merkte, dat do booten klaar waren en
hoofdzakelijk bezet, werden door vronwen
en kinderen. Phillipps bemerkte tot zijn
aohrik, dat het apparaat steeds zwakker
werkte. De kapitein verscheen met de me-
dedeeling, dat het water gedrongen was in
de machinekamer en dat de dynamo's niet
lang meer zouden werken. Dit deelden wy
de .Carpathia" nog moe. Ik rende naar
buiten, en zag dat het water rees ter hoogte
van de bootendekken. Nooit zal ik deze
laatste 15 minuten vergeten, waarin
Phillipps kalm zyn werk deed,
niettegenstaande de paniek reeds begonnen
was. Ving nam ik myn reddingsgordel, laar
zen en een warme jas. Al dien tyd zag ik
Phillipps staande werken. Hy had juist de
,01ympic" bereikt en deelde dit schip mee,
dat wy, den boeg naar voren, zonken. Ik
wierp hem een reddingsgordel om, nadat
ik hem zyn overjas had aangetrokken. Hy
zei my, dat ik moest zien, of allo booten
reeds weg waren. Er was er nog dén over.
Twaalf mannen waren besig de boot klaar
te maken. Een oogenblik dacht ik er aan,
hoe goed het zou zyn, mee te gaan, daarna
gaf ik den mannen do hand en zag hen niet
meer. Plotseling riep de kapitein: «Gy hebt
uw plicht gedaan. Meer kan niet gedaan
worden.
Het is tyd dat ieder aan zioh-
zelf denkt.
Ik ontsla u van uw plicht". Phillipps was
niet van het apparaat weg te krygen, niet
tegenstaande het water reeds in onze kamer
binnendrong. Toen zag ik opeens een man
zich over Phillipps buigen om hem don red
dingsgordel weg te trekken. Dezen man heb
ik zjjn verdiende loon gegeven. Van beneden
klonk de muziek. Plotseling liep Phillipps
natr buiten. Ik zag hem niet weer. Ik zocht
de plaats, waar ik vroeger de boot gezien
had, en vond die er tot myn groote ver
wondering nog. De mannen trachtten te ver
geefs de boot los te krygen. Ik geloof, dat
er niet één zeeman onder hen was. Ik trachtte
hen to helpen, toen een reusachtige golf
over het dek spoelde. Ik had juist de riemen
gegrepen en bemerkte, dat ik plotseling mid
den in de boot waB, die boven my lag. Ik
hield den adem in en trachtte my vry te
maken.
Hoe my dit gelukt is, weet ik nog niet,
doch ik kon weer aiem krygen. Honderden
mannen zwommon met hun reddingsgordels
rondom my. Myn eerste gedachte was, van
het schip weg te komen, dat een prachtig
gezicht opleverde. Rook en vlammen kwamen
uit de schoorsteenen, ten gevolge van de
ontploffingen, die ik echter niet gehoord heb.
Daarna kwamen er heele stroomen van von
ken. Het schip zonk, als een eend, die zyn
kop vooruit in het water steekt. Daarbij
hoorde men nog steeds de muziek spelen.
Alle muzikanten zullen wel omgekomen zyn.
Ik begon zoo goed als ik kon te zwemmen
en was wel 150 voet weg, toen de »Titanic"
heel langzaam begon te zinken. Na een
poosje voelde ik, dat ook ik zonk. Het was
zeer koud. Half in mjjn droom zag ik een
boot opduiken, waar ik heen zwom. Ik greep
een hand, men trok mjj uit het water. Hot
was de boot, waar ik vroeger in gevallen
was. Ik viel in een hoek. Iemand ging op
mijn voeten zitten, maar ik merkte het niet
eens. Het gezicht van de mannen om ons
heen, die zonken, was te verschrikkelyk.
Toen begon ook onze boot te zinken. Ik
voelde weer water boven mij en plotseling
iemand naast my, die my nogmaals greep.
Daarna zag ik lichten on wist, dat het red
dende schip, de «Carpathia", nader kwam.
Dit schip nam ons op.
Een van ons, die in een hoek gelegen had,
was dood. Toen ik my over hem heen boog,
herkende ik Phillipps, die wel van vermoeid
heid en koude gestorven zal zijn. Myn ver
splinterde voet deed verschrikkelijk pjjn.
Toch beklom ik de ladder en werd naar het
hospitaal gebracht. Daar bleef ik, tot ik myn
oververmoeiden collega van de .Carpathia"
moest heipon. De toestellen van dit schip
zyn niet meer tot stilstand gekomen en ik
heb geen enkelen passagier gezien."
Men deelt ons mede, dat sich aan boord
van do litanie ook een belangrijke Neder-
landsch-Amerikaansche post bevond, name
lijk de correspondentie uit ons land ver
zonden van Zaterdag 6 dezer af na het vertrok
van een stoomschip van do Holland Amerika
ljjn uit Rotterdam, tot en met Dinsdag 9
dezer 's avonds, de nachtboot over Queen-
stown. Doordat er Dinsdag 9 dezer geen
boot van de Norddeutsche Lloyd uit Sout
hampton was vertrokken, was de post aan
boord van het vergane stoomschip zoo
buitengewoon groot (8481 postzakken).
Behalve de post voor de Unie zelve, be
vatte zy hoofdzakelijk correspondentie voor
Canada, Mexico, de Midden-Amerikaansche-
republiek, Cuba, Jamaica, Haïti, San Domin
go, Ecuador, Peru en Bolivia gedeeltelijk.
De post voor Caragao, Dinsdag 9 dezer
's avonds van hier verzonden, moet mede op
het vergane stoomschip aanwezig zijn ge
weest.
New-Tork, 20 April. Ismay heeft ver
klaard dat hjj allo lijnon, behoorend tot de
Internationale Mercantile Marine maatschap-
py heeft belast, allo schepen met voldoende
reddingbooten en vlotton toe te ruston, em
allen opvarenden plaats te bieden.
Londen, 20 April. De fondsen die hier te
lande ten behoeve van de nabestaanden der
slachtoffers van de Titanio zyn ingezameld,
bedragen te zamen 110,800 pond sterling
(f 1,822,600).
Du White Starlijn heeft de volgende op
gave verstrekt van het aantal geredden le
klassepasagiers 202, 2e klasse 115, 8e klasse
178, loden der bemanning 206, officieren 4
aynde een totaal van 705.
Het aantal omgekomenen bedraagt volgens
dezelfde opgave 1685.
Verloren diamant.
Naar wy vernomen, zyn op het Ameri-
kaansche consulaat te Amsterdam voor de
„Titanic" gelegaliseerd vyf zendingen gesle
pen diamant ten bedrage van f216.185.82 en
één zending ruwe diamant ton bedrage van
f12,128, totaal voor f228,268,82.
Hoe de fantasie geschiedkundige gebeur
tenissen kan voorspellen, wordt op merk
waardige wyze aangetoond by het ongeluk
van de Titanic".
In talryke bijzonderheden is dit ongeluk
beschreven in een klein verhaal van Morgan
Robertson, waarvan de titel luidt«Futility"
en dat in de Vereenigde Staten ongeveer
veertig jaar geleden werd uitgegeven.
In deze novelle wordt oen reuzenstoom-
schip, «Titan" genaamd, goschetst als het
allergrootste schip, dat in de vaart is, als
hr grootste meesterwerk der menschheid.
Aan diens bouw en uitrusting heeft de weten
schap en de kunst der geheels beschaafde
wereld medegewerkt. Do kolos, meende men,
kon niet zinken, kon niet worden vernield,
2000 passagiers kon het schip bergen en
het ving zyne eerste reis aan ovor den
Atlantischon Oceaan in de maaDd April. De
«Titan" voer met volle snelheid, toen het
plotseling aan den boeg door een reusachti-
gen ijsberg werd getroffen. Aan beide zyden
van het schip zag men plotseling uitgestrekte
ijsvelden. De ijsberg boorde een reusachtig
gat in den romp van de «Titan" en het
schip verging met man en maïs I
(«Centrum").
Offers der zee.
Hoeveel menschenlevens de zee eischt
moge blyken uit de statistiek voor 1906.
In dat jaar zonken niet minder dan 295
stoomschepen. Hiervan behoorden aan de
Engelsche vloot 166 stoomschepen, terwijl
er daarenboven ook nog 202 Engelsche zeil
schepen verloren gingen; 868 Engelsche
sohepen, een heelo handelsvloot, die in een
jaar in de zee verzonk. De oorzaak was
verschillend Van de 295 stoomschepen
strandden er 187, 48 kwamen iu aanvaring,
11 verbrandden, 29 Bloegen om, 10 moesten
door de bemanning verlaten worden, en 15
verdwenen spoorloos. Deze verhouding is by
de 587 verloren gegane zeilschepen dezelfde
47 verdwenen, 68 werden verlaten, 49 zonken
na aanvaring, 22 verbrandden, 45 sloegen
om en 806 strandden. Wat de geographische
verdeeling dezer rampen betreft, zoo zyn er
Btroken, die «ware kerkhoven der zee"
genoemd moeten worden. Zulke ongeluks
plaatsen zyn o.a. de Engelsche kust van
het Kanaal, de omgeving der Scilly eilan
den, de kusten aan de kanalen van Bristol
en van St. George, de oevers van de Mer-
sey en andore Engelsche en Schotschc haven
ingangen. De slechtste, waar de .Titanic"
verging, en Sable Island op Nieuw Schot
land. In 1890 gingen by Kaap Raco door
ijsbergen vier, in 1899 10 stoomschepen to
gronde. In 1907 werd de «Kronprioz Wil
helm" zwaar beschadigd en in 1909 werden
vier Oceaanvaarders door ysbergen inelkaar
gedrukt.
INGEZONDEN.
Amsterdam, 19 April 1912.
Mynhoer de Redacteur I
In «'t Vliegend Blaadje" van 18 April las
ik een stukje getiteld «Een uitzonderings
geval", waaruit my bleek, dat iu het «Centium"
een hoogst onverantwoordelijke beschuldiging
wordt uitgesproken togen een arbeider op 'sryks
werf, zekeren Piceer. Er wordt daar gezegd
«Toen dit pensioen hem werd medogedeeld
en hem bleek, dat dit slechts f 150 bedroeg,
heeft hy den heer Hovy in don arm genomen
en als zaakwaarnemer een bekend lid der
S. D. A. P., werkzaam op 's ryks werf.
«Evenwol, het wachten be-
«gon hem te vervelen en daar
«hy maar steeds bang was, dat
«de zaak verkeerd zou loopen,
«waren zjjnbgnden eensklaps
«hersteld enverzochthywedcr-
«om geplaatst te worden, wat
«dan ook is geschied."
Dit, mijnheer de redacteur, is een laag
hartige longen, voor rekening blykbaar van
den inzeuder in f't Centrum". In myn functie
ben ik van het geval volkomen op de hoogte
en er is my niot bekend, dat er iemaud zou
zyn aan te wyzen, die in deze zaak eenigen
blaam treft. Het geval is hoogst eenvoudig.
Er is een geneesheer wien byzonderen lof
toekomt voor de energieke, hoogst doelmatige
behandeling van dit geval, waardoor na
maanden van inspanning deze arbeider her
steld is van een lijden, dat in medische kringen
voor nagenoeg onherstelbaar werd gehouden.
Dat hot departement van marine ten slotte
in dit geval een logiachen weg heeft bewan
deld zal toch wel niemand veroordeeleD.
Ware het niet, dat hier een onverdienden
blaam word geworpen op een abBoluut on
schuldige, dan zou ik over dit geval hebbon
gezwegen. Misschien wilt u »'t Centrum"
wel in de gelegenheid stellen van mjjne ver
klaring nota te nemen en een grievende font
te herstellen. U dankzeggende voor Uwe gast
vrijheid, hoogachtend, Uw dw.,
B. L. van Albada,
Officier van Gezondheid
by 's Ryks werf te Amsterdam.
Stoom vaartberichten.
Stoomvaart-Maatschappij Nederland.
Dali arriv. 19 April van Akayb te Amsterdam.
Grotius, uitreis, nrriveerde 19 April te Singapore.
Kon. Willem I, thuisreis, is 19 April Perim gepass.
Prinses Juliana. uitreis, arriv. 19 April te Lissabon.
Rembrandt, thuisreis, vertrok 18 April v. Lissabon.
Dilliton, thuisreis, passeerde 20 April Perim.
Vondel, thuisreis, vertrok20 April van Singapore.
Celebes, uitreis, arriveerde 20 April te Port-Said.
Rotterdamsoiie Llotd.
Djocja, uitreis, passeerde 19 April Perim.
Malang arriv. 19 April van Hamburg te Rotterdam.
Ternate, uitreis, passeerde 18 April Sagres.
Tambora, uitreis, passeerde 19 April Pertusato.
Bogor, uitreis, passeerde 19 April Bevezier.
Medan vertrok 20 April van Batavia naar R'dam.
Wilis, thuisreis, vertrok 20 April van Marseille.
Koninklijke Hollandsohk Llotd.
Maasland vertr. 18 April v. Buenos-Ayre3 n. A'dam.
Hollandia, thuisreis, vertrok 18 April v. Rio Janeiro.
Kon. Wbst-Indiscue Maildienst.
Prins Willem I, uitreis, vertrok 18 April v. Madera.
Pr, d. Nederl., thuisreis, pass. 20 April Barfleur.
(Zie verder Tweede blad.)
VERVOLG BERICHTEN.
HELDER, 23 April.
Naar men ons mededeelt, geeft «Helders
Mannenkoor' op Woensdag 8 Mei een concest
voor hare donateurs en begunstigers. Aan
dit concert zullen medewerken Mej. J. Met
selaar (sopraan), alhier en de Muziekver-
eeniging .Apollo'.
Uitslag der toelatingsexamens voor de
Rijks-Normaallessen alhier.
Aan hot toelatingsexamen voor do Voorber.
klasse namen deel 89, en aan dat voor de
le klasso 24 adspiranten.
Voor de Voorber. klasse slaagdon:
S. van Amersfoort, J. J. Blom, J. Bakker,
M. Ekkers, L. J. van der Kuyl, J. P. Mo),
F. A. Oosterhout, A. C. Ploeger, J. Rogge
veen, G. Steogers, L. A. I. Smolik, J. H.
Wessel, T. J. van Brederode, M. Bralten,
H. Bruin, P. J. Dunk, G. A. van de Poll,
D. P. Spaander, Ph. Swart en C. P. Westers.
Voor de le klasso slaagden
F. J. Damen, E. Th. Giriis, H. A. Ham,
S. Jaring, A. Kramer, N. Kistemakor, F. J.
Mal go, A. E. A. Markman, P. B Riteco,
C. Roggeveen, J, Visser, M. N. H. Graven
maker, F. M. C. Harjer, F. Hoyselaar, A.
Jellema, A. C. Moyors en R. Zon.
Openbare Leeszaal en Bibliotheek.
De Afd. Holder v. d. Bond van Ned.
Onderwyzers had op Zaterdag j.L allen, die,
hoewel sympathie gevoelundo voor de oprich
ting van bovengenoomdoinstelling, achterwege
waren gebleven hun of haar sympathiebetui
ging in te zendon, uitgenoodigd ter openbare
vergadering in de bovenvoorzaal van Café
.Centraal", waar als spreker ovor deze zaak
zou optreden de heer C. Moerman, van
Hilversum.
De opkomst van belangstellenden kon
bevredigend genoemd wordeo. De heer
Kikkert, voorz. der Afd. Helder v. d. Bond
van Ned. Onderw. heetto allen hartelijk
welkom en gaf in korte trekken de aanlei
ding tot het nitschrjjven dezer bycou komst
aan. Op een dor alg. vergaderingen van don
Bond v. N. O. werd een voorstel van het
Hoofdbestuur aangenomen, waarin dit bestnur
gemachtigd werd, de afdcelingen aan te sporen
pogingen in 't werk te stellen, om school
bibliotheken in haar ressort opgericht to
krygen en overal, 't zy alleen, 't zy in
samenwerking met andere vereenigingen
op.nbarc leeszalen en bibliotheken te stichten
of beBtaande to steunen. Als gevolg van dit
voorstel ontving ons afd.bestuur een circu
laire van 't Hoofdbestuur, om ook hier ter
plaatse pogingen aan te wenden, zoo'n instel
ling in 't leven te roepen. Tengevolge van
vele andore werkzaamheden en van de flnan-
ciëele offers, die we ons voor andere zaken
moesten getroosten, kon pas dit jaar een
post op de begrooting voor deze zaak worden
gebracht, en droeg 't de goedkeuring van de
afd. weg met deze kwestie een aanvang te
maken. Even vóór ons was echter in één
der plaatselyko bladen een stukje van den
heer Storm verschenen, ook van deze strek
king. Genoemde heer mocht teHgevolge
daarvan eenige sympathiebetuigingen ontvan-
gon, golyk ook wy.
Nog verschoon geljjkertjjd een bericht, dat
nit de afd. Helder van do Maatschappij tot
Nnt van 't Algemeen een commissie was
benoemd, om deze zaak tot een onderwerp
van ondorzoek te maken. Wy hebben odb
toen tot dun hoor Storm en tot de benoemde
commissie uit 't Nut gewendde heer Storm,
zelf verhinderd voor deze zaak veel tyd op
te offeren, heeft ons de door hem ontvangen
blyken van sympathio doen geworden en
met hem te zamen hobben we deze vergade
ring uitgeschreven. Van de Nuts-commissie
hebben we verder niets meer vernomen. Toen
we de hoeren bezochten had er nog geen
vergadering plaats gehad en ze kondeu ons
dus nog geeuerlei toezegging doon.
Thans weDSch ik in 't kort moe te doelen,
wat er o.i. dezen avond zal moeten gebeuren.
De heer Moerman zal zyn inleiding houden
daarop zal er gelegenheid gegeven worden
mot den inleider van gedachte te wisselen;
vervolgens zal aan do vergadering de vraag
worden voorgelegd of men geneigd is do zaak
waarom het gaat te steunen, om daarna by
bevestigend antwoord, voorloopig een comité
te benoemen dat nit 9 personen zal bestaan,
om verder over de zaak te beraadslagen.
Ik geloof wel, dat dit de meest gewonschte
gang van zaken is, en geef tbans het woord
aan den heer Moerman.
Deze begint aldus: De orde voor dezen
avond door den voorzittor voorgesteld, is
m.i. een uitstekende. Alleen mag ik er nog
iets aan toevoegen, n.1. dit, dat ik zeer hoop
en ook vertrouw dat straks, als ik myn
ioleiding tot een goed einde heb gebracht,
uit do vergadering stemmen zullen opgaan
om nog meerdere inlichtingen over dozo zaak
te verkrjjgen en dat daarby de meest moge
lijke vrijmoedigheid en openhartigheid zal
worden betracht. Daar wy 't zullen hobben
over een openbare leeszaal en bibliotheek,
zon ik er ten sterkste op willen aandringen,
dat die openbaarheid zoo ruim moge
lijk wordt opgevat.
Wanneer ik dan tot myn eigenlyk onder
werp overga, moet ik beginnen mot een
bekentenis af to leggen. Toen myn collega's
nit hot bestuur van de afd. Helder v. d. Bond
met my in correspondentie traden over ver
schillende zaken, de openbare leeszaal betref
fende, was er in den eersten brief een vraag,
die aldus luidde: «En wanneer er ovor deze
zaak in openbare vergadering moot gesproken
worden, kunnen wy dan op u rekenen?''
Spontaan heb ik toen geantwoord: .Ja, en
zoo ik zelf dien avond door andere werk
zaamheden mocht verhinderd zyn, zal ik voor
n wel een anderen spreker weten te vinden."
Toen ik daarna een tweeden en derden brief
ontving, waarin werd medegedeeld, dat deze
bijeenkomst zou worden belegd, en er nog
maals op werd aangedrongen, my disponibel
te stellen, om hier eenige voorlichting te
geven, moet ik bekennen, dat ik er wel
eenigBzins huiverig voor stond, en wel om
twee redenen. In de eerste plaats, wjjl ik
geen spreker van professie ben on er perso
nen zyn, die over deze kwestie beter kunnen
redeneereu dan ik. Maar ook nog om een
andero reden. Toen ik n.1. naar onze biblio
thecaresse ging om eenig materiaal over deze
zaak, om my eenigszirs voor te bereiden
voor dezen avond, kreeg ik zooveel materiaal
moe naar huis, dat ik om dit alles te door
worstelen wel drie Paaschvacanties zou
noodig gehad hebben. Toch ben ik over die
bezwaren heengestapt en wol hierom, wyl ik
begreep, dat wat ik to zeggen zou hobben,
een zeor eenvoudig woord moest zyn on in
de tweede plaats omdat ik als medebestuur
der van één der grootste on bost ingerichte
leeszalen op dit oogenblik in den lande, wel
eenige mededeelingen omtrent de organisatie
kon vorstrekkon. Van af hot begin der
oprichting te Hilversum heb ik de eer gehad,
hieraan te mogen medewerken on meen dus
wel eeDige ervaring op dit gebied te hebben
opgedaan.
Ik heb my dus ten opzichte van de stof
wel eenigszins moeten beperken en heb ge
meend, dat het 't best zou zyn, om enkele
voorname punten met u te behandelen. Die
punten betreffen: le het woaon van de
openbare leeszaal en bibliotheek; 2o hoe
heeft do Overheid tegenover deze belangrijke
kwestio te staan; 3e wat kan de openbare
leeszaal doen aan de technische ontwikkeling
der bevolking en ten 4e eenige mededeelin
gen doen omtrent de orvaringon, die wy in
Hilversum en elders hebben opgedaan.
Aanvangende dan met u het wezen eenigs
zins duidelyk to maken, mag ik dit zeggen.
Wie het geestelijk en oeconomisch leven van
de laatBte jaren heeft meegemaakt, of, zooals
wy, jongeren, dit uit de geschiedenis hobben
moeten bestudeeren, zal tot deze ontdekking
zyn gekomen, dat hot geestelyk loven in veel
opzichten is veranderd by een 25 of 30 jaren
geleden. Er is in alle lagen van de bevolking
en niet alleen by do arbeidersklasse
een drang gekomen, een streven naar ont
wikkeling, waarover men verbaasd moet staan.
Geen wonder, dat de moderne samenleving
op dien drang heeft gereageerd en daarby in
toepassing heeft gebracht het aloude f e-
giosel: help n zelf. Wy zien, waar die
drang is opgekomen by goloerdeD, om zich
goestelyk nog moer te ontwikkelen, studio
clubs oprichten of wetenschappelijke biblio
theken om hun kennis te herzien of aan te
vallen. Waar die drang zich by de arbeiders
heeft goopenbaard, zien wjj do vakvereenigin-
gen zich opmaken om aan dien drang te
gemoet te komeD. Ook de zeer nuttige instel
ling do Maatschappy tot Nut van 't Algemeen
is in die richting werkzaam goweest. In
't kort, het particulier initiatief
heeft gemaakt dat aan dat streven naar
meerdere ontwikkeling voedsel kon worden
gegeven. Naarmate dat partisulier initiatief
zich meer on meer ontwikkelde, naarmate
daarvan is de maatschappy meer en meer
gaan gevoelen, dat doze ontwikkeling van
het volk een sociaal-paedagogisch
karakter moet dragen ik druk vooral op
't laatste woordeen paedagogisch of opvoed
kundig karakter en by dat werk, dat de
maatschappy heeft gevoeld te moeten opvat
ten, is de openbare leeszaal en bibliotheek
één van de voornaamste middelen.
Wanneer ik dit goed duidelyk wil makeD,
dan kan ik dit niet beter doen, dan door
niet in vergelijkingen te spreken, doch te
spreken in tegenstellingen. En dan mootmjj
dit van 't hart. Dat by verschillende perso
nen in allerlei kringen omtrent het wezen
van de openbare leeszaal en bibliotheek een
zeer verkeerde meening heerscht. Die mocning
heeft een historischen grond. Het is deze,
dat men de openb. leeszaal en bibliotheek
nog to veel beschouwt in vergelijking met
de oude volksleeszaal. Toch bestaat hiertns-
schen een groot verschil. Men kent de ge
schiedenis van deze onde volksleeszalen.
Men weet, dat er in verschillende plaatsen
localiteiten bestaan, waarheen een deel van
de arbeidersbevolking des avonds zyn schreden
richt om daar, na gedaan werk, nog eenige
ontspanning op te doen. Iu deze zalen is een
baffet, waar men voor weinige centen een
kop koffie kan krygen; enkele couranten
vindt men er; oen kleine bibliotheek waarin
werken worden gevonden, die het hier aan
wezige gezelschap niet meer zon willen lezen,
als zynde geheel nit den tyd.
Hot zyn dus in 't kort ontspanningsplaatsen
en zy voeren een zeker soort van propaganda
voor de oon of andere bepaalde party of
sekto. En zie hier één van do voornaamste
verschillen, die ik hoop duidelyk gemaakt
te hebben tnsschen de volksleeszaal en de
openbare leeszaal. In de eerste is de be
doeling geweest iets t geven aan anderen
buiten eigen kringde bedoeling van de
openb. leeszaal is goven aan alle lagen en
alle standen van de maatschappy en niet
aan een bepaald gedeelte van de maatschappy.
Dit laatste heeft een groot nadeel. Dr.
Greve drukte dit zoo uitDoor de volkslees
zaal werden de bezoekers als het ware op
een eiland teruggedrongen, van waar zy
grepen naar meer kennis en ontwikkeling,
doch waaraan niet kon worden voldaan,
omdat ze van het andore deel der maatschappy
totaal was afscheiden. En dit is by de openb.
leeszaal en bibliotheek heel iets anders. Hier
vinden allo standen, rangen en klassen van
de maatschappy bevrediging voor hun geeste
lijke ontwikkeling. Om dit to bowijzeD leest
spreker nit do verslagen van de Leeuwarder
en Rotterdammer leeszalen het aantal en het
beroep der vaste bezoekers voor, waarnit
bljjkt dat onderwyzers, ambtcnareD, predikan
ten, notarissen, kantoorbedienden, advocaten,
winkelbedienden en winkeljuffrouwen, naai
sters, modisten, kunstschilders, photografen,
lithografen, dokters, dienstboden etc. tot de
vaste bezoekers behooren en sommige van
deze categorieën in grooten getale. Door
dezo cyfors voor te lezeD, wenschte spreker
te doen uitkomen, dat niet alleen timmer
lieden en metselaars, niet dus in 't kort de
kleine ambachtsman, maar ook 't meer
intollectueole deel der bevolking getrokken
wordt door de openbare leeszaal. Dit is dus het
groote en kardinale verschilpunt tnsschen
volksleeszaal en dezulken, die wy voorslaan.
Is dos de oerste gesticht door anderen met
hot doel niet zich zeiven maar minder ont
wikkelde kringen ontwikkeling by te brengen,
deze geeft geestelyk voedsel aan alle standen
en rangen van de maatschappy.
Hot tweede verschilpunt bestaat hierin,
rjlat in do eerste do ontspanning hoofdzaak
was, meer op den voorgrond trad, in de
openbare loeBzaal vindt men daarnaast ook
vele andere lectuur. Nog een ander verschil
is dit, dat by de volksleeszaal het liefdadige
karakter meer op den voorgrond kwam, ter
wyl de openbare leeszaal hiervan geheel los
is. Ook maakt deze laatste, zooals de eerste
wel deed, geen propaganda voor een bepaalde
party. En hIb ik hier een woord moet noemen,
dat velen niet aaDgenaam in de ooren klinkt,
ja zelfs een hatelijk karakter kan aannemen,
dan neem ik dit woord in de meest gunstige
beteekenis: de leeszaal wonscht te betrachten
een volstrekte neutraliteit, d. i. in deze vol-
komon onpartijdigheid. Ik hoop hiermee
eenigszins duidelyk gemaakt te hobben het
groote verschil tnsschen beide instellingen.
Het is een ongelukkige erfenis, die de volks-
leeszalen ons hebben nagelaten. Zy hebben
by verschillende personen het denkbeeld ge
wekt dat ze zouden opgericht worden ter
verbreiding van bepaalde denkbeelden. Dit
nu is ten eenenmale buitengesloten. Nog
wyst spreker op 't verschil tusschon de open
bare leeszaal en een wetenschappelijke biblio
theek zooals die in Universiteitssteden, alsook
te Amsterdam worden aangetroffen. Hier
vinden alleen de geleorden iets van hun gading.
Het positief karakter is dns om te geven
aan alle standen en wanneer wy dit hebben
vastgesteld, dan kunnen wy eenigszins de
vraag stellon: .Wat moet een openbare lees
zaal en bibliotheek dan geven
Na nog even in 't licht gesteld te hebben,
dal hy, mot de volksleeszalen in eenigszins
ongunstig daglicht te hebben gesteld, vol
strekt niet bedoeld heeft daarmee aan het
goede werk van 't Nut afbreuk te hebben
willen doen gaat hjj voort met te betoogen
dat by de vraagwelke eischen moeten er
aan een leeszaal gesteld, wat moet er in zyn
te vinden als voornaamsto oischen moet
worden gestreefd niet naar volkomen volle
digheid, doch naar algemeenheid. Ook moet
het parool zynverspreiden. Het moet niet
worden een depót, er moeten niet jvoort-
durend werkon ingebracht worden, die daar
blyven staan en niot worden gelezen, neen,
het doel moet zyn de verschillende werken
te verspreiden, dus onderj de mensohen te
brengen. De leeszaal heeft te zorgen voor
outspanningslectnnr, doch dit in de goede
beteekenis van 't woord. Geen detectives-
of roover-romans, niet de Wilsons- of Nick
Carter-lectuur. Die hebben al te veel onheil
teweeg gebracht. Die ontspanningslectuur is
nog voor een goed deel noodig, om de
menschen to trekken. In Amerika en Engeland
kan men ze al byna geheel missen. By die
ontspann.-lectaar moot er ook veel plaats
worden gegeven aan volksliteratuur benevens
aan de couranten en dagbladen, tijdschriften
etc. van allerlei klour en allerlei richting.
In de bibliotheek moeten dus gevonden worden
literarische en sociale werken, bronnen,
monographieën, onderzoekingen, officieele over
zichten, encyclopedieën, handboeken, beroeps
literatuur, reisverhalen, beschrijvingen van
onderzoekingstochten, populaire verhande
lingen over wetenschappelijke vrai^stnkken
van recenten datum. In dit opzicht moet
veel worden overgelaten aan het goede
inzicht van bestuur en bibliothecaris.
Ook do dagbladen mogen niet ontbrekeD,
wijl ook zy een nitstekend middel zyn om
publiek te trekken. Ook, wyl zo een overzicht
geven van de hedendaagsche toestanden en
gebeurtenissen en het een oisch deB tyde mag
genoemd worden, dat het publiek op de hoogte
is met alle mogolyke gebeurtenissen van den
dag. Nog moet er gezorgd worden voor het
aanleggen van een verzameling kranten
uitknipsels over versohillende onderwerpen.
Ook boekbeoordeelingen kannen goede dien
sten bewyzen. Ook de vakbibliotheken kunnen
en worden ook reeds op vele plaatsen in de
openbare bibliotheken onder gebracht. Nog
behandelt spreker in dit verband de vraag,
wat niet in de openbare leeszaal thuis hoort
en zegt dat onzedelijke lectuur en porno
grafie beslist moet worden geweerd. En
kasboeken en werken, waarover verschillend
worden geoordeeld, kunnen ter verkrij
ging aan bepaalde, door ouders of voogden
te stellen regelen worden gebonden, om alle
mogelyke waarborgen te hebben, dat er wer
kelijk een opvoedende kracht van de lees
zaal zal uitgaan.
Op dezelfde nitvoerige en duidelijke wyze
zet de spreker zyn drie andere punten uit
een. Het zou ons te ver voeren, die evenzoo
op den voet te volgeD, doch willen alleen
nog meedeelen, dat bljjkens zyn interessante
mededeelingen hierover de leeszalen op ver
schillende plaatsen in grooten bloei verkeeren,
dank zy de drieledige samenwerking van par-
ticulieinitiatief, gemeentelijke en rijkssubsi
die. Nog wordt helder aangetoond, hoe deze
leeszalen, goed ingericht, kannen medewerken
aan de technische ontwikkeling van 't volk,
bv. kennis verspreiden over electriciteit of
stoomwezen, of ovor zaken de volksgezondheid
rakende en geeft spr. ten slotte eenige zeer be
langrijke wenken betreffende de inrichting,
alsmede van de ervaring, in Hilversum op
gedaan. Door ryke, particuliere giften; door
medewerking van vele welgostelden is men
daar tot de oprichting gekomen, van een
leeszaal en bibliotheek, die één van de beste
7an het' land kan worden genoemd. Maar
ook zonder zulke ryke gifcen kan men slageD,
getuige Dordrecht, Sneek, Appingedam enz.,
waarvan de eerste zelfs met veel tegenkan
ting had te strijden. Ten slotte wekt spreker
op, ook hier de handen in elkaar te slaan,
om ook hier te verkrijgen, wat reeds op zoo
veel andero plaatsen aanwezig is: een in
stelling, die de gansche bevolking van de
gemeente ten goode kan en zal komen.
De spreker werd door een lnid applaus
beloond. Van do gelegenheid tot gedachte
wisseling wordt gebruikt gemaakt door de
HH. Kettner, Grunwald, Hartendorff, Storm
en na repliek van den inleider ook nog door
den heer C. Staalman. Al deze debaters
waren de zaak sympathiek gezind, zy het
ook de laatste met eenige reserVo en op de
vraag van den voorzitter, of de aanwezigen
het plan toejuichen, om te trachten tot de
oprichting te komen, werd deze vraag una
niem bevestigend beantwoord. Als een goed
begin zei do heer Kettner reeds een dotatie
toe namens het bestuur van een hier be
staande leesclub. Hierop word een voorloo
pig comité geconstitueerd, dat zich nog zal
uitbreiden en aan welk comité do eerstnoo-
dige stappen worden overgelaten. Onder
een woord van dank aan spreker en debaters
sluit de voorzitter de bijeenkomst.
IJmulden, 22 April.
Gisteren is in de Ned. Herv. Kerk een
z.g. kerktelefoon in gebruik genomen. De
inrichting is wegens de hooge kosten voor
loopig slechts voor zes hardhoorenden tot
stand gobracht. Naar ons verzekerd wordt,
beantwoordt deze telefoon volkomen aan de
gestelde verwachtingen.
De commissio, welke zich hier gevormd
had, om giften in te zamelen voor de na
gelaten betrekkingen van de bemanning der
vermiste bengsloep «Anna" nit Middelharnis,
heeft thans f1500.kunnen afdragen.
Ds. Ewoldt.
Als aanvalling van het berisht in ons
vorig nommer, meldt men uit Heerenveen, dat
do officier van justitie in veizet gegaan is
tegen de beschikking der Rechtbank, waarby
ds. Ewoldt is ontslagen van rechtsvervolging.
Bioscope voorstelling.
Voor leden van den Bond van Ned. Onder
wyzers en genoodigden, gaf Pathé Frères
(Kolverstraat) Zondagmorgen een bioscope-
voorstelling. Het programma bevatte verschil
lende nnmmers, die betrekking hadden op
natuurkennis, aardrijkskunde en geschiedenis.
Prikkellectuur.
,Het N. v. Ned." schrijft:
«Een boekhandelaar, die een boekje of
plaatje uitstalt dat wat al te sterk op do
verbeelding der kykgrage jeugd kan inwerken,
loopt thans kanB voor den strafrechter ge-
daagt te worden.
Maar wat doet die rechter zelf
Gisteren was een strafvonnis, dat aan een
veroordeelde om een of andere reden niet
beteekend had kunnen worden, aan den muur
van het Paleis van Justitie aangeplakt. De
man was veroordeeld om ergerlijke handelin
gen, in stryd met de goede zeden en wat hy
gedaan alsmede wat hy gezegd had, was zoo
od gegeneerd medegedeeld, dat zelfs de meest
geharde in de sonde er een blos van zou
krygen.
Intnssohen stond de jeugd te genieten van
doze viezigheid die laag genoeg tegen den
mnnr was aangebracht om haar rustig te
kunnen lezen en ook onderen zagen we er
met belangsteling kennis van nemen.
Wil do regeoring trachten door strenge
wetgevende bepalingen de zedelijkheid en
eerbaarheid te bevorderen, we willen er in
bernsfn, maar het is toch wel zaak, indien
zo begon te voorkomen dat haar eigen ambte
naren verplicht waren de ergerlijkste gebeur
tenissen en de schunnigste taal op de meest
onverholen wyze openbaar te maken."
Het schijnt dat ook by de rechterlyke
macht het onbohoorlyke van zulke aanplak
biljetten is ingezien. Men heeft althanB het
gewraakto stak met wit papier orerplakt.
Iutusschon waren er nog heel wat «belang
stellenden" dien morgen, die hun nieuwsgierig
heid nu eens niet bevredigd zagen I
DE WEEK.
20 April.
Wy leven in een tyd van emoties. Eerst
hebben we de ramp der .Titanic", waarby
het ondergaan van de «Berlin" nog maar
kinderspel sohynt te syn geweest. Dan heb
bon wy Hagenaars onze nieuwe Raadszaal
en nog een stuk of wat kwesties, die steeds
voorkomen in een stad met veel meestere in
de rechten en andere menschen, die niet veel
te doen hebben en toch zoo graag nu en
dan in de krant willen komen. Die laatste
categorie is drnk bozig geweest deze week.
Eerst hebben we de eenheid bepleit van allo
vryzionigon op de sociaal-democraten
na om in '18 dr. Knyper alle kans te
benemen van zelf te gaan mennen.
Znlk een beweging mag raison hebben in
den Haag waar I rood, II rose en III antiek-
vryzinnig is en men dus met geven en
nemen tot een resnltaat zon kunnen komen,
dat tot groote krachtsbeschouwing aanleiding
gaf. Doch of het elders waar de partyen
moer met elkaar in kracht verschillen, zou
zyn door to voeren, lykt ons niet zeer waar-
schynlyk. Bovendien, waartoe is men party
man, heeft men een program, wanneer men
by de eerste de beste gelegenheid toch saam
gaat. Om een ander die onder een totaal
verschillend program in den strijd gaat en
desnoods stemt tegen voorstellen, welke ons
zelf zeer verkieselyk lyken? Concentratie is
een mooi ding zoolang er een werkelyk
centrum, een kern te vinden is waaromheen
men zich scharen kan. Waar die kern ont
breekt, gelyk dit in de politiek meestal het
geval is, links zoowel als rechts, of hoog
stens in iets negatiefs bestaat, iets wat men
by elkaar niet wil, scbynt het ons beter om
dan maar niet te concentreeren en onder
schyn van groote macht een meerderheid te
krygen die toch tot werkeloosheid gedoemd
is zoodra het aankomt op eenigszins princi
pieels beslissingen.
Bovendien hebben de heoren van de samen
werking vergeten, dat er. nog zoo iets bestaat
van sociaal-democraten en die dns, wanneer
er buiten hen om een vrijzinnig blok tot
stand zon komen tegenover het clericale, op
de wipplank zonden komen te staan en
alles onmogelyk zonden kunnen maken.
Gedisciplineerd zyn ze genoeg, praten kannen
ze genoeg en zelfs zegt mendat ze
eenig begrip hebben van parlementaire tac
tiek en obstructie. Hoe men zich de samen
werking denkt ter linkerzijde, zonder du
socialisten er by te betrekken, is dan ook
minder duidelyk. Even onduidelijk als hoe
men hen zon kannen overhalen hand- en
spandiensten te bewyzen aan de firma Tjde-
man, Borgesios, Drncker en Co. Van gan-
acher harte kan de steun nooit zyn en de
firmanten zelf kunnen niet anders dan elkaar
in de wielen ryden. De een moet Diets heb
ben van die vooruitstreverigheid. De ander
niets van het verstyfde-conservatisme. Werk
dan maar samen. Men kan over de beide
richtingen ter linkerzijde denken hoe men
wil, zeker is dat beide Diet onder één hoedje
te vangen zijn, en dat een werkprogram dier
twee stroomingen niet te stipuleeren is. Zon
der dat werkprogram echter, stnit men reeds
aanstonds op de onmogelijkheid om tot een
accoord te komen, moet men weer terug
vallen in het negatievo-«anti-clericaal", zoo
goed als men aan den overkant voldoende
heeft aan «anti-vrijzinnig".
Maar het is niet alleen met Nederlandsoh-
intern-politieke vraagstukken, dat men zich
hier bezig hondt. We doen ook aan wereld
politiek. Zoo hebben wo als laatste snufje
het ,Ol!ie. central des Nationalités".
Waar men in het belang van den wereld
vrede meer en meer poogt verschillen te
effaceeren en cosmopolieten te kweeken, wier
nationaliteit alleen «mensch" is, heeft een
ondernemend Franschman, meneer Peliseier
van de Matin, het aankweeken van nationali
teitsgevoel uitgedacht om via dien weg
naar den vrede te gaan.
Zeer duidelyk is die gedachlengang niet.
Als men een Fries, een Zeenw, een Kroaat,
een Pool, een Ier, lang genoeg voordennt,
dat hy eigenlyk geen Nederlander, Oosten-
ryker, Duitscher of Brit is, gelooft hy het
ten slotte wel. En aU hy dan wat woelig
is uitgevallen, zal het natnurlyk niet zeer
lang duren of hy maakt opstooljeB en pleegt
verzet tegen de Btaatsorde waaronder hjj nn
eenmaal behoort. Of dat den vrede ten goode
zal komen is iets waarover «allgemeines
schüttlen des Kopfes" volkomen op zyn plaats
is. Maar het is een internationale beweging
en er is dus plaats voor Bestunrsleden
en menschen wier naam eens in de krant
komt. En ten slotte iB dat toch een machtige
dryfveer voor zeer velen, een waardoor din
gen gebeuren, die anders nooit of misschien
wel minder goed zonden worden geëntameerd.
Het beetje menschelyke ydelheid heeft ten
slotte ook een goede zyde, al brengt het
aan den anderen kant allerlei rampspoed
mede. Want als er geen ydelheid was, geen
zncht om iets anders, iets snellere, iets duur
den to doen, dan haddou rry do ramp der
Titanic'niet te betreuren, product immers
van de luxe-jacht der Yankees, van hun
haken naar snelheid en comfort. Dan zou
Stead, esn der grootste mannen van onzen
tyd nog in leven zjjn. Wanneer nu in '18
of '14 het vredespaleis geopend wordt zal
de man gemist worden, die feitelyk aan de
vredesbeweging den grootsten stoot gegeven
heeft en die Carnegie bewoog tot het stich
ten van den Temple of Peace.
Dat deze man in zyn volle werkzaamheid
aan de wereld is ontnomen iz zwaarder
verlies dan al het andere.
Mb. Antonio.
Anna Paulowna.
Vergadering van het polderbestuur te Anna
Paulowna, op Zaterdag 20 April, des mor
gens te half elf. Na opening der vergadering
door den dykgraaf, den heer C. R. Waiboer,
lezing en goedkeuring der notulen, wordt
medegedeeld dat het verzoek van 't Kerk
bestuur is ingekomen om 't Kerkebruggetje
over te nemeD. Dit verzoek wordt toegestaan.
Aan de orde is de verbetering der bemaling.
Aan de hoofdingelanden was het advies van
't Dag. Bestuur in deze zaak echriftelyk
toegezonden, inhoadende de voorstellen van
den leverancier der machine te accepteeren
en de tweede termyn uit te betalen. Die
voorstellen zynhet aanbreDgen van een
nieuwe waaier in de pomp, waardoor per
minuut 100 M* water verplaatst kan worden
en het bezorgen van een stel reserve-krnk-
metalen. Tevens stelt 't Dag. Bestaar voor
in 't Btoomgemaal no. 2 eon tweede zuig
gasmotor met een centrifngaalpomp te plaat
sen. De leverancier van de eerste machine
wil doze tweede leveren voor f21.850, waar
by verschillende verbeteringen zullen worden
aangebracht. Na bespreking wordt besloten
by den heer Lako advies in te winnen, be
treffende de capaciteit der machine, wanneer
er een nieuwe waaier wordt aangebraoht.
Het Dag. Bestuur krygt machtiging den 2en
termyn uit te betalen, wanneer de heer
Lako zegt dat de machine in orde is. Be
treffende 't 2e gedeelte van 't voorstel van
't Dag. Bestnnr wordt in beginsel aange
nomen met 't plaatsen van motoren voort te
gaan, doch de plaatsing van de 2e maohine
aan de Kleine Slnis wordt met 10 tegen 6
stemmen verworpen.
Er wordt de voorkeur aan gegeven te Van
Ewyckeluis 2 kleine motoren te plaatsen en
niet 1 groote. Na bespreking wordt besloten
dat 't Dag. Bestuur betreffende het plaatBen
van motoren te Van EwycksluiB meerdere
gegevens zal inzamelen en dat ook nog eena
de aandacht geschonken zal worden aan den
Diesselmotor.
Besloten wordt belanghebbenden in de ge
legenheid te stellen buitengronden aan de
Zuiderzee te pachten voor 1, 8 of 6 jaar.
Van B. en W. te Anna Paulowna is 't
verzoek ingekomen om medewerking en gel
delijke bydrage voor 't plan om de "Vlotbrug,
die hoogstwaarschijnlijk te Schoorldam vrij
zal komen, aan West-Einde geplaatBt te
krygeD. Op voorstel van 't Dag. Bestuur
wordt in beginsel aangenomen, deze zaak le
steunen.
By' de rondvraag zegt de heer Stammes
dat vroeger reeds een onderzoek is ingesteld
naar de werking der Diesaelmotoren door
't Dag. Bestnur. Dit meende dat de gas-
znigmotor de voorkeur verdiende. Nu er op
nieuw zulk een onderzoek ingesteld moet
worden, acht hij 't gewenscht dat dit ge
schiedt door eenige hoofdingelanden en een
paar heemradeD. Na eenige discussie wordt
't genomen besluit gehandhaafd en zal 't Dag.
Bestuur dus onderzoeken. Hierna sluiting,
