KLEINE COURANT
't vliegend Blaadje
voor Ho/dor, Toxol, WSorlngan om Anna Raulowna
No. 4057.
Woensdag 27 December 1911.
39ste Jaargang.
GRATIS.
Nieuwjaarsgroet.
't Ylisgsné Blaadje p. 3 m. 50 ct, fr. p. post 75 ct, buitenland f 1.25
Pre- J Zondagsblad 37J 45 f0.75
Mfén i Modeblad 55 05 10.90
(Voor het buitenland bij vooruitbeuling.)
adverUntiën van 1 tot 5 regel» 30 cent.
Elke regel meer6
Hewtfe-ezemplsar2*
VignetUn en groote lettere worden naar plaateruimte berekend.
Interc—
Telefoon BO.
Verschijnt Dinsdag- en Vrijdagmiddag.
Uitgeven C. DE BOER Jr. (v./h. BERKHOUT a Co.), Helder.
Burea
Zij, die zich met
I Januari a.s. op
dit blad abonneeren, ont.
vangen de tot dien datum
verschijnende numme
Aan onze abonné's buiten
de gemeente wordt beleefd
verzocht 't verschuldigde abonnements
geld Vlitgand Blaadje, Zon
dagsblad en Modeblad 4de kwar
taal 1911 te willen overmaken per
postwissel of aan postzegels vóóp 5
Januari a.s., zullende anders daarover
met 5 cents verhooging per post worden
beschikt.
Postwissels voor dat doel behoeven
slecht met een zegel van 21/» cent be
plakt te worden.
Onze lezers, die met 1 Januari a.s. aan
Familioi Vrienden of Begun
stigers in onze Courant een
Welkomstgroet
willen plaatsen, worden beleefd uitge-
noodlgd hunne opgaven tijdig in te
zenden.
0E UITGEVER.
NIEUWSBERICHTEN.
HELDER, 27 December.
Men bericlit ons, dat de persooo, die
betrokken is in het ongeval het kindje
Nujjenn overkomen, niet is een ploegbaas,
doch een wegarbeider, en verzoekt ons om
reotificatie. Gaarne voldoen wjj aan dat ver
zoek; hot bericht was door ons uit de .Alkm.
Conrant'' overgenomen.
Hinderlijk.
Op de schutting, die sinds jaar en dag
het terrein hoek Plantsoen- en Stationstraat
afsluit, sit een nergens toe dienende prikkel
draad, die talloosen reeds eau flinke winkel
haak ia hun kleediog heeft bezorgd. Kan
dat gevaarlijke ding niet bij eenvondig
politieverbod worden verwjjderd
Mej. E. de Vries, alhier, tjjdeljjk onder
wijzeres te Waarland, is met ingang van 1
Januari a.s. benoemd tot onderwijzers te
Westerland (Wieringen).
Hr. Ms. .Zeeland" is Zaterdag van
Ponte Delgada vertrokken.
Burgerkring Harmonie.
Burgerkring Harmonie herdacht in eene
feestelijke bijeenkomst verleden week haar
42 jarig bestaan.
Tivoli was geheel gevnld. De Voorzitter,
de heer L. A. Hartsinck, opende deze fees
telijke bijeenkomst met een woord van wel
kom aan leden, pers en sustervereenigingen
en herinnerde er aan, dat de vereeniging
reed» veel had gedaan in het belang van
weduwen, weezen en allen, die in moeite en
kommer verkeerden. Hij hoopte, dut velen
zich daardoor gedrongen mochten gevoelen,
als leden toe te treden en wenschte alle
aanwezigen een recht genoeglijken avond,
daarbij dank betuigende aan de heeren Dhont
en VanTwisk, zoomede aan den heer Luca
en de vereeniging .Togo", die zich allen
gegeven hadden om dezen avond tot een
gezelligen avond te maken. En een gezellige
avond was het, dat moet gezegd. Het nieuwe
vereenigingslied werd door de geheele ver
gadering met opgewektheid gezongen, waarna
de heer Dhont optrad met zjjn komische
voordrachten, welke een stormachtigen bijval
vonden.
Waving Palms, Concertwals van het Tivoli-
orkest, voldeed ook uitstekend en vond een
dankbaar gehoor. De heer Dhont, die nog
meermalen optrad, kan zich beroemen, vooral
daar, waar hjj plaatselijke toestanden bezingt,
op een geweldig succes. Wie echter van ware
knnst hielden, en dat schenen ditmaal alle
aanwezigen te zjjn, luisterde met de grootste
aandacht naar de twee solo's op de mandoline,
gegeven door dan heer Lnca en geaccompag
neerd door den heer G. Boon. Na de panze
kregen wjj iets te zien, dat opnieuw aller
aandacht boeide, n.1. het optreden van hot
Tyroler zang- en dans-ensemble. Dit nummer
werd met de grootste aandacht gevolgd en
na afloop met een stormachtig applaus be
loond. Na het slotnummer .Een minnaar
zonder jas", dat goed van stapel liep, gaf
een kleinzoon van den president nog eenige
voordrachten ten beste, die, gezien den jeug
digen leeftijd van den voordrager, doen ver
moeden dat hjj op dit gebied een eerste
bolleboos zal worden.
Een prettig bal mot verrassingen besloot
deze feestelijke bijeenkomst. (Dagblad)
De zaak Van Eljk.
De Rechtbank te Amsterdam beeft Vrijdag
den commissionnair in effecten Paulus van
Eyk nit Hilversum, die terechtgestaan beeft
wegens oplichting en verduistering, veroor
deeld tot één jaar gevangenisstraf, onder
aftrek der voorloopige hechtenis. Het O. M.
had één jaar en vier maanden geëischt.
Oe misdaad te Streukel.
Omtrent het voorval te Streukel, bij Hasselt,
waar R. van der Velde, nit Streukel, ver
dronken gevonden is, terwjjl vermoed werd,
dat daarbij ®en misdaad in het spel sou zün.
meldt de »Zw. Ct.", dat bjj onderzoek is
gebleken, dat hier inderdaad een m i s d r y
heeft plaats gevonden.
Geruimen tjjd nadat bet slachtoffer R. v.
d. V. het huis had verlaten, kwam een
boodschap voor de familie v. cL V., dat hjj
onwel geworden was en of zo soo goed
zouden willen zjjn om iemand te storen om
hem af te halen. Aan dit verzoek werd niet
voldaan, maar er werd door een zuster ge
vraagd of ze R. dan niet konden brengen.
'Daarna zjjn de boodschappers, die waar
schijnlijk R. toen reeds uit den weg hadden
geruimd, heengegaan.
Eenigen tjjd nadat de familie van der
Velde de tweede boodschap had ontvangen,
keerde do landbouwer C. A. Velthuis, wonende
eveneens te Streukel, huiswaarts. Op de plek
waar uit den Streukeler zandweg een weg
het weiland in gaat en waar in de omgeving
nog al houtgowas staat, zag hjj plotseling
twee mannen voor zich s(aan. Daar Velthuis
in houding wel wat overeenstemt met één
der van der Velde's en dit den onbekenden
bekend moest zjjn, traden bedoelde person
op Velthnis toe en vroegen naar zjjn naa
waarop eensklaps een van de personen ei
doek greep en deze Velthuis onder den no
hield, waardoor hjj bewusteloos werd. Na
geruimen tjjd kwam Velthuis weder bjj
kennis en is hjj naar huis gegaan, wjjl het
inmiddels reeds nacht was geworden. De
bnnrman, door wien R. v. d. V. geroepen
zou zjjo, bleek van niets te weten. Van
der V. is gevonden in het land in een sloot.
Het lichaam lag geheel in het water, het
hoofd tegen den kant, terwjjl het hoofd
verwond was.
Nader meldt men
Omtrent den vermoedeljjken moord op
R. v. d. Velde te Streukel bjj Hasselt kau
nog worden vermeld, dat Vrijdagmiddag naar
de strafgevangenis te Zwolle is overgebracht
C. A. Velthuis, eveneoDs landbouwer en
wonende in de buurt van den vermoorde.
Deze Velthuis had medegedeeld, dat hjj op
den avond waarop de moord gepleegd werd,
van Hasselt naar zjjo woning gaande, plotse
ling twee mannen voor zich zag staan, die
hem naar zjjn naam vroegen.
Voordat hjj er op bedacht was, hield
der mar.nen hem een doek onder den neus,
waardoor hjj bodwelmde en eerst geruimen
tijd later tot bezinning kwam.
Waarschijnlijk heeft de marechaussee,
wie deze zaak in onderzoek is, reden aan
dit verhaal te twijfelen.
Kindermishandeling.
De rechtbank te Amsterdam beeft Don
derdagmiddag een geval van de meest
ergerlijke kindermishandeling te berechten
gehad, dat zeer sterk deed denken aan do
verhalen in ouderwetsche kinderhoeken over
het deerniswaardig lot hetwelk sommige
moederluoze kleinen hjj stiefmoeders vinden;
verhalen, uan welker waarheid men echter
zelfs als kind nauweljjks geloofde.
Dat er echter zoo ontaarde vronwen kun
nen h-Mann, b«wce? de terechtzitting van
Donderdag, waarop bleek welk verschrikke
lijk en diep ellendig lot een aardig jongetje
i nauwelijks 12 jaar tusschen No
vember van 1910 en September van 1911,
dus godurende bjjna een geheel jaar, te ver
duren heeft gehad.
Do beklaagde in deze ellendige zaak was
de 29-jarigo Anna W., huisvrouw van B.,
thans woonachtig te Schoten, vroeger, tijdens
het plegen der feiten, waarvoor zjj terecht
stond, te Amsterdam.
De mishandelde cn eerste getuige was
haar stiefkind, een knaapje van 12 jaar,dat
ten slotte van haar is weggeloopen naar zjjn
vroegeren pleegvader, den heer Zwanenburg,
melkslijter te IJmuiden, die het kind weder
liefderjjk heeft opgenomen.
Aan deze vrouw wordt ten laste gelegd,
dat zjj haar stiefzoontje gedurende een jaar
bijna dageljjks soms meermalen des daags
mishandeld heeft.
Slechts enkele feiten worden in de dag
vaarding genoemd.
Zoo heeft zjj hom met een mattenklopper,
met een stoffer, zelfs
et oen pook geslagen,
hem gestompt, gekrabd, getrapt en hem met
het hoofd tegen een ledikant gesmeten,
waardoor het Énd bjjna dageljjks bloedend
werd verwond.
De vrouw gaf toe, den knaap wel eens te
hebben geslagen, omdat hjj ongezeggeljjk zou
zjjn geweest en haar had toegevoegd: „Je
bent mjjn moeder niet!"
Daar had hij groot geljjk in, zeide de
president.
Uit het verhoor van het jongetje en zjjn
pleegvader, bjj wien hjj gelukkig een har
telijke verzorging heeft gevonden voor het
doorgestane leed, bleek nu het volgende:
Toen hjj nog zeer jong was, is zjjn moe
der gestorven en spoedig daarna is zjjn
vader hertrouwd met beklaagde. Het kind is
toen gekomen bjj zjjn tegenwoordige pleeg-
oudors, een kinderloos echtpaar te IJmui
den, menschon die gaarne een kind wilden
hebben. De jongen ging af en toe voor een
paar dagen naar 2jjn vader te Amsterdam,
werd daar dan door dese en diens vronw
nogal verwend en werd er opgestookt tegen
zjjn pleeghouders.
In November 1910 had hjj er eenige
dagen doorgebracht en daarna wilde zjjn
vader hem niet laten teruggaan.
Kort daarna zjjn de mishandelingen be-
innen. De toen 10-jarige jongen kwam bjj
na niet meer op school en moest ongeveer
alle hniseljjke bezigheden doen, als kamers
tnvegen, trappen dweilen, fornuis poet-
in, enz.
Zjjn stiefmoeder, een jonge, gezonde vrouw,
oef dan altjjd op haar bed liggen. Alw hjj
bleef unu oiiyu uj» u«u ucu nggüu. win ny
iets niot^ goed of genoeg deed naar haar zin,
wer!l .kÜ °P ®Uerlei manieren gekweld en
gepijnigd, zooals uit de getuigenverklaringen
nader zal bljjken.
Den 11 September is hjj
het hnis ontvlucht
naar een tante en dese heeft hem dien dag
naar zjjn pleegouders te IJmuiden gebracht.
De beklaagde, naar dit alles ondervraagd,
bleef ontkennen dat het .zoo erg was ge
weest."
De pleegvader, de heer Zwanenburg,
deelde mede, dat, toen hjj .zijn jongen" in
November van dit jaar terugkreeg, hjj er
ellendig en verwaarloosd uitzag. Hjj had
eenige bnilen op het hoofd en bjj nader on
derzoek bleek, dat er op armen en schou
ders van het Énd wel
40 blauwe plekken
zaten. Toen is hjj met den knaap naar het
politiebureau gegaan en deze is door een
dokter onderzocht. Toen eerst bleek goed
aan hoeveel en hoo ernstige mishandelin
gen het kind heeft blootgestaan.
De dokter werd hierover uader gehoord.
Hjj verklaarde, dat de jongen, toen bjj hem
onderzocht, op hoofd, armen, Ijjf en beenen
overal vol blauwe plekken, open of gesloten
verwondingen en striemen zat, die met een
hard voorwerp moesten zjjn toegebracht.
Het kan zeer goed de pook geweest zijn,
die den dokter als stuk van overtuiging
vertoond werd.
Ook vond getuige op een der beenen vjjf
versche, zeer
diepe nagel-indrukken
van een volwassen persoon en verschillende
onderhuidsche bloeduitstortingen.
Zóó ruw heeft hjj nog nooit iemand toe
getakeld gezien.
De beÉaagde heeft in de instructie aa
gevoerd, dat >de jongen zeker erg 'gevoel
was".
En nu ook zoide zjj tot haar verontschi
diging:
Als ik hom een klap in xjjn gezicht
gaf, had hjj direct een blauwe plok.
Óm te onderzoeken, of de huid van het
kind werkeljjk buitengewoon spoedig op on
zachte aanrakingen reageerde, heeft de dokter
met toestemming van den knaap zei ven co
diens pleegouders een misschien eenigszias
vreemde, maar toch voor het onderzook ge-
wenschte proef genomen. Hjj heeft hem n.1.
eenige vrjj gevoelige slagen met eon pook op
het zitvlak gegeven, met genoeg kracht, ora
bjj een gevoelige huid onderhuidsche bloed
uitstortingen te veroorzaken; ze hebben echter
geen sporen achtergelaten.
Daarna werd een aantal baren gehoord.
Eerst zekere juffrouw W., die op dezelfde
verdieping woonde. Zjj verklaarde, dat zjj
kon hooren, dat de kleine jongen dag aan
dag op wreedaardige wjjze door de beklaagde,
een groote, sterke vrouw, mishandeld werd.
Zjj hoorde de slagen neerkomen en hoorde
het gillen van het kind,
dat soms plotseling gesmoord werd, alsof hem
een doek voor den mond werd gehouden.
Eens had hjj het fornuis gepotlood, en hoorde
zjj het mensch onder het uitbraken van niet
nen scheldwoordon schreeuwen, dat er
nog eeD vlekje op zat. En daarna begon het
geraDsel weder en gilde het kind weder zoo
hartverscheurend,
dat getuige er tusscheu wilde komen. Zjj vond
echter steeds de deur op slot.
Toen beklaagde haar hoorde kloppen, riep
zjj: ,Als ik het niet met slaan af kun, dan
zal ik het
kleine kreng trippon!"
Do kleine jongen was steeds vreeseijjk be
vreesd en durfde .zich niet beklagen. Getuige
heeft eenmaal, toon zjj er russchen wilde komen
aan de mishandelingen een eiude te maken,
de deur opengevonden. De vader was er toen
ook bjj. Deze deed bij zijn vrouw een flauwe
poging om haar het afbeulen te doen Blaken;
maar zij riep, met een schoeu dreigend.Als
jij er a»n durft komen, sla ik hem met den
hak van de laars de herscnB in!'
Een dochter vaD deze getuige verklaarde
daarna: Het kind zoide nooit veel. Daar het
steeds vol builen en schrammen zat, eu ge
tuige diep medeljjden had was zjj altjjd zeer
vrieudeljjtc voor het kind, als zjj het op de
trap tegen kwam. Wanneer zjj dan bijvoor
beeld zeide: .Dag, Honk, hoe gaat het?"
keerde hjj zich af en antwoordde niets. Etds
vertelde het jongetje haar haastig en angstig,
dat hjj met niemand spreken mocht.
Zoo werden ook nog verschillende bovea-
iron gehoord, die allen bjjna dagelijks 't
kind hoorden gillen, en konden waarnemen,
dat het mishandeld werd. Deze getuige deelde
ook mede, dat den laatsteD dag van het
verbljjf van den jongen in huis de mishan
deling het ergst is geweest. .Moeder, moeder!"
hoorde zjj het kind roepen, houd toch op I"
De vrouw schold zoo erg, dat getuige zich
geneert de woorden na te zeggen.
Henk was een heel gewillig ventje, haast
te zich altjjd zooveel mogeljjk om de bood
schappen gauw te doen, maar scheen het
der vrouw nooit naar den zin te kannen
maken.
Roerend was, wat de onderwjjzer omtrent
het arme kind mededeelde
Toen hjj hem pas op school kreeg, was
het een frissche, levendige jongen. Wat
leeren aangaat, was hjj bjj de besten van
de klasse. Het duurde echter niet lang of
hl) g'ng in alle opzichten achteruit, kwam
dikwjjls niet op school en werd
kennel jj k verwaarloosd.
Ook viel hot getuige op, dat de jongen
steeds vol blauwe plekken zat. Getuige heeft
nooit kneuen loskrijgen uit den knaap hoe
hjj daaraan kwamhjj zeide steeds te hebben
gevochten, maar met wie dat wilde hjj niet
zeggen. Eens begon hjj bjj zulk eon onder
vraging onbedaarlijk te schreien. Met de
andere jongens kon hjj goed opschieten; hjj
was nog geen 14 dagen op school of hjj had
allen een spelletje geleerd waarmode de
kinderen zich in het vrije kwartier uitstekend
amuseerden. Later werd hjj schuw als een
hond die veel slaag krjjgt, ontweek de
andere jongens en ging in alle opzichten,
geestelijk zoowel als lichameljjk, achteruit.
Eens is beklaagde op school geweest on heeft
aan getnigo verzocht om den jongen te onder
houden over zjjn ongewilligheid tegenover
zjjn moeder, en omdat hjj gezegd had Je
bent mjjn moeder nietGetuige hoeft dit
toen gedaan, omdat hjj nog niet wiet hoe de
vork in den steel zat.
Het woord was daarna aan het O. M.,
waargenomen door mr. Peereboom.
Deze zeide, dat op den donkereten d.6
van het jaar de donkerste zaak is behan
deld van vele, die den laatsten tjjd voor
de Rechtbank zjjn geweest.
Een zóó ergerljjk geval van kindermis
handeling is nog nooit voorgekomen.
Dit jongetje wordt door alle getuigen
geschilderd als een goed en lief kind, dat
ipgewekt en met lost leerde en de lust van
zjjn onderwjjzer was.
Door de schandelijke wreedheid en ruw
heid van de beklaagde is het de ellendige
stakker geworden, met wien ieder de diepste
deernis had en nog heeft om het ljjden, dut
hjj doorstaan heeft. Gelukkig is het kind
thans in goede handen; mochten vanwege
den vader, die immers dagelijks zag hoe
zjjn kind gehavend werd, maar 't nooit
krachtig heeft verdedigd, ooit stappen gedaan
worden om het terug te krijgen, dan zal
spreker onmiddellijk telegrafisch door den
pleegvader worden gewaarschuwd, en den
man in de voogdij schorsen, waaruit hij
vermoedelijk spoedig ontzet zal worden.
Spreker eischte togen do beklaagde l'/s
jaar gevangenisstraf.
Luid applaus weerklonk van de tribune.
De zachte winter.
Het weer, dat nog geen strenge vorst
bracht, doet op de Westlandsche veilingen
nog allerlei groenten vorschjjnen, die anders
al lang verdwenen waren. Bloemkool, boowel
stovig in prjjs, komt nog volop, terwjjl de
koolsoorten nog zoo van het land ter veiling
worden gebracht, zelfs kwamen deze wi
nog snjjboonen ter veiling.
Een tuinder te Kwintsheul krent reeds de
druiven in zjjn stookkassen, wat das ook een
vroeg product zal geven.
Peen en sla in de bakken doen het goed.
Alleen de muizen, die er dit jaar bjjzonder
veel zjjn en met het natte weer de bakken
zoeken, richten er nogal schade aan.
Een aanslag op een banklooper.
Een ongehoord brutaio aanslag op een
banklooper Caby van de .Société Générale"
te Porjjs heeft diepen indruk gemaakt. Heel
de opzet, het gebruik maken van een auto,
hot schieten, eerst op den ongelukkigeu be-
bediende, later op do menigte die de bandieten
vervolgde, heeft iets zóó Amerikaansch" dat
de Parjjzenaar nauwelijks gelooven kan, dat
het geval zich in zjjn eigen stad op klaar
lichten dag, op een druk uur, in een zeer
volkrijke huurt, werkeljjk heeft voorgedaan.
En het sohitterende succes van de onderne
ming, de diefstal' van 300,000 franc» volgens
sommige, 800,000 volgens andere berichten,
maakt zo op het oogenblik tot hèt onderwerp
van alle gesprekken.
De rue Ordener, de straat waar het agent
schap van de bankinstelling gevestigd was,
ligt vlak by de noordelyko grens van Parjjs,
aan den van het centrum der stad afgewende
kaDt van de butte Montmartre.
De looper Caby, dio tjjdeljjk den kassier van
het agentschap verving, stapte uit de tram op
den hoek van de rue Ordener en de rue Domré-
mont, met de waarden en het geld, dut hjj als
naar gewoonte aan het hoofdbureau der bank ia
de rue de Provence was gaan halen, en
vergezeld van zjjn kameraad Peemans, die
hem tegemoet kwam van uit de succursale,
om de enkele honderden meters die het hal
tepunt van het flliaal scheiden te zamen af
leggen, de rue Ordon-r inliep. Nauweljjks
W8( hy halverwege den hoek en de bank
gekomen of een als automobilist gekleede
man, met de kleppen van zjjn pet zorgvuldig
over de ooren getrokken, trad hem in don
wog en schoot U bout porUut driemaal eon
revolver op hem af. Caby viel als een blok
op den grond. Terwjjl Peemans, bang voor
zjjn eigen hachje, naar de bank snelde om
hulp te halen, schoot nog oen makkor van
den bandiet toe om den gewonde te helpen
bsrooven.
In een oogwenk had men den loeper zjjn
tasch met waarden ontrokt; den geldzak
hield hjj echter zoo stevig vast dat de ban
dieten dien moesten achterlaten. In allerhaait
sprongen deze thans in een groote automobiel,
een limousine, die een minuut of tien van
te voren dicht by de bank had haltgchouden
on met voortronkenden motor was bljjven
wachten. Het toegestroomde volk drong op
om het wegrjjden te beletten, maar oen der
bandieten stak zjjn arm met een revolver
in de hand uit het portier, en loste achter
eenvolgens vele schoten op de menigte, die
vol angst uiteenstoof. De chauffeur maakte
daarvan gebruik om het rjjtuig in beweging
te brongen, het sprong vooruit, en terwjjl
de man daarbinnen bleef schieten, onder
meer op een voerman die zonder van iets
te weten den hoek omgereden kwam, ver
wijderde de anto zich met woeste vaart en
was woldra uit het gezicht verdwenen.
Heel de aanslag was tot in de puntjes
geregeld, elk van de vjjf of zes mannen
tweo op den bok, drie of vier binnen in
van de auto had zjjn bepaalde, vooruit-vast
gestelde taak. Dat en hun absolute onver
schilligheid voor het aantal slachtoffers dat'
ze maakten heeft hun misdaad zoo volkomen
doen slagen.
Van het uiterljjk van de daders weet men
weinigze zaten zooveel mogeljjk in hnn
auto-costunm verborgen en hielden het gelaat
afgewend.
De toestand van den ongelnkkigen bank
looper is hoogst ernstighjj heeft twee kogels
in Jde borst gekregen, waarvan er ééa in de
mggegraat is doorgedrongen. Hjj is gehuwd
en heeft het vorige jaar zjjn eenig dochtertje
verloren.
Nadere berichten melden, dat de auto ta
Dioppe is teruggevonden.
De dieven schynen scheep te zjjn gegaan
naar Newhaven.
Bedenkelijk Teeken.
In zulken slechten roep als thans hebben
mjjn financiën nog nooit ge*taao. Sedert vier
maanden heb ik van niemand meer een dag
vaarding ontvangen.
UIT DE TWEEDE KAMER.
De Tweede Kamer zelte Vrijdagmorgen
do behandeling der oorlogsbogrooting voort.
De heer Duymaer van Twist (a.-r.) zette
zjjn Donderdag afgebroken rede voort. Hjj
critiseerde de in 1909 ingevoerde nieuwe
soldjjregeling voor de onderoffieieren. En de
tractemeDtsregeling voor de officieren van
Minister Cool vond hjj wel wat duur. Nog
meer behandelde deze spreker, o.a. hoopte
hjj, dat de Min. geen socialistische lectuur
iu de kazerne zal toelaten, die de krijgstucht
ondermjjnt.
De heer Smeenge (u.-l.) betreurde, dat de
Min. niet ingegaan was op de voorstellen
van den chef van den dienst om militaire
paardenartsen hooger salaris en sneller pro
motie te verzekeren. Dit gezegde veroor
zaakte heftig gestommel in de Kamer, hetgeen
den heer Smeenge deed uitroepenJa, de
hoeren kannen gernst leven maken, ik zal
toch doorgaan, zoolang ik oordeel dat noodigis.
Ook de heer Van Vljjmon (r.-k.) die nog
even de artikelen van generaal Sojjders
besprak, en van meening was, dat de Land
weer nog ;volstrekt niet dat geruchte korps
is, wat hot behoorde te zjjn, veroorzaakte
rumoer in de Kamer, bjj zjjn gezegde, dat
de kapiteins geduchte kapiteins moesten zjjo,
en geeD kapiteins, zooals die, waarvan gene
raal Snjjders gewaagde. Het leger zal niet
strijdvaardig worden, zoo vervolgde de heer
Van VljjmeD, indien niet groote afdeelingen
der landweer in elk garnizoen worden onder
gebracht, en hjj hoopte dat de Min. dit
streven zou bevorderen. (Gestommel). Wat
de socialistische geschriften in de kazerne
aangaat, denkt men daarover in Frankrjjk
zeer conservatief. Daar worden ze geweerd.
(Gestommel),
Do Bpr. protesteerde heftig togen dit voort
durend rumoer en kwam, onder gehamer van
den Voorzitter, op tegen opmerkingen van
den heer Teenstra, die hem in het spreken
hinderde.
De heer Teenstra, die bljjkbaar honger
had, riep: «het is kwart over twaalf!"
waarop do heer Van Vljjmen vroeg of dan
de rechterzjj niet spreken mocht. «Nou",
kwam toen de chr.-hist. hoer Van Idsinga,
als men u het spreken belot, vraag ik het
woord". Hierna ging de hoer Van Vljjmen
weer verdor.
De Min. v. Oorlog was het met den heer
Thomson eons, dat de veelschryvorjj dient
beperkt te worden. Deze heer en de heer
Ter Laan kregen een uitbrander over wat
sij gezegd hadden- Wat de zaak v. d. Bregghen
betrof, vond do Min. niet dat er aanleiding
bestond tot verwjjt aan hen, die in de zaak
betrokken zjjn. Maar de Commandant erkent,
dat de organisatie van den dienst beter had
kunnen zjjn, en de Min. vond zelf, dat het
verplegend personeel onvoldoende waB. Wat
het artikel van gen. Snjjders betrof, de Min.
kan, na gehouden onderzoek, handhaven het
geen hjj in de Memorie van Antwoord heeft
neergeschreven. De officieren, die de zaak
hebben onderzocht, hebben de feiten gequali-
tioeerd alsabsoluut onjuist, niets van waar,
geheel onbekend, enz.
«Maar", zoo vroeg de heer Thomson, «was
het wel dezelfde compagnie?"
•Ja zekor", antwoordde «Ie Min. //de 4o
comp. van het 81e landweerbataillon".
„Och", kwam de heer Lieftinck (u.-l.) «ik
zou er maar mee uitscheiden".
//Wol", was 's Min. antwoord, ,de stukken
zjjn tor dispositio, de heeren mogen zo mee
namen". Do Min. beloofde echter oen her
nieuwd onderzoek en handhaafde voorloopig
zjjn meeningf dat deze feiten absolnnt
waardeloos zjjn ter beoordeeling van den
toostand bjj do landweer". De Min. lichtte
dit nog nader toe en eindigde met zjjne af
keuring uit te spreken, dat generaal Snjjders
omtrent de landweer een zoodanig oordeel
had geuit, dat op niets gegrond was.
•Nu kau men eens nagaan, wat dio generaal
Sajjders als inspecteur der infanterie een
kwaad heeft gedaan 1" riep de heer Thomson.
Dit veroorzaakte groote beweging.
De Minister nam thans de crediotaanvraag
voor bet luchtschip terug, niet, omdat hjj
overtuigd is, maar omdat hjj daarover geen
discussie wil uitlokken.
Zio zoo" zei de heer Tor Laan, (s.d.a.p.)
«Óen schip is alvast weg".
De Min. beantwoordde nu nog eenigejdingen
vau ondergeschikten aard. De traktementen
dor paardenartsen zjjn geljjk met dio der
"ere officieren, on de regeling der officieren-
traktementen is bruikbaar.
Daar niemand repliceerde, waren de alg.
beschouwingen afgehandeld.
De zitting was buitengewoon rumoerig. Bjj
de artikelsgewyze behandeling waren ver
schillende leden onverstaanbaar. De heer
Helsdingen b.v. maakte eene opmerking over
'l vleesch ten behoeve der voeding van de
mindere militairen, doch is onverstaanbaar.
De heer Snoeck Henkemans (c.-h.) hesprak,
onder heftig rumoer on gehamer van den
Voorzitter de belangen van de werklieden
de centrale magazjjnen voor militaire
kïceding en uitrnsting te Amsterdam. Hun
arbeid moet des Zaterdags eon uurtje vroeger
eindigen en de heor Ter Laan vroeg positie
verbetering voor de hulpschryvers aldaar.
De heer Snoeck Henkemans kreeg zjjn sin,
doch wat do Min. den heer Tor Laan ant
woordde, was niet te verstaan. Bjj een ander
artikel was weer groot rumoer, hetgeen den
Voorzitter deed zeggen onder gelach van de
Kamer: »we zjjn er dadelyk doorheen".
De oorlogsbegrooting wordt ten slotte met
64 tegen 13 stemmen aangenomen.
Tegen do heeren Teenstra, Druoker, Ter
Laan, Hugenholtz, Marchant, Troelstra, Duys,
Helsdingen, Smidt, Schaper, Bos, Trenb, Ferf.
Hierna werd de Sariaaamsche begrooting
behandeld en na eenige discussie, zonder
stemming, aangenomen.
De Cur&9 losche eveneens, waarna de
Kamer ging «ten.
Des avonds werden eenige wetsontwerpen
aangenomen tot aanvulling van de begTooting
1911 eu strekkende om wegens duurte van
levensmiddelen aan daarvoor in aanmerking
komende lagere ambtenaren en beambten
tegemoetkomingen te verstrekken. De hoer
Van Doorn (n. 1.) vond het veel te veel
(bjjna een half millioen); do duurte was
een modo-gesprek", de voordracht onbillyk,
enz. .Is er ooit eon dergeljjke wjjze van
wetgeven vertoond!" riep de heer VanKar-
nebeek (v. 1.) nit, maar was verder haast
□iet te verstaan. En de heer Helsdingen
(s. d.) was van mecning, dat de Regeering
door deze wetsontwerpen erkende, dat de
loonen te laag waren. En wat do heer Van
Doorn zei was onwaar, laat ieder Kamerlid
maar eens aan zjjn vrouw v- of aan de
keukenmeid of de tjjd niet duur is. Hjj zelf
vraagt wel eons aan zjjn vrouw waar het
geld bljjft. De heer de Savornin Lobman
(c. h.) sloot zich bjj den heer Van Doorn aan
en bad dus ook geen last van de dnnrte.
Verder verklaarden er zich de heeren Rood-
huyzon (u. 1Nolens (r. k.) on Drucker
(v. d.) voor, en ten slotte werd het, zooals
wjj zeiden, aangenomen.
Nu is aan de benrt de Marine-begrooting.
De Voorzitter begon met den heer Thomson
een standje te maken over het publiceeren
van een officieel rapport over het ongeluk
aan boord van de «Hertog Hendrik".
De heer Thomson verdedigde zich met het
zeggen, dat er niet opstond .Vertrouwelijk"
en hot «Marineblad" nam het stuk in sjjn
geheel op.
»Nu," zei de Voorzitter, «in 't vervolg
moet je permissie vragen, jongeheer."
Dan moet dit maar op de stukken ver
meld wordeo", antwoordde de heer Thomson.
Beide heeren kregen hierover ruzie.
Op voorstel van den Voorzitter worden
geen algemeene beschouwingen gehouden.
Veertien artikolon waren afgehamerd, toon
plotseling dr. Kuyper opstond om de volgende
motie voor te stellen
•De Kamer,
overwegende, dat zjj over den aanbouw
van een pantserschip als in art. 15 der
Begrootiog bedoeld, ook met het oog op de
daaraan verbonden gevolgen geene boslissing
kan nemen dan na gezette overweging,
vaststellende, dat hiervoor op dit oogonblik
do tjjd ton eonenmalo ontbreekt,
verzoekt don heer Minister van Marino
art. 15 met een bedrag VAn f 176.529 te
verminderen, en na afloop bjj suppletoir©
begrooting, aan te vragen, wat hjj voor
vorsterking van den staat alsnog noodig zal
achten".
Kjjk", zoo lichtte de heer Kuyper toe,
«laten we liever doze zaak uitstellen tot wo
or op ons gemak over kunnen beraadslagen.
Ik was eerst van plan voor to stellen do
behandeling der Begrooting nit to stellen.
Maardat was niet zonder gevaar.
Eu het is beter den min. te verzoeken do
zaak uit te stellen. Ik heb hier geen vjjan-
dige bedoeling mee, want persoonlijk ben ik
er voor, maar toch als we nu over zou
den moeten beslissen, zou ik tegenstemmen".
«Jp.t ja", zoo zei min. Wentholt, «ik ver
keer in een zeer moeiljjk geval". (Ja, word
er geroepen). De min. erkende do juistheid
van hetgeen de heer Kuyper zei, en zou
daarom, hoe ongaarne ook, aan sjjn verzoek
voldoen. »Maur", zoo ging de min. voort,
„ik vertrouw, dat we dan dadelyk na het
winter-reces do zaak behandelen zullon. Want
ziet u, voor langer uitstel stel ik me niet
verantwoordelijk."
Wat u zegt!" riep de Kamer.
«Nou, M. d. V.", zei dr. Kuyper, «dan
trek ik mjjn motie in, en ik dank u wel".
Waarop de Kamer smakeljjk lachte.
Wel waren er nog verschillende sprekers,
dio het woord vroegen, maar de Voorzitter
zei«Nee, de motie is ingetrokken, en debat
kan ik das niet toelaten". (Rumoer).
Toen sprong de hoer Roodhuyzon op en
zei, tot uitbnndigo vroolykheid van do Kamer:
•Ju, maar, meneer de Voorzitter, ik heb
ook een motie 1"
,Laat u dan maar eens hooren, monet
Roodhuyzon", zei de Voorzitter, «wat 1
jo op je hart?"
De hoer Rnodbuyzen stolde nu voor ook
do bespreking van het personeel uit te stel
leu. Dit is van minstens evenveel belaag
de zaak van het schip, en de Kamer moet
nu toch terugkomen.
De Voorzitter wil het woord geven aan
den hoor Lobman, die het gevraagd had.
Maar daar hadt je 't lieve leven gaande.
Waarover? Waarover? De motie is inge
trokken Geljjk recht voor allen I" riepen
de socialisten en de heer Duymaer v. Twist
schreeuwde: •Schreeuwen jelui toch niet
zoo Iterwjjl de Voorzitter al maar hamerde,
hamerde
Toen het rumoer aanhield, word
do vergadering voor een kwartier
tje geschorst, to midden van een
helsch lawaai. Een ongekend feit
in de Nederlandsche parlementaire
geschiedenis.
Na een kwartier was de rust hersteld. Toen
deelde de Voorzitter mede, dat de heer Lohman
na dr. Kuyper al terstond het woord gevraagd
had, doch dat de Voorz hot hem ton onrechte
niet had gegoven. Zoo dat de Voorz. feitelijk
de schnld van het gebeurde was. Maar de
heer Lohman son nn na de ingeschreven
sprekers het woord verkrjjgen.
Nou, ik sic or van af," zei do heor
Hugouholtz, «nu de aangevraagde som voor
het pantserschip teruggenomen ie." .En ik,"
riep de heor Verhey (a.*I.)
Toen kwam de heer Lohman om eenige
toelichting vragen bjj de in te dienen suppletoire
begrooting voor het sohip. Hjj wilde meer
cijfers, meer duideljjke berekeningen.
En de heer De Meester (u.-l.) brak eene
lanB voor de gemeente den Helder. Hjj wees
op het nadoel, dat do gemeente don Helder
ondervindt van het niet aldaar binnenvallen
vau schepen, die van de reis komen.
Na dezen heor verkreeg de hoer Thomsom
(u.-l.) het woord om te verzekeren, dat hjj
zoowel het op de begrooting brengen van
het pantserschip als het er weer afnemen,
geenszins heroiek vindt en waarschuwde tegen
,het bekende geschut4, waarmee de korn-
verschuiving plaats had. De Kamer ia zoo
rumoerig, dat de Voorzitter stilte verzoekt,
waarop de hr. Tbomson de opmerking maakte,
dat hot hier eene kwestie van oen half mil
lioen gold en de volksvertegenwoordigers wol
eens even mochten luisteren. Concurrentie is
geweigerd, blind vertrouwen gestold in do
firma Krupp, wier monteurs naar Indië werden
gezonden. Er was gewaarschuwd en spr. kon
zich niet hegrypen, dat men zich zoo verlaagt
om oen dergeljjke bepaling in het contract
op te nemen.
,Hei, hei', hamerde de Voorzitter. «De
Minister verlaagt sich niet.'
«Ik begrjjp dan niet, hoe men zich op
zulk een hoogte kon stellen om een derge
lijke bepaling op te nemen", verbeterde de
heer Thomson. Zoo ging hjj nog een tjjdjo
door, sprak van „onwil" bjj de Regeering en
kreeg het alweer met den voorzitter aan don
stok. Hjj wond zich, zooals hjj zeide, een
bootje op.
Ja, je zou het wel van hom zeggen!
Ten slotte zei hjj niet met eene motie te
zullen komen, waar vanavond al zoovolo on
uitgesproken redevoeringen gehoord zjjn. Deze
geestigheid sloeg bjj de Kamer in.
De Minister antwoordde, l.gd» doo heer
Thomson uit wat kernvorachuiving was, cu
zei tegen dien heer, bjj eene interruptie, dat
hy niet verkoos geïnterrumpeerd te wordon,
on dat het niet weer gebeuren zal. De Min.
heeft vertrouwen in de kanonnen, wil wel
de goedkoopste waar, doch er moet voor de
manschappen zekerhoid zjjn.
„Do Hertog Hendrik!" interrumpeerde de
heer Tbomson.
„Daar ga ik niet op in", zei de hoer
Wentholt.
De heer Thomsom sputterde tegen, be
weerde, dat allee opgeofferd werd aan „hoog-