op de leerschool, dan komou ze
achter, kunnen niet meekomen met het ondor-
wjjs. Zjj ljjden aan een zwervende aandacht
hebben overal meer aandacht voor dan voor
het onderwys, dat de onderwjjzores bezig is
te gevon.. Een vlieg, een muscbje op bet
dak of buiten op de takken zjjn al voldoende
om zelfs de prettigste les voor hen verloren
te doen gaan. Ze zitten f heel zoet met de
handen over elkaar bf op den rug en bjj
eerste kennismaking schjjnen zjj heel oplet
tende kinderen te zjjn, doch wanneer men
ze een poosje onder zjjn hoede heeft, komt
tot de ervaring dat van 't onderwjjs
weinig ia doorgedrongen. De oogen zjjn
die het al spoedig verraden; het zjjn
oogen waar leven inzit, wuar iets uit
wat er inligt, het is do uitdrukking
in een niets te zjjn.
Bjj het onderwjjs hebben ze niet vol
doende aan de gewone aanachouwingmiddo-
len; wat de onderwijzeres ook aanwendt, of
ze 2 of 3 maal, of 20 of 30 maal het
zelfde herhaalt, het helpt allemaal niets, al
mag ze nog zulke prachtige koetjes op het
bord teekeneu of appeltjes, die ze later mogen
opeten, het rekenen gaat er toch niet in. Bjj
het lezen leeren zo met heel veel moeite
a van een o te onderscheiden, doch de
letters tot woorden te verbinden is een hope-
taak. Bjj 't leeren van versjes haspe
len ze de woorden erbarmelijk door elkandor
't vertellen van een verhaalije is Jan
allang verdronken voor hjj uit visschon gaat.
Dese kinderen ljjden gewoonlijk aan bloed
armoede, zjjn scrophuleus of aan andere
kwalen onderhevig. Op de gewone scholen
worden dese kinderen bf onhandelbaar, gaan
iu tegen de gewone schoolorde of verschrom
pelen heelemaal. In 't latere leven vindt
men se terug in de gevangenis, werkhuizon
of verbeterhuizen. Als het meisjes zjjn, dik -
wjjls onder de prostituóes.
Voor dozo kinderen zjjn afzondorljjke scho
len noodig. De wenacheljjkheid, mogelijk
heid en noodzakelijkheid wordt hiervan, sevr
uitvoerig en ontleend aan de practjjk, ge
schetst. De geschiedenis van dit onderwys,
zoo in 't buitenland als hier te lande wordt
beschreven en de rjjke vrachten ervan wor
den met sprekende voorbeelden aaugetoond.
Nog wordt uitvoerig stilgestaan bjj de flnan-
cieele kwestie van de zaak en gerust mag
dat de zaak van alle kanteo door
een bevoegd deskundige werd behandeld.
Van de gelegenheid tot het stellen van
vragen werd gebruik gemaakt door de H.H.
Schwantjé, Van Mierloo en Korving, welke
vragen zeer uitvoerig werden beantwoord,
waardoor Dog beter kjjk werd gegeven op
do vele zjjden van het vraagstuk.
Een hartelijk applaus en een welgemeend
woord van dank van den Voorzitter beloonde
den Bpreker voor zijn doorwrochte, van veul
dooh ook van veel liefde voor het
misdeeldo kind getuigende rede.
Laatste berichten.
Een Incident in de Tweede Kamer.
Bjj de behandeling van de begrootiug van
Koloniën, gisterenmiddag, maakte de heer
Schaper aanmerking op het gehalte van
sommige rechterlijke ambtenaren, die naar de
Koloniën werden uitgezonden.
«Men moet nauwkeurig toezien dat men
niet allerlei vuil naar Indië zendt, om daar
op de justiciabeleu te worden losgelaten.
«Er is ook een Hagenaar uitgezonden, die
niet erg eervol is vrijgesproken in
een strafzaak, en die ook tal van slacht
offers heeft gemaakt. Dat was een zoer na
familielid van een seor invloodrjjk Kamerlid
dor rechterzijde, dio hier al tjjd opkomt voor
de publioke moraal en het algemeen belang
Dat Kamerlid heeft den minister niet ge
waarschuwd. Dio man gedraagt zich nu fat
soenlijk in Indië. Dauk je den drommel!
Maar een vos verliest sjjn haren, niot zijn
strekenSpr. wilde eerst den miuister waur-
schuwon, dooh de minister kende hem zeer
wbl".
De Voorzitter en de Minister
protesteerden tegen deze beschuldiging cn
zeiden, dat de bewuste ambtenaar was
vrijgesproken, doch de heer Schaper hield
vol, en zeide, dat genoemde ambtenaar eeu
slechte reputatie had en dat hjj inlichtingen
had van slachtoffers.
In de sitliag van heden protesteerde de
heer Lobman tegen deze beschuldigingen
tegen zjjn schoonzoon ingebracht. Die schoon
zoon was indertyd directeur van oen bank.
Toen deze failleerde, solliciteerde hy by de
justitie in Indië, welke betrokking hem werd
toegezegd, nog voor de Rechtbank zich in
de zaak mengde.
Toen hjj was vrijgesproken, werd do toe-
segging gestand gedaan en hjj werd geplaa'st,
niet in een rechterlijke betrekking, doch op
de Secretarie van Justitie.
Wat do zaak zelf betreft, noch d© Rechter
commissaris, noch de Rechter, noch de Curator
in zake het faillissement, konden eenig bewys
van oneerlijkheid in de administratie vinden.
Hjj heeft alleen te veel vertrouwen ge
had in anderenhjj heeft niet gespeeld m< t
het geld van anderen ten eigen [bate cn
htf heeft zjjn eigen niet onbelangrijk ver
mogen opgeofferd om de belangen van zijn
cliënten zooveel mogelijk nog te redden. I)e
beer Lobman verklaarde als man van eer
niets te weten, wat do betrokkene voor zyn
betrekking ongeschikt zou maken.
De heer Schaper handhaafde zjjn be
schuldiging en zal deso alleen terugtrekken
indien de onsohuld van den betrokkene blijkt
uit het onderzoek van een commissie, welke
hij benoemd wil zien.
(Terwjjl de heer Schaper spreekt, verlaat
do geheele Rechtersjjde de vergaderzaal).
In Antwerpen is heden een zeeliedensta-
king uitgebroken.
A.Wat zei je vrouw, toen je gister
avond zoo laat tbuiz kwam?
B.Nadat ze mjj een uur lang den mantel
had uitgeveegd, zei se, dat ze verstomd
stond over mjjn laat thuis komou.
