KLEINE COURANT-
't Vliegend Blaadje
voor Holdior,^ Texol, Wioringen on Anno Poulownom
DenHelder en 'tEeuwfeestvan
Ho. 4143.
Woensdag; 23 Ootober 1912.
40ste Jaargang
't Vliegend Blaadje p. 3 m. 80 ct,!fr.ip.|po«t;75
Pre-Zondagsblad 37| ij|i 45
aaienModeblad »i»65»?»»»75_
(Voor bet buitenland.bjj tooruitbetaling.)
i;75 ct., buitenland 11.25
Advertentiën tan 1 tot 5 regels (bij vooruitbetaling) 30 cent.
Elke regel meer6
Bewijs-exemplaar2J
Vignetten en groote letters worden naar plaatsruimte berekend.
Interc.-
lafoon HO.
Veraohijnt Dinsdag- ra Vrijdagmiddag.
Uitgaver i C. DE BOER Jr. (v./t. BERKHOUT t Co.), Helder.
Bureaus Spoorstraat an Koningstraat.
Tweede Blad.
Agenda.
Dagelijks Bioscoop-Voorstellingen.
Kan aal weg.
22 Oct. Concert te geven door het Stafmuziekcorps
der K. M. Tivoli, 8 uur.
25 Oct. Hollandsch Tooneelgezelschap. Opvoering
van: „De Kroegzangeres". Casino, 8uur.
26 Oct. Tooneelvereeniging „Het Vrije Tooneel".
Opvoering van„Kleine Menschen".T i v o 1 i,
27 Oct. »De Dageraad". Openbare Vergadering.
Spr. Dr. J. Rutgers. Onderwerp: »Liefde
en Huwelijk". Casino, 's morgens 10 uur.
ïjic.ï doos m
W. Q. DE BAS,
lo Luitenant der Vesting-Artillerie,
gedetacheerd aan do Jloogare Krijgsschool.
inleiding.
Nog slechts enkele weken, en de klokken
der torens op Hollands Noordpunt zullen,
in plechtige winterstüte van den 31 en
December 't jaar 1912 uit-en 1913 inluiden.
In menig Hollandsch binnenhuisje van
honderd jaar geleden sloot 't jaar 1812 met
uren van tranen en droeve overdenking;
hier telde men een vader, ginds een zoon,
elders een broeder, alom een vriend, maag
of bekende onder de offers, die of op de be
sneeuwde velden rond Moskou of in de
kille wateren der Berezina aan Napoleons
trots en eerzucht waren geplengd. Vele dei-
gezinnen in ons beproefd Vaderland leefden
in angstige spanning en pijnlijke onzeker
heid van 't geen de berichten van honger
on koude, dood en verwoesting, ellende en
ontbering, uit den vreemde -hun zouden
brengen. De Vrijheid, Gelijkheid en Broeder
schap, waaraan ons Land zich voor zeventien
jaren, reikhalzend, vrijwillig en met ge
bonden handen en voeten, had overgegeven,
ze hadden hun kostbaren cijns geöischt in
Hollandsch bloed op de slagvelden door
gansch Europa. De beloofde lauweren der
vrijheid worden knellende ketenen der ver
drukking, die men vurig wenschte te slaken.
Weinigen onzer treurende en rouwende
voorouders van dien somberen, stillen Oude
jaarsnacht achtten toen de verlossing zoo
nabijgeen van hen vernam in 't gebeier
der klokken op den len Januari van 't jaar
'13 een zweem der melodie van hun oud,
trouw en geliefd Wilhelmus; niemand dacht
achter de donkere wolken aan de kim de
Oranjezon verscholen.
Vele dierzelfde klokken in ons Land, die
thans op eene Eeuw hooger ouderdom
mogen bogen, verluiden 't vrije nageslacht,
dat 't jaar van 't Eeuwfeest hunner Onaf
hankelijkheid is aangebroken. De klein-
kleinkinderen dier verdrukte en bedroefde
voorouders Uwer gemeente maken zich op
tot feestgetij, om met geheel ons Land de 100e
verjaring te herdenken van het oogenblik,
waarop de Oranjekleur in eere werd hersteld
en oude zonden werden afgelost, toen de
omstandigheden in Europa de gelegenheid
daartoe begunstigden, 't Huis van Oranje
telde door alle eeuwen zijne meest getrouwe
en verknochtte vrienden onder de brave
en stoere visschersbevoikiug onzer kusten
toen op den 30en April van 't jaar 1909
't eerste kanonschot van 't Wachtschip in
't Nieuwe Diep aan de opeengepakte men-
schenmassa verkondde, dat werkelijk eene
nieuwe Loot ontsproten was aan den
eeuwenouden Oranjestam, mocht men in
menig oog van een door de zon gebruind
en door de jaren gegroefd open visschers-
gelaat eenen traan ontwaren van dankbare
aandoening en trillende ontroering. Den
Helder werkt aan haar feestkleed, gesponnen
en geweven door de nijvere handen van
commissies en sub-commissies. De vragen
die ze zich rechtens bij den aanvang van
't jaar 1913 mag stellen, zijn Waarom
„wanneer en hoe zal men in onze gemeente
„waardig "t Eeuwfeest onzer Onafhankelijk
heid gedenken?"
Vormen deze vragen den grond der na
volgende beschouwingen.
1. Dk Stelling van den Helder
in 't jaar 1813.
a. Algemeene ligging.
Bestijgen we in gedachten op eenen hel
deren zonnigen lentemorgen van 't jaar
1813 het hooge „Keykduyn", dat geel-groen
steil opdeint uit den stil-kabbelenden^ilten
waterspiegel van azuurBeneden, aan onze
voeteD, grenzend aan onze verheven stand
plaats, zien we op de roode pannendaken
der schamele visschershutten van het dorpje
„Huysduynen''Dit dorpje telde toen 4
houten kazernes voor 446 man, een bakkerij
met 2 ovens voor 280 rations, een hospitaal
voor 45 bedden en een magazijn van levens
middelen. Over deze daken, in 't Oostelijk
verschiet, bespeuren we bet tegenwoordige
Oude HelderVan de wijken Nieuwediep,
Willemsoord, Hoofdgracht, Binnenhaven
noch Kanaalweg merkten we een enkel
spoor. Belangrijke projecten waren ont
worpen door bevoegde autoriteiten tot^ckep-
ping van uitgebreide marine-etablissementen,
omringd door een krans van versterkingen
en omzoomd door bewoonbare wijken. Het
dorp den Helder bevatte met de gebouwen
aan 't Nieuwe Diep 2 oude houten kazernes,
een hospitaal anno 1811 met 100 bedden,
een gemetseld kruitmagazijn en een paviljoen
voor de officieren der genie. Dit z.g. „Loge
ment" bestond uit een huis met tuin, door
't Rijk overgenomen van den Heer van
Zuyderhuyse, hebbende voorbeen gediend
tot kerk der Menonieten, en een huis van
Klaas Keuken. De oostelijke haveadam
evenals de strekdam, die deze halverwege
n oostelijke richting afzendt, bestonden
in deze dagende laatste dateert
van 1785—'87 en is niet, zooals 't praatje
weieens loopt door Napoleon aangelegd.
Het terrein onmiddellijk ten Zuiden van
den Helder droeg den naam van „het
Buytenveld"op de hoogere punten, als
Garsten Schooten stonden enkele boerderijen.
Grenzend aan den oostelijken duinvoet, in
Zuidelijke richting, liep de Zanddykdeze
dateert vermoedelijk uit 't jaar 1610, en
werd aangelegd als dijk tusschen Callants-
oog en't eiland Huysduynen. Deze Zanddijk
vormde den eenigen verbindingsweg over
land naar Alkmaar, langs de hoeven Kleine-
en Groote Keet, welke thans nog, en onge
veer ter zelfder plaatse aan dien weg zijn
gelegen. Zuidwaarts van 't Buytenveld en
Westwaarts van den Zanddijk strekte zich
een drassig terrein uit, de tegenwoordige
Koegraspolder, in 1818 eerst aan 4e Oost
zijde bedijkt. Ten zuiden van de hoeve
Groote Keet noordelijk van 't Zand, ver
breedde Noord-Holland zich naar 't oosten,
zuidelijk van eenen zwaren dijk, die liep
van hier over Oudesluis, toen eene werke
lijke sluis, aan het buitenwater gelegen,
naar Wieringerwaard. Ten noorden van
dezen dijk strekte zich 't Balgzand uit tot
aan het Nieuwe Diep. Het Groot Noord-
Hoilandsch Kanaal bestond slechts als
verbeidplan in het brein van eenige be-
i, deskundige landgenooten.
Op het Keykduyn lag het fort Mirland,
het tegenwoordige fort Kykduin, genoemd
naar een hij Austerlilz gesneuveld Fransch
Generaal. Dit gemetselde fort was bestemd
voor 600 man en omringd door- een0 droge
grachthet bevatte bomvrij logies en
magazijnen. Over de gracht lag een ophaal
brug; een bedekte weg omringde 't fort
en bevatte een kruitmagazijn voor 6000
pond. Ten Zuiden van 't fort lag de batterij
Mirland, dienende, om den eersten aanval
tegen 't fort te keeren en dit gelegenheid
te schenken, zijnen staat van verdediging
te voltooien. Nog meer zuidelijk, ter hoogte
van „Kleyne Keet", tusschen de palen 2 en
8 van den Zanddijk lag midden in de duinen
het fort Hu Falga (het tegenwoordige kust
licht Falga), bestemd om vijandelijke schepen
den toegang tot 'tSchulpegat te ontzeggen.
Dit werk was slechts gedeeltelijk voltooid
en bevatte eene kazernetjjdens het beleg
werd het door eigen troepen vernield. Het
grootste fort der Stelling was het fort
Lasalle, het tegenwoordige fort Krfprins.
Dit had den vorm van een vijfhoek en
bezat 3 uitgangen, in de richting van den
Helder, van Huisduinen en een naar de
zee het was omringd door eenen bedekten
weg. Vijf der bastions droegen de -namen
van groote Pransche generaals nl. Turenne,
Vauban, Duguesne, Tourville en Caffarelli.
Het fort bevatte 7 houten kazernes voor
1109 man, 9 kazematten voor 1000 man,
een bomvrij hospitaal voor 100 bedden, eene
bakkerij voor 280 rations, eenen gemetsel-
den regenbak van .247 M8. inhoud anno
1813, en meerdere kruiteen levensmiddelen-
magazijnen, voorzien van vivres voor 2000
man gedurende 8 maanden. Het fort VEcluse,
het tegenwoordige bastion Hirks-Admiraal
lag in 't verlengde van den Sluysdijk, de
tegenwoordige Sluisdijksfcraat. Het .bevatte
o.a. 4 kruitmagazijnen en werd gedurende
het beleg gedeeltelijk door eigen krachten
vernield. Het fort Hugommier of het.Nieuwe
Werk, het tegenwoordige fort Oostoever,
lag aan 't einde van 't Nieuwe Diep, en
was feitelijk niets anders dan een uitbouw
in den zeedijk, voorzien van een banket en
eenige geschutstandeu. Het bevatte een
bakoven en etablissementen voor de Marine.
Een gedeelte der geprojecteerde Nieuwe
Stad was gelegen buiten don Sluysdijk,
aan het Nieuwe Diep;-de bedekte .weg .was
voltooid.
c. Hfi batterijen.
Als Kustbatterijen bestonden in dezen tijd
De batterij de Revolutie of de Keieerlyke'
batterij ter hoogte van het tegenwoordige
Kaaphoofdvoorwaarts van het fort Lasalle
gelegen en hiervan geheel gescheiden werd
het in de keel door dit fort beschermd.
He Hersteller lag ongeveer midden tusschen
het tegenwoordige meteorologisch station
en Kaaphoofddeze batterij werd gedurende
het beleg geslecht, de aarde werd gebruikt;
voor den bouw van de batterij de Koning
van Rome. Deze lag midden tusschen den
ouden Hersteller en Kaaphoofd, dwars over
de steenen glooiing van den zeedijk, in aan
sluiting met den bedekten weg om •fort'
Lasalle, dienende ter bestrijking van 't
Schulpegat. De batterij *de Ondeelbaarheid"
lag op de plaats van de tegenwoordige
Oostbatterij terwijl de .batterij „de Unie"
gebouwd was ongeveer ter hoogte van de
tegenwoordige Louisebatterij.Het.Retranche-
ment of de Linie van den' Helder sloot het
dorp aan de landzijde af, en le.unde eener-
zijds aan den bedekten weg van fort'Lasalle/
anderzijds aan de batterjj de Unie. Behalve
de batterij Mirland verkeerden de vesting
werken en batterijen over 't algemeen in
goeden staat; gedurende -het beleg weid
veel van 't hout en ijzerwerk „gejut" (kan
het andersen aan het aard werk grootere
of kleinere schade toegebracht.
4. De Vloot.
Bij de overgave der Stelling waren de na
volgende oorlogsschepen binnen het Nieuwe
Diep geatationneerd
Het vlaggeschip „de Prins", commandant
kapitein ter zee Mubquetieb,,„deZoutman",
comm. kapt. Rijsterborgh, „de Ruyter",
comm. kapt. Hora Siosana en „Admiraal
Evertsen", comm. kapt Ziervogel, «Hen
van 80 stukken en bewapend. De „Doggers-
bank", comm. kapt. L. Frederiks van 08
stukken, .de „Mouse" (Maas),.comm. fregats-
kapt. Qroquet -des Hadteubs en „1'Iple"
(Ysel), comm. fregats-kapt. Rejoot beiden
van 44 stukken, allen bewapend, evenals de
corvet „Venus" onder den fregats-kapt.
Cakbier en de ;brik ..„Iiena" onder den
fregats-kapt. Coertzen, ieder bevjapendjineb
*20 stukken..Ongewapend .waren :de volgende
schepen: „Amsterdam" „Brabant", „Jan
do "Wit", „Rotterdam", .„Aurora" en „Maria
tei Heldor gestationneerd een aantal üottille-
vaartuigen en het jacht „le Genie" onder
«Jen Lieutenant de Vaisseau des Landes,
later ter beschikking gesteld van den Vice-
Admiraal Ver-Huell tot overtocht naar
Frankrijk.
Een gedeelte van de flotille der Zuiderzee
i van de kusten van Friesland viel ge
durende 't beleg te Nieuwe Diep binnen.
Do rest werd te Medemblik of op de kust
van Friesland, onder Nederlandsche vlag
gebracht.
2. "Wie was de Vice-Admiraal Ver-Huell
Carel Hendrik Graaf Ver-Huell werd
4 Februari 1764 geboren te Doetinchera.
Hij behoorde tot de zeeofficieren, die in
't jaar 1795 den eed aan de Bataafsche
Republiek hadden geweigerd en hunne
militaire loopbaan hadden vaarwel gezegd.
Aanhanger van 't Oranje Huis was hij in
Januari van dat jaar als adjudant van zijnen
voormaligen zeevader, den Admiraal van
Kinsbergen, getuige van het afscheid der
Vorstelijke familie aan het Scheveningsche
strand. Bedrukt was hij na 's Prinsen vlucht
van het kille strand naai- den Haag terug
gekeerd, waar hij 's avonds verslag zou
uit brengen aan den hofmaarschalk. Deze
zat welgemoed te dineeren met enkele
vrienden, die 's morgens nog aan het hof
hadden gesnikt. Zij noodden hem aan hun
welvoorzienen disch, doch de rondborstige
zeemant ware Yan hoofsche veinzerij, be
dankte kortaf voor die eer. Spoedig daarna
trokken de Franscben den Haag binnen
Ver-Huell vestigde zich na zijn ontslag
op zijn landgoed in Gelderland en sloeg de
gebeurtenissen der Bataafsche Republiek
van verre gade. In 17Ö9 bij de landing der
Engelschen en Russen in Noord-Holland,
de komst van den Erfprins van Nassau en
't beraamde plan tot herstel der Stadhouder
lijke ruacht, spoedde hij zich in 't geheim
via Oost-Friesland naar den Helder. Daar
vond hjj den Erfprins, door de bondgenooten
aan zijn lot overgelaten. De capitulatie, die
een einde maakte aan de Engelsch
Russische expeditie was gesloten, de weg
voering der overblijfselen onzer vloot dooi
de Engelschen .het gevolg. Dit heeft Ver-
Huell de Britten nimmer kunnen vergeven
z(jn leven lang bleef hij diep gebelgd over
de wijze waarop zij onze zeeofficieren hadden
behandeld. Toen hij aan een diner op een
der schepen van het in beslag .genomen
eskader op zijn beurt een toast uitbracht,
sprak hij, na op de Engelschen te hebben
hooren speechen„Wanneer ik ooit weer
„als, bevelhebber een voet op een oorlog-
„aohip raag zetten, dan hoop ik, dat de
„eerste kogel zal gericht zijn tegen een
„Êngelschman". Ver-Huell's reis naar dèn
Helder was in Gelderland quasi onopge
merkt geblevenhij wijdde zich bij terug
komst als voorheen aan den landbouw en
werd burgemeester van Doetinchem, in na
volging van zijnen vader.
plotseling echter kwam er verandering
in zijn landelijk bestaan. De vrede met
Engeland was van korten duur geweest,
de vijandelijkheden werden hervat. De
eerste-consul Bonaparte eischte kraqhtjgen
steun der Bataafsche Republiek in de uit
rusting eener flotille van kleine vaartuigen
tot troepentransport naar Engeland en
zending van een bekwaam persoon naar
Parijs ter bespreking, beraadslagingen
werking zijner beraamde plannen.
Ver-Huell werd aangewezen oni
bemiddelaar op te treden tusschen den
gebiedenden machtigen Consul en do on
willige, verlamde Republiek. In 1803 weder
om als zeeofficier in dienst getreden, aan
vaardde hij deze netelige opdracht. Bona
parte won hem weldra met dienzelfden
blik, waarmede hij de harten van duizenden
militairen had bezield. De Hollandsche
Schout-bij-Nacht werd ras de vertrouwde
van den machtigen overweldiger in Hol-
landsche aangelegenheden.
Ver-Hdell verzamelde een vloot van
kanonneerbooten te Vlissingen, oefende
schepen en bemanning in den kleinen strijd
tegen de Engelschen, die de kusten blok
keerden, en, wat niemand had durven
denkenhij wist zijne schepen, onder tal
van schermutselingen, behouden naar
Boulogne te loodsen, waar het kamp der
Franscben was opgeslagen tot overtocht
naar EDgeland. Hier, op den 15en Augustus
1814, begiftigde de Keizer hem persoonlijk,
voor 't front van het geheele leger, met
het Gouden Kruis van 't Legioen van Eer.
Nog siechte één wensch bleef toen voor
Ver-Huell onvervuld, n.1. als bondgenoot
van Frankrijk den Bataafsche» Standaard
te planten op Engelschen bodem, waar een
de Ruyter hem eens was voorgegaan,
't Heeft niet zoo mogen zijnDichter en
dichter strikte zich 't net over ons Vader
land Ver-Huell, ondanks zich zeiven,
werd een der koorden in handen van
Napoleon. Door den Keizerin 1812 benoemd,
als opvolger van den Admiraal De Winter,
tot Inspecteur-Generaal der Kusten van de
Noordzee, met het bevel over het Texelsch
eskader en de scheepsmacht in de Zuiderzee,
werd hem de uitrusting opgedragen van
9 groote -oorlogschepen voor de expeditie
naar Engeland, helaas, onder Franschen
en niet onder Bataafschen standaard, zooals
hij dit zich gaarne had gedroomd.
(Wordt vervolgd).
■IEUWSBERICHTEH.
HELDER, 22 October.
Verloren of verduisterd
Zondagmiddag omstreeks half twee werd
aan den portier van de diamantslijperij van
den heer A. Litner t« Amsterdam een ver
zegeld pakje ter hand gesteld om naar de
post te brengen. In dit pakje, bestemd voor
Weenen, bevonden zich diamanten ter waarde
van f9800. De portier beweert te laat aan
het Postkantoor gekomen te zijn en 's avonds
het pakje in de brandkast geborgen te hebben.
Gistermorgen zon bij het pakketje nog weg
hebben willen brengen, doch het op den Dam
hebben verloren. Op die plaats had ,bü het,
volgons zfin beweren, nit zijn buitenzak ge
haald en in zijn binnenzak gedaan. Op het
Postkantoor was hfi het pakje kwjjt.
De portier ging onmiddellijk naar het poli-
tio-burean Pietershal en deed daar het ver
haal van zyn wodervaren. De politie twijfel
de echter zeer sterk aau de juistheid van
het verhaal en hield den man in bewaring.
't Was voor den heer Litner, die op dat
oogenblik nog meende dat zyn eigendom reeds
lang over de grens was, een onaangename
tijding te hooren wat er was voorgevallen.
Zondagavond had do portier nog een van
heeren van het kantoor gesproken, doch
toen niets gezegd van zjjn te laat komen.
Diefstal.
Een dame, die vroeger t« Utrecht woon-
aehtig was, doch sedert eenige jaren in
Duitscbland vertoefde, had tal van familie
stukken in kisten verpakt, in bewaring go-
geven op den zolder van een perceel in de
Hofpoort (Nieuwe Gracht) te Utrecht, welk
perceel het eigendom is van do Duitsche
Ordo Baljje van Utrecht. Deze stukkeD, bo-
staando uit porcelein, damast, zilver en schil
derijen, vertegenwoordigden een zéér aan-
zienlyko waarde. Toen nu Zaterdag bedoel
de dame zich vervoegde in de Hofpoort, om
haar bezittingen eens na te kjjkeD, kwam
men tot de ontdekking, dat alle kiBten van
hun inhond waren beroofd. Het porcelein
was wog, het damast was weg, hl het zil
ver vordwenen, terwijl van de schilderijen
de meesten brutaal weg uit hun lijsten wa
ren gesneden. Onmiddeljjk werd de politie
van dezen omvangrijken diefstal kennis ge
geven ook do jnscitie werd gewaarschuwd.
Op den zolder van het huis, dat onder
bewaking stond van een conciërge, was geen
spoor van braak te ontdekken. De kisten,
waarin de kostbare voorwerpen geborgen
waren, stonden, zooals het behoorde, netjes
boven elkander. De inhoud alleen war
verdwenen. Een zéér groot schilderij hebben
de daders achtergelaten, vermoedelijk omdat
het te groot was, om het te trunsporteeron.
Een pendant van dit schilderstuk hangt in
het Ryks-museum. Onder de gestolen schil
derijen bevindt zich 0"k een Maris van réér
grooto waarde. De dieven hebben de donken
uit bun omlijstingen genomen en de lijsten
"iten liggen.
Wanneer de diefstal is gepleegd, is ODbe-
end. Do kisten hebben jarenlang op den
zolder gestaan, zonder dat or iemand naar
omkeek. De conciërge beweert vaD niets to
weten. (-U. D.)
Een buitenkansje.
Te Oostende is een oude dame geBtorveD,
die geen erfgenamen heeft en haar geheele
vermogen, ten bedrage van twaalf millioen
frank, aan de armen vermaakt heeft, zonder
verder eenige aanwijzingen te doen omtrent
do manier waarop al dat geld besteed moet
worden.
Twee vliegers doodgevallen.
Renter seint uit Giengen a/d Brenz(Wur-
(emberg), dat daar Zaterdagmiddag omstreeks
één uur de vlieger luiteDSDt Beisebarth met
LaDgo als passagier van ren aanzienlijke
hoogte is gevallen. Beide vliegerB waren op
slag dood.
Luchtballon ontploft.
De to Bitterfeld in Duitschland opgestegen
luchtballon Brrlin II is Zondagmiddag plot
seling bjj Spansberg ontploft. Hy was in
een onweerswolk gr komen en daar vermoe
delijk door eon bliksemstraal getroff-m. Do
twee reizigers de eerste-luitenant Stiehler en
de ingenieur Gochricke kwamen om. De
barometer, die sterk beschadigd was, wees
nog uit, dat de ballon snel op 3000 M. ge
stegen en daarna plotseling tot 5000 M. do
luoht ingegaan was.
Wervelstorm.
Manilla, 19 October. Bjj den wervelstorm
van deD 16den September zijn op het eiland
Ccbn 400 lieden omgekomen en honderden
woningen verwoest. Tal van schepen zyr.
vergaan. De schade wordt op 10.000.000
dollars geraamd. Op het eiland L yc» zjjn
tweeduizend huizen vernield. De te velde
staande hennip, en de suikerriet- en kokos-
noot-aanplaDtingen zijn vernield. De schade
loopt in de millioeneD. Verscheidene per
sonen zjjn dakloos; de regeering heeft onder
stand gezonden.
Manilla, 19 October. De wervelstorm, die
de Filippijnen geteisterd heeft op 16 Sep
tember, heeft een schade aangericht, die op
25.000.000 dollars is
Van het Oorlogsterrein.
't Zjjn meest officieele berichten die ons een
overzicht moeten geven. En de officieele be
richten worden door de beide partyen amb
telijk nagezien en geschikt gemaakt.
Er zitten wel oorlogscorrespondenten, maar
die worden vastgehouden. Twintig zitten te
Podgoritza die niet eens de stad mogen verla
ten, meer dan vjjftig te S< fU, die ook moeten
bljjven waar ze zjjn, verre van het oorlogs-
terroiD. Ze mogen niets zien en niets woten
en als ze iets weten, mogen zo het rog niet
seiner, drnkt ten onzer groote bladen hot
zeer juist uit.
Do Turken zeggen, dat de Bulgaren bjj
Mustafa Pacha, dat vlak aan de grens is
gelegen, werden verslagen on in bun land
teruggeworpen, maar tegclykertyd deelen ze
mee,, dat bjj Kirk Kilisse wordt gevochten
hetwelk een heel eind in Torksch gebied aan
de Ijjn van Adrianopel naar Konstaninopel
ligt.
Nog meer Oostelijk, niet heel ver van de
zee, ligt Tirnovo dat door de Bulgaren volgens
hun berichten, is ingenomen, terwyl ze ook
tot dicht bjj Adrianopel moeten doorgedrongen
zjjn, dus een geheele streek Turksch gebied
in hun bezit hebben.
Meer westelijk daarentegen, moeten volgons
Tuiksche berichten, Turksche troepen Bulgarjje
zyn binnengetrokken om tegen Sofia en
Philippopel zich te richten.
Hierop afgaande en zoo voortgaande, zullen
dus de Turken Bulgarjje veroveren en de
Bulgaren Turkjje!
Volgens de „Reichspost" is het Servische
leger op drie plaatsen de Turksche grenzen
overgegaanvooreerst vlak bjj de Bulgaarsche
grens, dan boven Prischtina en ten slotte in
do richting Novibazar. Het doel scbjjnt Uskub
te syn waarheen ook het westeljjk Bulgaarsche
leger zich begeeft.
Daar in de buurt kunnen dus groote ge
vechten worden verwacht. De Torkon ver-
brandon bruggeu om don opmarnch tegen te
houden.
Wat Montenegro betreft: volgens Turksche
mededeeling is oen deel van hun leger onder
kroonprins Danilo van de hoofdmacht afge
sneden en zal nu worden aangevallen.
Aan de Oosteljjke grenspnnt van 't land
hebben de Montenegrjjnen de Turksche stad
Plava genomen; thans trekken ze vandaar
naar Djacova, recht in de richting Uskub op.
Ook Goessinje, dicht bjj Plavei gelegeD, is
volgens berichten der Montenegrjjnen door
hen bezet.
Diér zouden zo dns successen behalen:
in de buurt van het meer van Skoetari daar
tegen schy'nt het wel dat de Turken voor
deeion behalen.
De Grieken hebben een overwinning be
haald bjj Eiassona, niet ver van de golf van
Saloniki gelegen: in de kathedraal te Athene
is zelfs reeds een pontificale mis van dank
baarheid voor doze victorie opgedragen.
De vloot blokkeert Prevesa en een deel
der Turksche kust.
De Turksche vloot in de Zwarte Zee
daarentegen blokkeert en beschiet een paar
Bulgaarsche havens: Borgas en Varna. De
bevolking heeft zich teruggetrokken.
Een Turksch oorlogsschip heeft tegen twee
torpedobooten gevochten zonder veel resultaat.
Uit Belgrado.
Roda Roda, de bekende oorlogscorres
pondent, schrjjft, dat de stad, nu het veld
leger naar de grenzen getrokken is, er ge
heel anders uitziet. Het krijgshaftige gezicht
dat de straten opleverden is verdwenenmen
ziet bjj na geen uniformen meer, tenzij van
aan hot hof verbonden officieren. De wachten
zjjn overal door den derden ban betrokken,
lieden in armzalige landelijke kleederdracht.
Iedere familie heeft zonen of verwanten in
het leger, dat den strjjd weldra aanvaarden
zal; tal van gezinshoofden, de eersto jeugd
reeds voorbjj, verwachten ieder oogenblik het
bevel om bjj den landstorm plaats te nemen.
Op straat rukt men elkaar de dagbladen
nit de handen. Er bestaat blijkbaar geen
binnonlandscho politiek meer, wat of cr in
Europa voorvalt kan Dieman d een lor sche
len. De couranten geven al huD plaatsruimte
aan den oorlog. En vermelden iederen dag
bjjna hetzelfde.de KoniDg is naar het
hoofdkwartier gereisd, de koning is terug
gekeerd, de oorlogsverklaring is gedaan,
onze Montenegrjjnsche broeders rukken al
maar voort"
Het is van een zenuwachtig makende een
tonigheid, het brengt spanning die niet ge
broken wordt en ten slotte verslappend werkt.
Ook om andere reden is het thans niet
aangenaam in de stad. Juist eenige weken
vóór het uitbreken van den oorlog was
aan het opbreken gegaan. Aan het opbreken
van straten en pleinen die eon nieuw pla
veisel niet langer ontberen konden Eu daar
zit nu de aannemer, DÏet met de welbekende
gebakken peren, doch met de stapels klei-
steenen. Want er zyn geen arbeiders; wie
handen aan het ljjf heeft, is naar het oorlogs
veld gedirigeerd. Overal steenhopen, overal
slecht begaanbare straten. En toch moeten wjj
loopen, want alle koetsiers hebben bui
paarden, zelfs ook hun rytuigen aan bet
leger moeten afstaan. Wat er overgebleven
is, zjjo slefpersknollen, waarvan men vree-
zen kan, dat zjj bjj de gerirgste krachtsin
spanning bezwjjken zullen.
Intmschen, bet burgerlijke leven en d(
handel bljjken zich langzaam van den schok,
door de plotselinge mobilisatie veroorzaakt,
te herstellen. De koopman, de apotheker, do
advocaat, hebben hulpbedienden laten komen,
meestal nit Kroatië; en waar mannen ont
breken, trachten vrouwen en kinderen e<-n
handje te helpen. Vrouwelijke doktoren zyn
van 's ochtends vroeg tot laat in den nacht
in het touw. „Kortom, hoe geweldig zooe-n
mobilisatie in hot moderne leven ingrjjpt. heb
ik nu eens kunnen constateeren", zegt Roda,
en bjj voegt erbji, dat Servië de barde proef
op waarljjk bewonderenswaardige wjjze door
staan heeft.
De gevechten bjj den opmarseh.
Ondanks logenstraffingen van Turksche
zjjde en verschillende verwarring stichtende,
onjuiste beriohten, die de bladen te Kon-
stantinrpel hun lezers vooreett'n, mag men
wel als vaststaande aannemen, dat de Bul
garen snel naar Adrianopel rukken on daar
reeds in de nabijheid van de buitecforten
zyn aangekomen. Voor die vesting kan men
dus spoedig belangrjike gevechten verwachten.
Het is er den Bulgaren bjj bun snellen
opmarseh vooral om te doen, de Turken te
Adrianopel aan te vallen, voor zjj daar ge
legenheid hebben gekregen misschien een
overmacht te verzamelen. Wellicht zal men
ook spoedig vernemen van aanvallen van
Bulgaarsche troepen of benden op den spoor
weg in den rug van de Turksche stelling.
Een van de dichtst bij Adriancpel gelegen
plaatsen, die al in handen van do Bulgaren
gevallen zyn, moet H a d i k e u i (of Kadikeni)
zjjn, het station aan den spoorweg naar
Adrianrpel, dat op Moestspha pasja volgt, en
22 K.M ODgcveer ten W. van Adrianopel
aan do Maritsa ligt.
Ton Oosten van Adrianopel, in bet gebied
van Kirk Kilisse, moet een andere Bnlgaar-
sohe strijdmacht Malko Tirnowo reeds bezet
hebben. Moer naar het Westen, ten Z. van
Philippopel, zjjn de Bnlgaren binnengedrongen
in de Tamrasj-wig van het Rodope-gebied
tot Mehomina, vanwaar de Turken op Serres,
aande verbindingslijn Saloniki-Konstactinope),
teruggedreven zouden zjjnnog meer naar
het Wes'en hebben zy over Ecri Palanka
Dzjoemai Bela bereikt. En ten Zuiden van
Wrarja rukken de vereonigde Bulgaren en
Serviërs tegen Koemanowa op.
Het Bulgaarsche regeeringsorgaan Mir vat
de uitkomsten van de eerste krijgsverrichtingen
aldus samen Het begin is goed, onze wakkere
troepen zyn in Tnrkjje binnengedrongen.
Dezelfdo berichten komen ook nit het kamp
van onze bondgenooten. Algemeen heerscht
de overtuiging, dat het goéde begin de voor
bode van heerlyke overwinningen is.
Het voornaamste nieuws.
Uit Bulgaarsche bron wordt gemeld, dat
de tegen Adrianopel oprukkende Bulgaren
Zaterdag de Turken tot voor de forten linie
om Adrianopel terug geworpen en ongeveer
honderd gevangenen gemaakt hebben. Verder
wordt uit dezelfde brop bevestigd, dat een
kolonno van Serviërs en Bulgaren, na
Dzjoemaja genomen te hebben, naar Koema
nowa, aan de spoorlijn naar Uskub, optrekt
en dat de Serviërs Prisjtina, in de provincie
Kobsowo, bezet hebben.
Daartegenover staan de volgende be
richten van Turksche zjjde: De Turksche
troepen hebben do Bulgaren, die naar Kird-
ijali, in het Rodope-gebied, oprukten terug
geslagen en hun ernstige verliezen toege
bracht. De Turken hebben Zaterdag de
belangrijke strategische stelling Harman
Tepe op Bulgaarse li gebied genomen. (Een
Reuter-telegram uit Sofia logenstraft echter
uitdrukkelijk alle Turksche berichen over
binnenrukken der Turken en het
bezetten van strategische punten op Bul-
gaarsch gebied. De Turken, zoo besluit hot
telegram, trekken onophoudelijk op Adria
nopel terug).
Het Grieksche leger in Thessalië heeft,
volgens een telegram uit Athene, de
hoogten om de stad Eiassona en daarna die
stad zelve bezet en de Turken voor zich
uitgedreven. De Grieken zouden slechts 13
gewonden verloren hebben, in Epirus, in
den Zuidwesteljjken hoek van Tnrkjje, zjjn
Grieksche troepen een brng over de rivier
Arta overgegaan en hebben de hoogten van
Grimbowo bezet.
Aan de Bulgaarsche grens.
LondeD, 21 October. De militaire mede
werker van de «Times" schat de sterkte van
het Bulgaarsche leger, dat Turkjje binnenge
rukt is, op 250,000 manschappen en 700
kanonnen en het TurkBche leger in Thracië
op slechts 200,000 man. De correspondent
van de //Times" in het Turksche hoofdkwar
tier schat de sterkte van het Turksche leger
echter veel hooger, en denkt dat het tegen
het einde van do maand, zoodra dp snel
aangevoerde versterkingen uit Kleiu-Azië
zjjn aangekomen, 700,000 man tellen. De
snelle en prachtige mobilisatie van het Turk
sche leger heeft een zeer gnnstigen indrnk
op hem gemaakt.
Do correspondent van de «Dai'y Telegraph"
meldt uit Sufls, dat de Bulgaren Zondag
middag begonnen zj)D, om het voornaamste
fort van Adrianopel te beschieten. Adrianopel
heeft 24 oude, maar vernieuwde forten, waar
van er ten miDste vier ten N.O. en teh N.W.
van de stad liggen en twaalf gewapend zjjn
met kanonnen van 15 c.M.
De correspondent bevestigt, dat het ooste
ljjke Bulgaarsche leger, nit Boergas opruk
kende, Klein Tirnowo bezot heeft en naar
Kirk Kilisse oprukt, bljjkbaar met het doel,
om den spoorweg tusschen Adrianopel en
Konstantinopel te vernielen.
Aan do Tnrksche grenzen.
Konstantinopel, 21 October. Bjj alle gren
zen doren de bevige botsingen voort, met
name te Toerkendzje en Sj «yerdze, waar ver
scheiden Servische officieren en soldaten ge
dood zjjn. De Turken zjjn in aanraking met
de hoofdmacht der vjjanden.
Berljjn, 21 October. Naar aan de Deutsche
Tagoszritung uit Sofia bericht wordt, be--
schouwt men daar den toestand voor de Bul
garen bjj Adrianopel tameljjk pessimitiach. De
overmacht van de Bulgaren, die daar op zjjn
hoogst 250 000 man sterk zjjn, over 2r0,000
Turken is niet groot genoeg, daar de Turken
in storke stelÜDgon staan. Bovendien maakt
men zich ODgerust over den afloop van den
stormaanval, die ontzaggelijk veel manschap
pen zou kosten.
Scfia, 21 October. (Uit Bulgaarsche bron).
De Bulgaarsche troepen rukken in alle rich
tingen voort. Do Tnrksche troepen trekken
zich, door een paniek bewogen, terug, met
achterlating van gewereD, houwitsers, schiet
voorraad en levensmiddelen.
Ter beoordeeling van do waarde van d®
oorlopsberich'en in de Turksche kranteD,
kan hot volgende Reu ter-telegram van eer
gisteren uit Konstantinopel dienen: Het
ministerie van oorlog hier he<ft totnutoe
over de oorlogsgebeurtenissen aan de vier
grenron niets medegedeeld.
Met de nachtboot Orarje Nfssau kwam te
Vlissingen gistermorgen oen gezelschap aan
bestaande uiteen 20 tal persoDon,behoorende
tot het E n g e 1 s c h e R o O d e K r n i s; 6000
K.G. bagaee werd medegevoerd. Zjj vertrok
ken mot den Zoid-Duitschen Mailtrein naar
Triëst, om zich verder naar hot Montone-
grjjnsche oorlogsterrein te bege-
De Russische grootvorstin Helena Kon-
staDtinowna heeft aan hrt Servische Roode
Kruis doen weten, dat zjj als verpleegster
naur Servië vertrekt.
Veldslagen eens en nu.
In een bjj Ullstein verschenen werk «Deutsch-
lands Heer und Wsffen" heeft de schryver-
msjoor von Schreibersbofen het over den
veldslag voorbeen en tbans.
De legers zyn verbazend in getalsterkte
toeeenrmen. Fredorik de Groote had bjj
Hoherfriedberg 60,000 man onder zjjn bevelen,
het grootste leger dat bjj ooit gecommandeerd
heeft. Dan deed Napoleon het aodersdie
had bjj Leipzig 175,000 man staan, bjj
Smolensk 180,000. Moltke's leger bjj Grave-
lotte tolde 187,000, by Sedan 200,000, bjj
Köoigeriitz 220,000 man en bjj Parjjs had
bjj 240,000 man vereenigd. Het record echter
is behaald door Rusland en Japan. In den
fameusen slag bij Moekden stondoD twee
legers van rnim 300,000 nfan elk tegenover
elkaar.
Uit den Omtrek.
Texel, 21 October.
Was de ljjstervanpBt tot het laatst van de
vorige week niet zoo heel gunstig, in de
laatste dagen syn groote kopprls lijsters komen
aanvliegen en ze worden dan ook nn bjj
aantallen opgevangen. De poeliers betalen
10 cent per stuk.
't Aantal hazen en konjjnrn op 't jacht
veld valt niet tegen. Hazen gelden thans van
f 1.40 tot f 1.75, konjjnen van 40 tot 50 ct.
per stuk.
Hot grinlbergen van den zeebodem, nabjj
de haven, dat in April 1.1. werd aangevangen,
is nu voor dit jaar weer gr staakt. De stoom-
