KLEINE COURANT
't Vliegend Blaadje
voor HelderTaxa#, Winrlngen en Anna Paulowna
No. 4078.
Zaterdag 9 Maart m2.
40ste Jaargang.
't Vliegend Blaadje p. 3 m. 50 ct, tr. p. post 75 et, buitenland f 1.25
Pre- 1 Zondagsblad374 45 f 0.75
miën J Modeblad »«>55>»»>65> f 0.90
(Voor het buitenland bij vooruitbetaling.)
Adverteatiën yam 1 tot 5 regela (bij rooruitbetaling) 30 cent
Elke regel ineer6
8e ij a-exemplaar24
Vignetten en groote letten worden naar plaatsruimte berekend.
Interc.-
Telefoon 50.
Verse*
Uitgeven C. OS 80ER Jr« (v./n. BERKHOUT Co.), Helder.
Tweede Blad.
Agenda.
Dagelijks Bioscoop-Voorstellingen. Eiken
Zaterdagmiddag van 3 tot 5 uur Kinder
voorstelling. Kanaalweg.
Kegelconcours, Dinsdags en Zaterdags van
'savonds 8 tot 12 uur. Café De Pool.
8 Mrt. A.-R. Kiesvereen. „Groen van Prinsterer",
Openb. Verg. Spreker: de heer P. Storm
met het onderwerp„De politieke toestand'
Gebouw Irene, 8 uur.
9 Mrt. Openb. Verg. van De Dageraad". Spreker:
W. Havens. Onderwerp: «Onder het recht
of onder den Priester". Casino 8 uur.
9 Mrt. Dansclubs „T.0. G.O" en „T.O.V.", Bal
avond. T i v o 1 i.
11 Mrt. Nederl. Vereen. „Onze Vloot", Afdeeling:
Helder en Omstreken. Lezing van den heer
O. Kamerlingh Onnes. Onderwerp: .,De
Marine en ons handelsaanzien over zee",
gevolgd door„Beelden uithetMarineleven",
bioscopische voorstelling. Casino, 8 uur.
15 Mrt. Ned. Operette-Ensemble. Opvoering van
„De Geisha". Casino, 8 uur.
6 April. Uitvoering van de Heldersche Mandoline
club „Serenata". Casino,
Opgave van alhier gevestigde en vertrokken
personen tot en met 6 Maart 1912.
Gevestigd.
Naam: Beroep: Woonplaats: Van: Gel.
J.G.Nicolai, serg.d.raar., 2e Sch.dw.str. 1, A'dam. N.H.
J.P.v.Uithoorn, tuinm., Kon.str.13, Amersfoort.
L. Brouwer, arbeider, Koegras, Winkel.
T. C. Cordes, bootsman, Binnenh. 119, R'dam.
.1. W. Meijer, stoker, de Ruijterstraat 15, A'dam.
J. Koopman, zeeman, W agenstraat 3*2, A'dam.
J. de Graaf, sigaren handelaar, Zuidstr. 84, A'dam.
A. Mooy, zandvormer, Schagenstraat, R'darn.
P.J. Paap,serg.-monteur, Botha3traat32, A'dam.
j. Humme, korp.-stoker, Onrust 1b, Heemstede. R.C.
A. Glim. ai beider, Koegras 50, Anua Paulowna.
A. Mijn hardt, drogist, Kanaalweg 147, A'dam. Ger.
L.C.üeerling, kOrp.-kok,Brandkr.steeg 1A dam. N.H.
J.J.Dikkers, luiut.z.lekl., Binnenh.IOo, Meppel. Rem.
C. Breen, arbeider, Koegras 50, Anna Paulowna. N.H.
D. Klerk, arbeider H.II.S., Koegras, A.Paulowna.
A. Kamphorst, stok., Middstr. 91b, Bodegraven. Geen.
Vertrokken.
Naam: Beroep: Van: Naar: Gel.
JSchots, bloemist, Koningstraat 13, Sneek. N.H.
J. Peirus, visscher, Brouwerstraat 16, R'dam.
A.M.v.d. Poll, smid, 2e ScK dw str. 4, Sijbekarspel. O.R.
M Slort, banketb., Californiestr. 4, Purmerend. N.H.
C.H.Schrekker,mann.,Gravenslr. 29,Groningen.
A. L. J. Waas, koopman, Spoorgracht 41, A'dam. N.I.
M. J. Waas,
Wed. B. T. C. H. Schmidt, Stationsstr. 8, 's Hage. N.H.
C. H. J. v. Breda, klerk, Hoofdgr. 49, Enschede. R.C.
J. G. Nebbeling, gepd., v. d Hamstraat 2, R'dam.
J. Pfeiffer, bankwerker, Weststr. 21, Naarden. N.H.
LANDMACHT.
Vertrokken.
Naam: Beroep: Woonplaats: Vertr. naar:
A. Trimp, sergeant, Infanteriekai., Arasterdam.
J. Rodd.-, korporaal, Artilleriekazerne, Nytnegen.
F.H. Veldman, Utrecht.
Th.F.Murijt, (burger) Rijkswoning aan Amerika.
het Havenhoofd.
UIT HET BUITENLAND.
De Mijnwerkers8taking.
De aandacht van geheel Europa concen
treert zioh begrypelykerwyze op de m y n-
werkers staking in Engeland. De Kamp
daar aangebonden is tronwens een der be
langwekkendste en meest beteekenisvolle^an
onzen tyd. Laten we vooraf meedeelen dat
tot op dit oogenblik de toestand nog dezelfde
is, d. w. z. dat er nog geenerlei uitzicht op
een naderend einde is.
De Eerste Minister Asqnith deelde in ant
woord op eene desbetreffende vraag in bet
Lagerhnis mede dat bet bericht dat de regee
ring van plan zou geweest zyn Donderdag
een wetsontwerp op de minimum-loonen in te
dieneD, geheel en al verzonnen is. De regeering
wenscht dringend dat het Huis het goschU
zal besprekoD, de minister kan echter daar
voor den dag alsnog niet bepalen. Na scbynt
deze mededeeling aldus te moeten worden
opgevat dat de minister er den nadruk op
wildo leggen, dat bet ontwerp niet Donder
dag werd ingediend, wat nog niet zeggen wil
dat het niet zal ingediend worden. Hoe'tzy,
afwachten is de boodschap.
De premier had met eenige andere ministers
een onderhoud met het uitvoerend comité der
mijnwerkers.
Tot een besluit is men blijkbaar niet ge-
komeD, wyl de vertegenwoordigers by hun
vertrek beloofden zich gereed te honden om
deBgewenscht een nieuwe conferentie to
kunnen hebben. Er scbynt een nieuwe natio
nale conferentie van mijnwerkers te zullen
worden gehouden.
De Schotsche afgevaardigden keerden al
thans naar hunne districten terng waar
schijnlijk om voeÜDg te gaan honden.
Hoewel van officieele zijde dienaangaande
niets wordt meegedeeld, is men van oordeel
dat aan de gedelegeerden verzocht zal worden
mededeelingen te doen, omtrent de stemming
in de districten, en dat de heele lyst van de
eischen der mynwerkers zal worden herzien.
De meerderheid van de mijneigenaars heeft
toegestemd in de erkenning van het beginsel
dat de mynwerkers opstelden en de regeering
heeft een voorstel gedaan ter oplossing.
Doch de mynwerkers gaan er niet op iD. Zy
hebben moer eischen en willen die Diet laten
vallen.
De «Times* wil van die onvoorwaardelijke
overgave niets woten. Wanneer dit gedaan
werd, zegt het blad, zon de natie overge
leverd zyn aan de willekeur van een deel
van het volk, dat immers telkens weer de
manoeuvre zou kunnen herhalen om nieuwe
eischen af te dwingen.
Aan den anderen kant staat daar tegenover
het nuchtere feit, dat de mynwerkers staken
en dat niemand ze tot arbeiden kan dwingen
als ze niet willen.
De gevolgen, dat is te begrijpen, doen zich
geducht gevoelen.
De staking, zegt de Daily Mail, baart de
trades-nnions groote zorg, vooral de vak
bonden van die bedrijven, welker voortgang
van de kolenproductie afhangt. Een der bonds-
bestuurders verklaarde: «De staking zal den
mynwerkers vermoedelijk wel voordeel bren-
geD. Maar ons wordt het bloed onder de
nagels weggehaald en w|j zullen verhinderd
worden om onze eigen voornemens ten uit
voer te breDgen."
Het uitvoerend comité van een grooten
bond heeft zich al genoodzaakt gezien, de
campagne voor een achturigen werkdag,
waarvoor reeds allerlei voorbereidende maat
regelen waren getroffen, op te geven.
Het verlies dat de kassen voor de spoor-
wegbonden zullen Ijjden, wordt geschat op
20.000 pond (f 240.000) per week, een bedrag,
dat veel hooger is dan de kosten van de
spoorwegstaking van het vorige jaar waren.
De bond van arbeiders in het staal- en
blikbedryf, die doerloopead aan werkloozen
800 pond (f 9600) per week uitbetaalt, heeft
berekend, dat hy binnenkort 10.000 pond per
week daarvoor zal moeten uittrekken.
De grootste (trade union" van het ryk, de
Amalgamated Society of Engineers", die ge
woonlijk 1000 pond per week aan werkloozen
nitkeert, moet nn reeds 3000 pond betalen on
naar verwacht wordt, zullen op het einde
van de volgende week minstens 30 000 leden
de hon toekomende werkeloosheidsbydrage
van 10 ah. (f 6) vorderen.
Het aantal der werkloozen neemt met ieder
nor toe. Alleen in Wales zyn nu reeds
200.000 arbeiders gedwongen door kolon-
gebrek den arbeid neer te leggen.
In andere deelen van bet land is de toe
stand niet gunstiger. De «Times" zegt, dat
de ellende zich reeds doet gevoelen onder
de armere gezinnen; de meer gegoeden kon
den, toen de staking dreigde, zich voldoende
van kolen en levensmiddelen voorzien.
De «White Star Line", ofschoon hare dienst
regeling handhavend, deelt mee dat z|j zich
niet aansprakelijk stelt vooreventneele schade,
doordat de scbepen niet op den bepaalden
tyd of in 't geheel niet vertrekken.
De dienst der treinen tnsscben de voor
steden en Londen is tot op de helft vermin
derd. Dat geeft een ontzaggelijke ophooping
van passagio». Menige trein moet op de
tnsschenstations een groot aantal passagiers
achterlaten, daar hy overladen is. Te laat
komen wordt regel.
Wat is er tegen te doen zegt de Times.
Zy meent dat de gemeenschap zich ter zelf
verdediging moet organiseeren. Makkelyk
gezegd, maar hoe. Het blad geelt oenige
maatregelen aan, die kunnen genomen wor
den. Alle steenkolenverbruikers moeten in
overleg met de overheden het gebrnik van
de nog door particulieren en ondernemingen
opgeslagen voorraden regelen. De dionsten
moeten beperkt, de arbeidsdagen ingekort
wordeD. Daardoor znllen dagelijks duizenden
tonnen kolen bespaard worden aan bankin
stellingen, kantoren, handelsinrichtingen enz.
De Times wil aan de postkantoren beginnen
met het voorbeeld te geven. Of het middel
uitvoerbaar is
Een kolenpakhnis geplunderd.
Bjj de styging der kolenpryzen valt het
de arme bevolking zeer moeilyk zich de
noodige brandstof aan te schaden en het is
dus niet te verwonderen dat zy zich eventueel
niet ontziet om zich op minder eorljjko wyze
ervan te voorzien.
Zoo deed in het dorp Ryhope by Snnderland
een groote menigte mannen, vrouwen en
kinderen een aanval op een kolenmagazyn,
waar drie volgeladen wagens geborgen waren.
De bewakers werden overmand, de wagens
leeggeplunderd en de kolen weggedragen in
emmers, kuipen en allerlei vaatwerk, zelfs
waren er vrouwen, die haar schort met kolen
vulden. Politie was niet in de baart, zoodat
niemand de plunderaars stoorde.
Storing in het verkeer.
De bewoners van de Londensche voorsteden,
die voor hun zaken dag uil dag in naar de
hoofdstad trekken, beginnen reeds te genieten
van de zegeningen der staking. Slechts mot
zeer groote moeite vinden zy plaaiB in eon
van de treinen, na op de Somh-Eastern en
een reeks andere lynen de dienst ongeveer
tot de helft ingekrompen ïb.
Op drnkke uren van den dag, als dnizenden
zich van de voorsleden naar Londen begeven,
zyn de treinen gewoonlijk toch al stampvol,
maar thaDS is er voor degenen, die ni»
voorzien zyn van een paar stevige knuisten en
de noodige brutaliteit, haast geen kans zich
een plaatsje te veroveren. Dinsdag waren
de treinen van de uiterste buitenwijken, lang
voordat sjj halverwege de City waren, reeds
propvol en op alle stations stonden nog
bonderden op de perrons te wachten, in
angstige spanning of ook zy ten slotte nog
mede zonden kunnen.
Op die stations ontstond dan een woeste
wedloop naar de portieren, de sterksten en
brutaaisteu wrongen zich nog naar binnen,
terwyl degenen, die op vroegere stations in
de wagens waren gekomen, toch reeds opeen
gepakt zaten als haringen in een ton.
Mynwerkersvacantie.
De mynwerkers genieten intusschen voor-
loopig nog de genoegens der vacantie. Aan
geld is nog geen gebrek en de zorg voor de
toekomst schynt hen niet te drukken. Alle
gelegenheden tot vermaak in de myndistricten
maken goede zakeD, gewone schouwburgen,
bioscoop-theaters, concertgebouwen enz. Er
worden voetbal-matches gebonden, gram-
mophoon-voorstellingen gegeven, die allo zich
in een druk bezoek van mynwerkers mogen
verheugen, in één woord, het is nog «boterije
tot op den bóom."
Ook in het Dnitsche Ruhrgebied dreigt
een ernstig conflict. De antwoorden der
mynbesturen op de gestelde looneischen zyn
alle van hetzelfde mode). Dat schynt te wyzen
op een afspraak.
Te Essen aan de Rnhr heeft de buiten
gewone algemeene vergadering van christe
lijke mynwerkers zich met algemeene stem
men verklaard tegen deelneming aan de
slaking.
Binnen een paar dagen zal de beslissing
in het Rnhr-kolendistrict vallen. De regeering
heeft uitgebreide voorzorgsmaatregelen ge
nomen 600 gendarmes zyn te Dortmnnd
aangekomen en over de verschillende plaat
sen verdeeld.
De spoorwegbesturen in Oostenrijk hebben
officiëele aanzegging gekregen hnn kolen-
voorraad te vergrooteD, daar oen mynwer-
kersstaking in Oostenrijk onvermijdelijk i*.
De Spaansohe minister Canalejas deelde
aan de journalisten mee dat de gevolgen
van de Engelsche staking zich ook in Spanje
beginnen te doen gevoelen. Er is thans eene
conferentie bijeengeroepen van reeders,
spoorwegbesturen en mijneigenaars om over
noodzakelijk geworden maatregelen te beraad
slagen.
Volgens do ,Nat. Ztng." wordt Berlyn
bedreigd door een staking van slagersgezel
len, die den patroons een tarief voorgelegd
hebben dat niet ingewilligd is. Het tarief is
wel alleen aangevraagd door de sociaal
democratische gezellen-organisatie in een der
voorsteden, doch de andere voorsteden en
Berlyn zelve znllen spoedig volgen. De
palroonsvereeniging van Berlyn met de voor
steden heeft reeds verklaard dat zy het tarief
niet wil accepteeren.
De kiesrechtvronwen in Londen zyn Don
derdag opnieuw aan 't ruiten ingooien ge
weest. Er zyn reeds verscheidene vronwen
in hechtenis genomen.
Borgstellingen worden niet aangenomen.
Het Pruisische Staatsministerie heeft be
raadslaagd over de nieuwe vloot- en leger-
wetten, die thans by den Bondsraad zyn of
weldra zullen worden ingezonden. Een nieuw
eskader van drie linieschepen en twee kleine
krnisers wordt gevraagd. De uitgaven be
ginnen met 15 millioen en loopen op tot 43
millioen. Over de middelen om deze ver
hoogde uitgaven te dokken wordt beraad
slaagd.
Omtrent den toestand in China wordt be
richt dat het voorloopig bewind by het corps
diplomatiqne zyn leedwezen nitsprak over de
onlusten in het noorden. Het deelde zyn
voornemen mee om troepen uit hei zuiden
naar het noordon te zenden.
As-je-blieft niet, luidde het antwoord, er
is al verwarring genoeg.
Joean-tsji-kai gaat niet Daar Nankinghy
heeft zyn vertrek tot na het herstel der rost
uitgesteld.
De officieren van het garnizoen te PekiDg
zyn met de doodstraf bedreigd, als zij de
macht over hnn troepen zonden verliezen.
Door verschillende mogendheden worden
met het oog op den toestand versterkingen
r Tientsin gezonden. Japan zond nog 800
man na de 500, die het reeds per trein zond.
Had Joean-tsji-kai maar over voldoende
geldmiddelen beschikt, dan ware de opstand
zeker in 't begin onderdrukt, zegt de Chi-
Doesche gezant te Berlyn. China heeft n.1.
reeds een diplomaat Daar Europa gezonden
een leeniDg te trachten te sluiten I
UIT DE TWEEDE KAMER.
Dinsdagmorgen werden de algemeene be
schouwingen over het z.g. «Bouwwetje" voort
gezet. De heer Roodhuyzon repliceerde. Het
was niet waar wat vooral de heer v. d. Molen
trachtte waar te maken, dat spr. uitlatingen
in stryd waren met uitlatingen die hy in 08
en '10 gedaan had. Een eD ander stemt vol
komen overeen. Maar de heer v. Wijnbergen,
die een dergelyk standpunt niet kan begrypen,
evenmin als de heer v. d. MoleD, zon, al sliep
hy den slaap des zeveDslupers, op het hooren
van het woord «subsidieopvliegeD, en met
uitgestoken handen den Minister van Financiën
vragen: geef my dat subsidie en liefst zooveel
mogelyk! Waarop de Kamer smakelyk
lachte.
De heer Ketelaar (v.-d.) had den vorigen
keer het anti-revolutionaire schoolhoofd Kuiper
te Leeuwarden aangehaald en diens afkeurend
oordeel over het bijzonder onderwys. De heer
v. d. Molen (a.-r.) had dit zeer schilderachtig
een gebroken rietstaf geuoemd en de heer
Roodhnyzen (v.-l.) krijgt nu de lachers op zyn
hand door er tegen optekomen, dat deze heer
Kaiper een gebroken rietstaf wordt genoemd.
Hierdoor krygt hy het aan den Btok met den
heer v. d. Molen. En de heer Dnymaer v.
Twist (a.-r.) had, toen spr. de heer Rood
hnyzen zeide, dat de wet-Kuyper reactie
had nitgolokt, geïnterrumpeerdHet is goed
dat wij dat weten.
Wel, zoo zei nu de heer Roodhuyzen,
die interruptie mag hy als aphorisme ia zyn
verkieziDgsalbum plaatsen en er do Staphorstor
boertjes mee in verrukking brengen. Die zullen
dan by motie God wel danken voor den leider
Dnymaer van Twist.
U is zeer grappig 1 zei de heer Dnymaer
van Twist.
Dat weet ik wel, antwoordde de heer
Roodhnyzen.
Zoo giog het genoegelyk nog een tjjdje door.
De heer Roodhnyzen zeide dat de Minister
tot dnsver voor het onderwys niets gedaan
heeft. En nu doet de Min. het voorkomen alsof
deze wet een correctie is van de wet-Kuyper.
Maar zy gaat verder dan die wet. De lout
van den Minister is dat hy zichzelf te veel
onderschat. Hy heeft uitnemende qualiteiten
om als leider der coalitie op te tieden, maar
hy moest tot meer zelfkennis komen. Ten slotte
zegt spr. het den beer Tydeman na: ,Mjjne
beeren van do overzijde, gy hebt de macht,
zegt maar wat het kost, wy moeten het toch
betalen".
Nu kwam de heer Ter Laan (s.d.a.p.). Hy
bestreed dat de liberalen in 1857 de schuld
zyn geweest van de onderwijspolitiek die
sedert gevolgd is, zooals de beer Lobman had
betoogd. NeeD, zei hy, niet door de liberalen
is de openbare school godsdienstloos gewor
den, maar door de geestverwanten van den
heer Lohman en de KatholiekeB. Zij zyn na
de wet van 1857 uit de openbare school ge-
loopen en hebben die school als «des duivels''
voorgesteld.
De Minister en de heer Lohman beweerden
verder dat als de openbare scbool maar ver
dwenen was, alles in orde zon komen. Maar
dan hield men de tegenwoordige splitsing en
verbrokkeling in allerlei bijzondere schooltjes.
Eenheid kan alleen van de openbare school
komen en die eenheid hebben wy op onder
wijsgebied broodnoodig. Maar men wil van
kerkelijke zyde die eenheid met opzet niet
en daartoe schroomt men niet valsche en
onjuiste voorstellingen te gebruiken. Waarom
toch steeds verswegen dal er voor de kinderen
gelegenheid bestaat godsdienstonderwijs te
genieten in het eigen schoolgebouw? Men
jaagt en dringt de eenvoudige lieden liever
naar do byzondere school dan bnn meJe te
deelen dat de wet hun de gelegenheid geeft
door hnn eigen dominee bun kinderen op de
openbaro sohool godsdienstonderwijs te doen
geven.
Het subsidiestelsel is zoo verkeerd dat spr.
en de zynen geen stap verder wenschen te
gaan. Een goed uitgebouwde openbare school
is goedkooper dan drie of vier kleine bijzon
dere schooltjes waarbij de eeno Proiestantsche
richting nog kinderen afhaalt van do anderen.
Duur on slecht zyn die kleine schooltjes en
de christelijke zin is daarbjj zoo groot dat
mannen van de richting-Lobman eeu andere
school moeten hebben dan mannen der richting-
Snoeck HenkemaDS. (Gelacb.)
Vourtgaaude, betoogde spr. dat het Ryks-
schooltoezicbt strenger moet zyn. Het doel
van dit wetsontwerp is intusschen alleen nog
grootere splitsing te bevorderen. Men wil er
door in staat gesteld worden ook in do kleinere
plattelandsgemeenten bijzondere schooltjes te
kunnen bouwen. Dat ib in de afdeelÏDgen
ondubbelzinnig verklaard. Nu moge het waar
zyn dat er reeds vroeger splitsing was, maar
na de wetten-Mackay en Kuyper is die split
sing veel erger geworden.
Spr. bestrijdt voorts de stelling van den
heer Van der Molen dut deze wet vooral
voor de groote steden geldt. Voorts wees men
er op dat er ook standenscholen zyn by het
openbaar onderwys en dat er ook liberale
standenscholen worden opgericht. Maar dit
laatste is niet te beschouwen als een bewys
dat de liberalen ook tegen het openbaar ou-
derwys gekant zyn.
Vervolgens komt spr. tot de kloosterscholon.
Gebleken is thanB na de rede van den beer
Van Wynbergen: men houdt er over van de
sabsidie; men houdt er zelfs vry veel van
over. De heer Oosterbaan wilde do zaak nog
goedpraten door te wyzen op de dnre huis
houding der Kloosterlingen. Do heer Van
Wynbergen denkt daar zelfs niet aan. Maar
hy zegt, dat men vry is om zyn gold te ge
bruiken zooals men wil. Dat ib juist. Maar
de vraag is alleen: mag van Rijkswege geld
worden gegeven voor een bepaald doel, terwyl
vaststaat dat het geld voor dat doel niet wordt
gebruikt en niet noodig is?
De statistiek van den Minister omtrent
bet groot aantal kleine openbare schooltjes
beteekeul niets. Vele van die schooltjes zyn
klein geworden door de bizondere school.
Verschillende leden voerden nog bet woord.
De heer Ketelaar (v.-d.) b.v. is geen tegen
stander van subsidieering van het bizoniler
onderwys, maar hy wenscht dat het op pooien
wordt gezet. Maar de hoeren van de overzij
willen of kunnen dit niet begrypen. Hy
loonde door cjjfers aan, dat de openbare
school wordt leeggepompt ten koste van de
bizondere.
De Minister zegt: we zyn nn in de zeven
vette jaren, we moeten nu het geld maar
nemen. Dat is even cynisch als betgeen de
jjltior Tydemau zeide: de heuren moeten
maar zeggen, hoeveel zy bebbm willen.
Maar in den mond van een Minister pasten
die woorden allerminst.
En de heer Van Wynbergen (r.-k.), zegt,
dat uit de woorden vun den heer Ter Laan,
dat ook op de openbare school godsdienst
onderwijs kan worden gegeven, bljjkt, hoe
dezerzijds absolnut niet worden begrepen
waarom men bizonder onderwys noodig acht.
Het onderwys moet van den godsdienst zyn
doordrongen, het moet zyn godsdienstig onder
wys. De ouders worden niet naar de bizondere
school gedrongeD, maar gevoeleD, dat dit
onderwys voor huu kinderen noodig is.
Wat de salarieering betreft der klooster-
onderwijzers, kloosterlingen zyn óók
meDSchen, hebben bnisvesting, voeding en
ontspanning noodig en daarvoor hebben ze
aan het minimam-salaris niet genoeg. Wat
ze overhouden komt niet ten bate van de
kerk. Men stelt bet voor alsof de katholieke
kerk en de kloosters schatten opstapelen,
maar dit is erg tegengevallen.
De kloosterlingen kweeken by de kinderen
eerbied voor het gezag en liefde voor de
Kouiogin in tegenstelling met de vele socia
listische elementen der openbare school. Het
nationaal gevoel van den heer Tydeman
moest hem dan ook heen helpen over diens
afkeer van het godsdienstig onderwys. Spr.
aanvaardt allerminst do stelling van den heer
Tydeman, dat het hier eenvoudig een stryd
om de macht betreft. Wy strijden voor geljjk
recht voor alleD, voor gelijkstelling van het
openbaar en bet bizonder onderwys, niet
minder, maar ook niets meer.
Ook de heer Van Karot-beek (v.-l.) pleitte
voor meerdere ceuheid, en do heer Tydeman
(v.-l.) betoogde o.a., dat de heer Van Wyn
bergen, zyn gewone tactiek volgend om de
zaak en bagatelle te behandelen, de kwestie
vau het overhouden als «praatjes" en fle-
genden" voorstelt en zoo de zaak in een
neveDspoor tracht te leidon.
Spr. houdt echter vast aan het beginsel
dat overal, waar de Staat geld geeft by
toezieht oefent waar het geld blylt. De Staat
moet onderzoeken of hel geld wordt besteed
voor andere doeleinden dan waarvoor het
gegeven wordt. Alleen daarop beeft spr.
aangedrongen en indien de heer Van Wyn
bergen bem wilde Bteanon in dat onderzoek,
dan ware dat beter dan dat hy daaromheen
praatte. Dan kon men onderzoeken of het
salaris inderdaad geheel ten goede komt
aan en ter beschikking blylt van de klooster
zusters, die onderwys geven, of die zusters
alleen in de kloosteis zyn gekomen om
onderwys te geven of om r.ndero doeleinden
hoeveel de huishouding dor kloosters kost,
enz. Spr. berekent, dat van het subsidie voor
de kloosterscholen wel 50% overblijft, dat
voor andere doeleinden wordt besteed.
De heer v. d. Molen va.-r.) repliceerde
en zeide iets ten nadeele van Troelstra s
vader, waarop de heer Roodhuyzen uitriep
of dit wel onristelyk was om dieu in het
debat te brengen Hy vond verder dat vele
kinderen thans (krijgsgevangenen" zyn van
het openbaar onderwys.
Deze hoogst onverkwikkelijke strijd was
Dinsdag nog niet afgeloopen.
Des Woensdags hield do heer Troelstra
(s. d. a. p.) algemeene beschouwingen.
De gisteren gehouden redevoeringen, zoo zei
hy, gingen ver uit boven den omvaDg van dit
wetsontwerp en droegen eeo uitsluitend politiek
karakter, vandaar, dat spr. thans bet woord
gevraagd heeft. Bovendien heeft de heer
Van der Molen sprekerB familienaam gemeend
te moeten gebruiken op een wyze, die hem
verplicht tot een sober protest. Eindelijk zyn
door de heeren Van der Molen en Van Wyn
bergen een paar houwen gedaan naar sprekers
party, die spreker moet afslaan.
Men rakelt nu het vuur weer op waarmede
do fakkeloptocht van 1913 moet worden go-
honden. De toon van den heer Van der Molen
was geen echte toon, maar een valsche toon,
die prikkelt tot afkeer en verontwaardiging.
De heer Van der Molen sprak naar het
hart dor kleine luyden over do pyp tabak,
die sommigen dezer hebben opge* fferd om
het schoolgeld voor hnn kinderen to betalen.
Hy vorgat daarby dat die tabak door de
tariefwet duurder zal worden gemaakt.
Maar spr. begrijpt niet waarom do heer
Van der Molen sprekers familie er b|j heeft
gehaald, üo gestorvene kan zich niet meer
vordedigen tegenover het verwyt van onver-,
draagzaamheid. Aan het adres van zyn vader
beroept apr. zich op do ervaring van Kamer
leden, die hem hebben gekozen als een man
van broeden aanleg en ruimen blik, die hem
ver doet verheven zyn bovon de aantijgingen
van den heer Van der Molen. tBravo's.)
Hy was een heel wat flinker kerel dan
Van der Molen, zei de heer Lieftinck (n.-l.)
De heer Troelstra, voortgaande, vorweet den
heer Van der Molen gebrek aan kieschhoid en
smaak. Laten de anli-revolntioDnairen niet
van onverdraagzaamheid spreken, gelet op
hun optreden tegenover onderwijzers en het
optreden van de christelijke OuderoQiciers-
vereeniging tegen hun propagandist, die na
28 jaar op straat wordt gezet.
Hebben niet de heeren Van der Molen en
Oosterbaan de autoriteiten geprikkeld om
onderwijzers te vervolgeD om dingen die zy
buiten de school deden Het gansche op
treden van uw pers, uw vergaderingen, waarin
gy de schandelijkste leugens van ons vertelt,
is dat verdraagzaamheid
De schoolquaestie is met opzet door de
rechterzijde niet geheel opgelost. Want als
die quaestie geheel is opgelost, dan is de
luatsto steen ontvallen aan de antithese-politiek.
Waar dat zoo is, daar heeft de si rijd voor
de byzondere school met recht en vryheid
niets te maken.
Komt gy op voor recht en vryheid, dan
moet gy opkomen tegen werkgevers en andoren,
die met allerlei pressie de kleine luyden
dwingen om hun kinderen naar de byzoudere
school te storen.
Het kraakt en scheurt in de coalitie en
i wil men den schoolstrijd gebruiken als
een schoor om do coalitie byeen te houden.
Daartegen dient gewaarschuwd. In die fuik
moeten wy niet loopen.
Do heer Van Wynbergen prees de kloos
terschool aan, omdat deze hot gezag en den
eerbied voor de Koningin aankweekt.
Dat was een mooi moment, dat optredei
van den dubbel gebeiden katholiek tegenover
den ond-liberaal om hem te beduiden dat de
katholieke school ook de arbeiders er onder
houdt. Toen viel het masker eon oogenblik
weg en kwam de paardenpoot van den duivel
van onder de toga van den priester te voor
schijn.
Wy en anderen hebben den stryd tegen
den geest in de byzondere school te voeren,
niet met bebnlp van de staaiskas en de
staatsmacht. Ongelukkig dat deel van het
volk, dat den stryd alleen met die brute
machtsmiddelen kan voereD. De stryd dient
gevoerd mot moreele middelen. Het peil van
alle lager oBderwys dient verhoogd door den
leerplicht nit te breiden tot het veertiende
j iar. Voortgezet onderwys is noodig tot
denzelfden leeftijd en aan bet opkomende
geslacht dient de meest uitgebreide gelegen
heid verschaft tot ontwikkeling.
De Min. v. Binnenl. Zaken beantwoordde
de verschillende sprekers. Hy betoogdo dal
do Regeering zich op het gebied Tan het
onderwys eenvoudig gehonden heeft aan hel
regeerings program.
Men heeft den Minister gebrek aan gou-
vernomenteele kracht verweten, maar een
Regeoiing dient een boBtek te maken en dat
te volgen. Had de Minister een groot aantal
diepg&aude hervormingen op onderwijsgebied
op de groene tafel gelegd, dan had hy de
zware taak van zyn ambtgenooten, die zulk
oen moeilijken wetgevenden arbeid Lebben tot
«tand te brengen, nog verzwaard.
De heer Troelstra heeft nu betoogd dat de
heer Kuyper met opzet niet alles wildo vragen,
omdat dan de Bchoolstryd nit zou zyn. Was
dat waar, dan moesten de heeren zich over
dit ontwerp verheugen en amendementen voor
stellen om de subsidie to verboogeD. Want
dan was de schoolstrijd meteen ook nit. En
vreezen zy er voor dal de schoolstrijd inzet
zal worden van de verkiezingen van 1913,
laat dan links met rechts samenwerken om
dien schoolstrijd finaal te beëindigen.
Ten slotte brengt de Minister ten woord
van dank aan den heer Roodhuyzt-D, die
zeide dat de Minister zichzelf onderschatte.
Maar de Min. is steeds bedacht geweest op
de spreukeen zacht antwoord keert den
toorn, en gemis aan gonvernemeuteele kracht
is daaruit niet af te leideD. Mocht het den
heer Roodhuyzen nn intusschen gelukken
het kabinet ten val te breDgen, dan moeten
hy en de zynen maar een nitnw bestek
m»ken. Maar de Minister wil hem wel ver
zekeren dat hy zelf een regeeringsbestek heeft
voor een aantal jareD, ver over 1913 heen-
reikende. En nn kan men dat wel kapotslaaD,
maar dat is geen kunst. Grooter kunst is
het het marmer uit te houwen tot oen schoon
beeld en dat duurt langer dan het maken
van een gipsen afgietsel. Maar een ruwe
hand kan zelfs het marmer wel kapot slaan.
Wat de subsidie aan kloosterscholen be
treft, daaraan valt niets te veranderen,
zoolang het subsidiestelsel niet is veranderd,
De Min. bespreekt nog enkele andere pun
ten en na een incident tusschen. de heeren
Roodhuyzen en de Savornin Lohman, (de
eerste beweerde dat de heer Lohman hem
verweten had dat h|j de heer Roodhuyzen
den heer L. van oneerlijkheid hail be
schuldigd, terwyl dit «politieke oneerlijkheid
had moeten zyn, waarop de heer L. zyn
(xenns maakt), worden do algemeene be
schouwingen gesloten.
By de artikelsgewyze behandeling komt
de heer v. d. Molen (a.-r.) een door hem en
de heeren Snoeck Henckemaos (c. h.) en
Van Wynbergen (r.-k.) ingediend amendement
toelichten, strekkende om de subsidie-bijdragen
meer in overeenstemming te brengen met
do workelyke kosten. By deze gelegenheid
biedt hy excuses aan iozake het gisteren
geschiedde inbrengen van oen persoonlijk
element. Ook de heer Roodhuyzen licht zyn
staudpunt toe, en de heer Ter Laan (s.d.a.p.)
komt zyn amendement verdedigeD, door hem
ingediend met de heeren Ketelaar (v.-d.) en
Sraeenge (n.-l.) strekkende tot handhaviDg
van do thans bestaande gelijkheid van de
openbare on de byzondere school voor de
rijkskas.
Na een woelige disenssie neemt de Min. het
amendement-Ketelaar c.s.over. De heer Troel
stra protesteert hier tegen, het gaat niet op, zegt
hy, dat dit onder pressie van de Kamer
maar zoo gebeuren kun. Waar moet hel dan
heen Komt straks de Min. van Marine met
eon voorstel voor een schip, dan zal het
zelfde spel gespeeld worden en dan komt
de Kamer te staan voor geheel iets anders
dan in do afdeelingen is behandeld en waar
door veel zwaarder lasten aan de natie wor
den opgelegd. Spr. protesteert tegen de
luchthartige wyze waarop de Min. deze zaak
beeft behandeld en stelt voor de behandeling
van het ontwerp te schorsen en opnienw
,n de afdeelingen ter onderzoek te zenden.
Dit voorstel wordt met rechts tegen links
verworpen.
Do heer Ter Laan (s.d.a.p.) vindt het
cadeau van 37% der bouwkosten aan allo
bestaande scholen dat de Min. begeert, zoo
schandelijk, dat er geen woord voor te vin
den is. Dit gezegie veroorzaakt rumoer.
Ten slotte wordt art. 1 (maatstaf der by-
drugeo) aangenomen met 52 tegen 33 stem
men, rechts tegen links.
Het amondement-Ter Laan kwam Donder
dag in behandeling.
De heer Ter Laan licht zyn amendement
toe: het is van veel minder belang dan het
amendement van der Molen omdat het niet
slaat op reeds bestaande scholen gelyk het
struikroovors-amendement vau de heeren.
Waarop de Voorzitter, hamerend, den heer
Ter Laan tot de orde riep.
Muur de heer van Wynbergen zegt dat dit
amendement tot op zekere hoogte de proef
op do som levert van de waarde der bewe
ringen die wy dezer dagen hebben gehoord,
dat dit geld niet noodig is. Wy hebben gis
teren de gehcele linkerzijde gedwee en volg
zaam gezien onder de leiding vun den heer
Troelstra.
De linkerzy lacht en de heer Schaper roept
nit: De rechterzy staat onder de leiding van
Robert en Bertram, waarop by natuurlijk de
lachers op zyn hand krygt.
De heer van Wynbergen vindt het amen
dement ontoelaatbaar.
De chr. hist. heer de Geer vindt dat zoo
wel rechts als links vertroebelen in «denk
beelden*.
Andere heeran komen nog aan het woord
en de minister vindt de wyze van motivee-
ring van den heer Ter Laan onbegrijpelijk.
Ten slotte wordt het wetsont
werp aangenomen met 46 tegen 36
stemmen. Rechts tegen links.
«Alweer een half millioen per jaar*, zacht
de Overzicht-schrijver van het «Alg. Han
delsblad", «Nederland is ryk genoeg om van
Staatswege tweeërlei school te steunen. Niet
waar, minister Kolkman?"
Eon wetsontwerp regelende de zoogenaamde
.erfgooierskwestie" zal onze lezers niet of
zeer weinig interesseeren, en, daar dit over
zicht toch al lang genoeg is, znllen wy hnn
de debatten daarvan ontbonden.
Uit het Verslag der
Gezondheidscommissie!
over het jaar 1911.
n.
Volkshuisvesting.
Een overzicht van don toestand der kleine
woningen in deze gemeente komt voor in het
in 1906 in druk verschenen «Verslag van
het Woningonderzoek in do gemeente Helder,
uitgebracht door de Gezondheidscommissie."
Uit den aard der zaak is hierin sedert
dien tyd oen en ander veranderd, eD, mede
door het optreden der Commissie, verbeterd.
Een aantal kleine woningen is gebonwd en,
du drie vereenigingen tp het pnnt staan
nog een aantal wooiDgen te bonwen, mag
men verwachten dat aan goede woningen
met huurpryzen van f2.ft f2 50 per week,
weldra geen gebrek meer zal bestaan. Te
betreuren is het echter dat geen goedkoopere
woningen, b.v. met een hourprys van f 1.50
per week, worden gebouwd.
Maatregelen ter verbetering
vun woningen.
De Commissie vestigde by schryven van
22 Mei 1911 de aandacht van het bestnor
v. h. R. K. Weeshuis op de slechte drink
watervoorziening van eenige porceelen in de
Brouwerstraat, aan genoemde instelling toe-
behoorend, en adviseerde tot aansluiting aan
de waterleiding. Hierop werd namens genoemd
bestuur bericht, dat aan het advies gevolg
was gegevoD.
Krachtens het voorschrift van art. 11 snb
b der Woningwet, heeft de Commissie in
1911 aan B. en W. 215 woningen aan
gewezen, waarby, ofschoon zy niet ter be
woning cngeBcbikt waren, het aanbrengen
van verbeteringen noodzakelijk was.
In twee gevallen werd dodo woning door
de Commissie krachtens het voorschrift van
art. 11 der Woningwet aangewezen als
ongeschikt ter bewoning, maar door het aan
brengen van nader aangeduide verbeteringen
alsnog in bewoonbaren staat te brengen.
Voor zoover de toestand inmiddels niet
reeds verbeterd bleek te zyD, werden telkens
door B. en W., blykens de door hen aan de
Comm'<ssie in afschrift toegezonden besluiten
de eigenaren tot het aanbrengen van de
noodige verbeteringen aangeschreven.
Deze aan te brengen verbeteringen betroffen
in 183 gevallen gebreken aan metsel- en
timmerwerk van de woning of hare byge-
bonwen, in 147 gevallen de rioleering (waar
onder ook gerekend zyn die, waarby de
rioleering gebed ontbrak), in 45 de drink
watervoorziening, in 19 het privaat; van 13
perceelen werd het dempen van den welpnt
gelast en by 23 woningen verbetering van
erten of stegen voorgeschreven.
Eén der by do Commissie ingekomen klach
ten verdient afzonderlijk vermelding. De
klager had op zyn erf een beerput, die vroeger
tot gemoenschappelyk gebruik van syne
woning en de naastbytynde was bestemd,
maar nn sedert jaren in onbrnik geraakt en
geheel of gedeeltelijk met pain gevold. Zyn
bnarman bad nu in zyne woning een close
met waterspoeling doen aanbrengen, waarva