KLEINE COURANT
't Vliegend Blaadje
voor HelderTexel, Wioringon en Anne Paulowna
Ho. 4145.
Woensdag 80 October 1913.
40ste Jaargang.
't Vliegend Blaadje p. 3 m50 ct,'tr.rp^po«t'75 et., buitenland 1.35
Pre- Zondagsblad i.» 37J» »U» 45 0.75
uienHodeblad i 65 't i 75 f0.90
(Voor het bnitenland^bq Tooruitbetaling.)
Advertentiën ran 1 tol 5 regels (bij vooruitbetaling) 30 cent.
Elke regel meer6
Bewijs-exemplaar2}
Vignetten en groote letters worden naar plaatsruimte berekend.
Intero.»
Telefoon BO.
rijdagmiddag.
Uitgever i C, DE BOER Jr. b. BERKHOUT k Co.), Helder.
Bureau. Spoorstraat en Koningstraat.
Eepste Blad.
UIT HET BUITENLAND.
Eindeljjk ïb dan de Spaansch-Fransche
overeenkomst betreffende Marokko tot stand
gekomen, 't Heeft lang gehangen er is
veel gevreesd, maar eindelyk is deze doorn
ook weg. En gelukkig, wanter blijft nog
genoeg anders te vreezen in Europa.
In telegrammen van Havas en Reuter
beide wordt bericht dat de beide regeeringen
tot overeenstemming zyn gekomen over alle
punten die geregeld moesten worden. Nu moet
nog de tekst vergeleken worden en de over
eenkomst geteekend, wat de volgende week
zul geschieden.
Drie Russische officieren vielen met hun
vliegmaehien op een veld by Tarnow op
Duitschen grond. Een was dood en de twee
anderen gewond. Die zjjn door de overheid
aangehouden als militaire spionnen.
De Russische kroonprins, de eenige manne
lijke telg van den czaar is ernstig ziek. Wat
precies weet men niet officieel. De moeder
moet het zich zeer aantrekken. De bevel
hebber van het koninkljjk jacht heeft zelf
moord gepleegd.
Men vermoedt dat den prins aan boord een
ongeval is overkomen. De laatste berichten
omtrent den toestand van den jongen prins
luiden iets gunstiger.
Voor de rest is het buitenlandsoh nieuws
oorlogsnieuws.
De groote mogendheden houden voeling
met elkander, maar de oorlog gaat sneller
dan die onderhandelingen. Aan den eenen
kant is het echter goed dat de mogendheden
met elkaar voortdurend besprekingen houden,
dan is er minder kans voor EuropeeBche
verwikkeling by den snel veranderenden toe
stand. Want 't laat zich aanzien do status
quo op den Balkan alles blijven zooals het
ia, de leuze steeds door de mogendheden
vooropgezet, is onhoudbaar. De Turk krjjgt
klop en zal voeren moeten laten, misschien
veel. En dan moet die buit verdeeld. Als de
vier staten dan zoo broederlijk deelen als ze
nu etryden, komt de zaak in orde sisten
minste de invloedsfeer' van de een of andere
groote Earopeesche mogendheid niet al te
zeer wordt uitgebreid of ingekrompen.
De //Echo de Paris" weet mede te deelen,
dat de voorstellen die thans het onderwerp
van behandeling zyn tusschen de regeering6n
der zes groote mogendheden de hoop geven,
dat verwikkelingen in verband met den Balkan
oorlog zullen worden vermeden, hoe ook de
uitslag van den stryd moge zyn.
Do Fransche minister-president Poincaré
had een langdurig onderhoud met den Ruasi-
schen gezant. Diplomatieke onderhandelingen
zyn, zegt het blad, nimmer met zooveel jjver
gevoerd en er beerscbt thans een optimistische
stemming.
Intusschen woedt de stryd. Er wordt gewag
gemaakt van Turksche wreedheden.
De //Daily Chronicle" ontleent de volgende
byzonderheden aan een schryven van hare
oorlogscorrespondente, mis Durham, veertien
dagen voor het uitbreken van den oorlog aan
con vriendin te Londen geschreven. Het
schryven is gedateerd 22 September uit
Andrejevitza in Montenegro en bevat mede-
deelingen over de Turksche wreedheden in de
christendorpen van Albanië. Mis Durham
schrijft: «De toestanden hier in het Euro-
peesche oosten zyn nauwelijks te beschrijven.
De groote mogendheden noemen dat „den
vrede handhavon", maar in werkelijkheid
beteekent het de vergunning aan de Turken,
om de Christenen uit te moorden en het ver
schaffen van geld aan de Turken om wapens
te koopen. Dat de mogendheden geen hulp
bieden en de Balkanstaten zouden willen be
letten dat te doen, is al te erg. Het schynt
een weloverwogen plan om te zorgen, dat er
geen rechtmatig erfgenaam meer over is van
de Turksche landen als de Turk eens weg
trekt. Want de mogendheden willen die landen
zelf, enkele van haar althans.
Maar de Balkanstaten gaan nu zoo gebukt
onder de toestrooming van beroofde vluchte
lingen, dat als zy deze lieden willen onder
steunen, ze wel oorlog moeten maken om terrein
te winnen, ton einde hen daar neer te zetten.
Oorlog zou niet meer kosten dan deze voort
durende toestrooming van vluchtelingen en
de mobilisatie. Montenegro zou over het ge
beurde te Berana bijna oorlog hebben gemaakt,
het had dan gemakkelyk de Najia kunnen
bezetten, het volk hebben gewapend en bevrijd.
Maar de mogendheden hielden koning Nikita
tegen en een bloedige Blaohting was het gevolg.
De Turken zyn nu zoo vast besloten zich
van de Christenen te ontdoon, dat zy voor
niets terugdeinzen. Zy maken gebruik van
de ingevoerde Mohammedaansche Slaven en
van de meest woeste Mohamedaansche Alba-
neesche stammen, als de Baaji Boesoeks, en
ontkennen dan, dat ze voor hun daden aan-
sprakelyk zyn."
Dat was vóór den oorlog, 't Zal er zeker
niet op verbeterd zyn.
Hier volgen weer een paar berichtjes.
Uit BelgradoVolgens het officieele rap
port begon de slag by Koemanova in den
23 op 24 Ootober en duurde hy
dag voort tot aan den avond.
De Turksche strijdmacht wordt geschat
op 25,000 man.
Do Servische artillerie maaide drie Turk
sche escadrons weg.
Aan weerszyden werden zware verliezen
geleden.
De kroonprins leidde het gevecht en do
koning kwam ook op het slagveld.
De Serviërs maakten twaalf kanonnen buit.
Adrianopel is ingesloten of ingenomen.
Meerdere-gevechten zyn aan den gang. Zoo
zal ook om Uskjoeb een belangrijke strijd
gestreden worden.
De inneming van Kir k-K i 1 i s s e.
De Bulgaarsche generale staf heeft de
oorlogscorrespondenten nog niet in staat ge
steld, om uitvoerige bijzonderheden ovi
inneming van Kirk Kalisse bekend te maken,
maar wat wjj uit vele berichten aan nieuws
te samen hebben kunnen lezen, laten wjj
hier volgen. In de eerste plaats heeft de
minister van oorlog te Sofia de volgende
mededeeling gedaan «De inneming van Kirk
Kilisse versohaft ons den sleutel van Adria
nopel. De Turken zyn teruggetrokken op
Baba Eski. In het geheel zyn 118 kanonnen,
veel schietvoorraad en 10,000 tenten in onze
handen gevallen." Over het aantal gevangenen
zwjjgt hy, maar het staat nu wel vast, dat
het Reuter-bericht uit Sofia, hetwelk hun
getal op 50,000 stelde, onjuist is geweest.
Van Bulgaarsche zjjde is zulk een getal
trouwens niet genoemd.
De Bulgaren schjjnen hun krjjgsplan tegen
Kirk Kilisse al lang van te voren opgemaakt
te hebben. Men weet ten minste te vertellen,
dat de Bulgaarsche staf verleden jaar een
reis heeft gedaan, waarop meer dan twee
weken lang het grensgebied aan den weg
naar Kirk Kilisse nauwkeurig opgenomen en
verkend is geworden.
De correspondent van de Kolnischo Zeitung
seinde uit Oud-Zagora
//Alles wat over de Bulgaarsche krijgs
plannen en de verdeeling van de Bulgaarsche
troepen openbaar is gemaakt, is verzonnen.
Het Bulgaarsche legerbestuur heeft mot de
grootste Btrengheid en consequentie aan het
beginsel van geheimhouding vastgehouden,
zoodat zelfs hooggeplaatste officieren niet op
de hoogte zjjn. Al wat gezegd kan worden,
is dat het oorspronkelijke plan van begin
October eenigszins gewijzigd is, maar het
verder krachtdadig ten uitvoer gebracht
wordt. Een gedeelte van dat plan was de
aanval op Kirk Kilisse, tot welks verovering,
zoo noodig, de uiterste krachten ingespannen
moesten worden. De verdediging van die
vesting door de Turken wordt als hardnekkig
beschreven en men neemt aan, dat er ten
minste drie divisies aan hebben deelgenomen.
Een ontzaglijke winst voor Bulgarije is,
dat het vertrouwen in de aanvallende kracht
van de Bulgaarsche bajonet nu in den Bul-
gaarschen soldaat diep wortel geschoten heeft
en het gevoel van de meerderheid van den
Bulgaarschen soldaat veld wint. De verliezen
zjjn nog niet bekend gemaakt.
Ter aanvulling van de troepen worden,
naar bekend wordt, twee nieuwe lichtingen
rekruten opgeroepen. De jongelui komen met
troepjcB in Zondagskleóreo, met bloomen ge
tooid en zingende, op.
De verpleging van do troepen is goed
geregeld.
De berichten, die hier over den toestand
van de Turksche troepen inkomen, doen zien,
dat de reorganisatie van het leger in 1909
voor het gros van het leger van geringe
beteekenis ia geweest, en dat in vele op
zichten het oude stelsel van Abdul Humid
nog bestendigd was".
We zullen de laaste berichten ufwachten
om nog wat meer van do oorlogs-gebeurte-
nissen te kunnen meedeelen.
NIEUWSBERICHTEN.
HELDER, 29 October.
Uit de mail.
Het pantserdekschip //de Ruyter" is tele
grafisch naar Soerabaja opgeroepen met het
oog op een conferentie van den état-majoor
met den vice-admiraal. Deze oproeping staat
volgens geruchten in verband met de onge
regeldheden, aan boord van dit sohip voor
gevallen. (i/Sum. Post.")
Kamer van Koophandel.
Donderdagavond vergaderde ten Raadhuize
de Kamer van Koophandel tot hot houden
van bespreking over enkele ingekomen stukken,
enz.
Na opening der vergadering deelde de
Voorzitter mede, dat geene aanmerkingen
ingekomen en ook niet te maken waren op
de toegezonden winterdienstregeling der
H. IJ. S. M., dat voorts een adres van
adhaesie is gezonden aan den Minister van
Financiën op een adres van de Kamer te
Arnhem, betreffende instelling van een offi
cieel handelsregister en dat ten slotte een
adhaesieadres is ingediend by de Tweede
Kamer der Staten-Generaal, op een adres
van dezelfde Kamer, in zake de toepassing
van de Ongevallenwet, betreffende betaling
in te weinig of te laag berekende premie,
idat reeds lang het bedrjjfsjaar is afgeloopen
aarvoor de premie verschuldigd is.
Voorts deelde de Voorzitter mede, dat naar
aanleiding van een verzoek van het Helder-
sche Slagersfonds aan den Minister van
Oorlog is verzocht het daarheen te leiden,
dat in het contract eene bepaling worde op
genomen, dat de betrokken militaire autori
teiten er genoegen mede mogen nemen dat
het spek, beBtemd voor het garnizoen te
Helder, worde voorzien van de vereischte
keuringsmerken, te stellen door of van wege
den gemeentelijken keuringsdienst alhier.
Aan het medegedeelde wordt algemeen
instemming betuigd.
Naar aanleiding van een ingekomen
zoek der Kamer te Appingedam, werd
den Heer Minister van Financiën een a
ingediend waarbij werd verzocht te willen
bevorderen, dat de wet op de bedrijfsbelasting
zoodanig worde gewjjzigd, dat ook de winsten
uit het landbouwbedrijf worden getroffen en
overwegen, of deze wijziging ook de be
lastingplichtigheid van de overige in 7 van
art. 3 genoemde bedrjjven moet bevatten.
Met de uiteengezette motieve
de Kamer zioh.
Omtrent de ingekomen ontwerp-algemeene
maatregelen van bestuur ex.-artt. 6 en 7 der
Veiligheidswet en ex.-art. 6 sub. 2 der Ar
beidswet wordt besloten daaromtrent nadere
inlichtingen in te winnen, alvorens daarop te
dienen van advies.
Bjj de rondvaag deelde de Voorzitter der
Commissie, ingesteld om het ingezonden plan-
Oortgjjsen nader te onderzoeken, mede, dal
de hooge kosten aan de uitvoering daarvan
verbonden die Commissie eerst weerhielden
een voorstel te doen aan de Kamer om te
besluiten tot uitvoering daarvan over te gaan.
Wanneer echter de Commissie toch aan de
Kamer het voorstel daartoe doet, dan is dat
omdat de gemeente Helder daarbij vee'
belang zal hebben.
Genoemde Voorzitter der Commissie wijst
er nu op, dat het de bedoeb'ng is in kaart
te brengende Haven, de Binnenhaven met
Bassin en omliggende terreinen, het Groot
Noordhollandsche kanaal en het geheele
Koogras, terwijl eene daarbjj behoorende
beaohryving zal bevatten, o. m. de gunstige
voordeelen welke deze gemeente biedt voor
het vestigen van ondernemingen, die hier nog
ontbreken. Verder is het plan een en ander
in een handig boekje samen te vatten en
dat op ruime schaal te verspreiden.
Overeenkomstig het voorstel der Commissie
wordt besloten voorloopig enkele kaarten te
doen aanmaken en die met een begeleidend
schryven aan den Gemeenteraad alhier in te
dienen met verzoek, voor de uitvoering hiervan
een nader op te geven crediet te willen
verleenen.
Nadat nog enkele andere onderwerpen van
minder belang waren besproken, wordt de
vergadering door den Voorzitter gesloten.
„0. K. K."
De Bcherm- en gymnastiek-vereeniging
(Oefening Kweekt Kunst" gaf Zaterdagavond
Casino een uitvoering, die zeer druk be
zocht was.
Was het aantal der belangstellende bezoekers
(root, ook dat der medewerken was talry'k.
Je opmarsch der Meisjes-af deeling A en B
waarmee het programma geopend werd telde,
hoorden wjj, 54 meisjes.
De leider, de heer Van Loo, had eon zwaren
avond, maar hy heeft zeker met genoegon
arbeid verricht, wjjl den heelen avond
kranig gewerkt is een bewjjs dat de oefenin-
m vrucht hebben afgeworpen.
Een bijzonder mooi nummer was hot knots-
zwaaien door de damesafdeeling. Iets nieuws
hier, meenen wjj maar iets dat in den
taak viel en zeker ook om het nut
ser zal beoefend worden.
De hoofdafdeeling van „O. K. K." is best.
Voor wat wjj te zien kregen aan het hoogrek
ons compliment. Dat wil niet zeggen dat aan
paard en barren niet best gewerkt is, maar
dit liet al sterk kracht en behendigheid uit
komen.
Ook voor de fraai gevarieerde standen,
het slotnummer, een woord van lof.
Ter afwisseling werden tweede leuke voor
drachten gegeven«De Mislukte Advertentie"
en //Het Lyfrentekantoor". Het laatste vonden
we het leukste. Er is hartelijk gelachen.
Na afloop 't was intusschen 12 uur ge
worden zou er nog bal zjjn.
Ook daar zal 't wel gezellig geweest zjjn.
„Kleine menschen".
Een volksvoorstelling van geheel anderen
aard is die, welke de Alkmaarsche Dilettanten-
vereeniging «Het Vrije Tooneel» Zaterdag
avond in //Tivoli" voor een kleio, maar dank
baar publiek gaf. De schrijver van «Kleine
menschen', Albert van Waasdjjk, gaf zjjn
■1-bedryvig stuk den ondertitel van «spel
van schijnvroomheid». Deze titel wjjst al
uit, dat het een z.g. tendenz-Btuk is. Het
stuk als zoodanig kon ons maar matig boeien
de tendens ligt er duimen dik op en maakte
van sommige figuren geen personen maar
caricaturen. Het is hier de plaats niet, om
daar verder op in te gaan; een persoon als
Van der Groef b.v. was een charge, om niet
te spreken van de kerkeraadsleden Ljjze en
Kousbroek. Verder had het nog tallooze ge
breken le is het te lang2e deugt het niet
wat dramatische compositie betreft. Slechts in
het 2e bedrjjf is eenige climax merkbaar en
schynt zich een catastrofe te ontwikkelen,
maar in de beide volgende bedrijven verloopt
de handeling vrijwel tot een gemoraliseer en
gepraat van allerlei mooie woorden. De derde
fout is, dat de alleenspraken dikwijls te lang
zijn en tengevolge daarvan de tooneelhande-
ling zich niet steeds aansluit by de woorden.
Daardoor ontstaat noodwendig een zekere
stijfheid by de opvoering.
Wat de opvoering betreft, die was in vele
pzichten uitstekend. De heer Loevens als
'an der Groef had eenige oogenblikken van
hooge dramatische kunstzoo aan het einde
het 2e bedrijf, als hy het bord kapot
slaat, dat zyn vrouw tocb, tegen zyn verbod
voor Willem heeft klaargezet. De heer
v. d. Bogaerde (ds. Raatgers) was ook beel
goed, zoo wat betreft zyn verachyning als
ook zijn spel. Onder de vrouwenrollen was
het vooral Suze (mej. Gré Komen) en Goze-
wina (mej. Riek Verhagen), die uitstekend
leverden. De laatste, in haar kleine rol,
b nu en dan voortreffelijk. De hoeren Ljjze
Kousbroek hadden zich te veel tot
caricatuur gemaakt, 't geen een fout
daar se natunrlyk als ernstig bedoeld waren
de schrijver er zelf al te veel caricatuur
van had gemaakt. Mej. Portegies als Hanna
was het type van een burgerlijk sloofje, en
Willem, de zoon, was wat te druk.
Maar allen deden hun best en hadden een
voller zaal verdiend.
Roode Kruis en Balkan-oorlog.
Het hoofdcomité van het Nederlandsche
Roode Kruis heeft besloten een ambulance
ten dienste van het Grieksohe Roode Kruis
uit te zenden. Deze zal bestaan uit 2 artsen,
2 verpleegers en 8 verpleegsters, voorzien
van het noodige materiaal. De bedoeling is
de ambulance zoo spoedig mogelijk uit te
zenden.
In de dagbladen zal een oproep geplaatst
worden aan hen, die dit werk van barmhar
tigheid finanoieel zouden willen steunen.
Een mislukte oplichting.
Op een bankierskantoor op de Zuidblaak
te Rotterdam is aangehouden een jongmensch,
zich noemende jhr. D. de B. van H. de W.,
die op dit kantoor een brief aanbood, waarin
namens mr. G. R, P., te Utrecht, versocht
werd aan don brenger een bedrag van f 5250
uit te betalen. Men kreeg argwaan en waar
schuwde de politie. In verhoor genomen, heeft
het jongemensch bekend, den brief zelf ge
schreven en onderteekend te hebben en ge
naamd te zjjn W. S., oud 17 jaar, rijwielhan
delaar en te Utrecht woonachtig. Hjj is naar
het politiebureau in de Pauwensteeg overge
bracht.
Diefstal.
Een firma heeft bjj do marechaussee te
Oldenzaal aangifte gedaan, dat uit drie kisten
met ondergoed, komende uit Duitschland, die
zjj in expeditie had, verschillende kleeding-
stukken waren gestolen. Er gaat aldus
de «Zw. Ct.", aan welken wjj dit bericht
ontleenen bjjna geen week voorbjj of er
worden aan het station te Oldenzaal, bjj
opening van de kisten, diefstallen van goe
deren, afkomstig uit Duitschland, geconstateerd.
Beieediging.
De heer E. van Everdingen, te Haarlem,
de candidaat van de S.D.A.P. by de jongste
Raadsverkiezing in district III aldaar, heeft,
geljjk gemeld, een aanklacht ingediend tégen
de «Nieuwe Haarlemsche Courant'.
Het nummer van dit blad van Zaterdag
bevatte, naar aanleiding van de Raads
verkiezing van den vorigen dag, twee
artikelen, die de heer Van Everdingen be-
loedigend en in stryd met de waarheid acht.
In een hoofdartikel, getiteld: «De afloop
der herstemming in district Hl», wordt in
aanhef omtrent den heer Van Ever
dingen geschreven:
De meerderheid der stemmendo kiezers
in district in een meerderheid van
6 stemmen heeft den Haarlemschen
Raad bewaard voor de schande, den
agitator van den beruchten Matrozen-
bond, die onze marine ondermijnt, den
uit 's lands zeedienst verwijderden op
ruier van het personeel der oorlogs
schepen, in zjjn midden te moeten
ontvangen.
En in een feuilleton: «Zaterdagavond-
praatjes» heet het van den heer Van Ever
dingen
Gelukkig is de opruier van het zee
volk, de man, die uit de marine is
weggejaagd, niet in den Raad gekozen.
Onze Raad was dan toch blijkbaar net
even te goed om zulk een heerschap
onder z'n leden te tellen!
De heer Van Everdingen verklaart, en hjj
kan dit bewjjzen met zyn paspoort, dat hjj
heeft genomen uit den zoedienst en
Diet is ontslagen. Dat is in 1899 geweest, lang
voor de Matrozenbond zich begon te roeren.
Een merkwaardige visch.
In het Aquarium van Artis, te Amsterdam
het groote middenbassein aan de zeewater-
ijjde van de hoofdzaal, zwemt thans een
paling van eene grootte, die zonder over
schatting wel ieders verwachting van een
zwaren paling overtreffen zal. Het reusachtige
dier iB een exemplaar van de groote als
Zeepaling lConger vulgaris) bekende soort,
die, zooals de naam reeds aanduidt, levenslang
blyft en niet, geljjk onze gewone
paling, zich in het zoete water ophoudt, om
alleen gedurende den voortplantingstyd de
see op te zoeken. De lengte van deze visch
bedraagt twee volle meter en de grootste
lichaamsomvang in de buikstreek overtreft
een gewoon tarwebrood in dikte, soodat een
plak uit de doorsnede voldoende zou zjjn een
geheele boterham te stofieeren.
Indrukwekkend is deze langzaam voortkron-
kelonde reuzunpaling in sjjn statig bewegen
tusschen de prachtig-goudroode poonen en
verdere kleurige bewoners van het groote
zeewaterbasteiD, en de om hun grootte reeds
wolbekende soortgenooten.
Reuzen onder de visschen bergt ook het
roofvisschenbassein aan de zoetwaterzyde van
de hoofdzaal, waarin zich o. a. drie snoeken
bevinden, waarvan de grootste zeker 20 pond
weogt en nagenoeg 1 meter lengto bereikt
heeft, terwjjl het karperbassein aan dezelfde
zjjde ook op een paar kapitale spiegelkarpers
mag bogen.
De zelfmoord van den Russischen
schout-bij-nacht Sjagin.
Do eerste berichten over den zelfmoord
van den Russischen schout-bjj-nacht Sjagin,
die onmiddellijk waren tegengesproken, schjj
nen toch wèl'waar te zjjn geweest. Tenminste,
de buitenlandscha bladen staan zóó vol bij
zonderheden over de mogeljjke oorzaken van
den dood van Sjagin en over de wjjze,
waarop bjj zich het leven heeft benomen,
dat de tegenspraak zonder meer niet maar
grif behoeft te worden geaccepteerd. Sjagin
was de gezagvoerder van de «Standaard»,
het jacht van don Russischen keizer, een der
bekwaamste Russische zee-officieren en iemand
die zoowel in Britsche als in Duitsche marine-
kringen groote bekendheid en veel vrienden
bezat. De wjjze waarop Sjagin zich van het
leven beroofde was, dat bjj de loop van een
geladen geweer met water vol goot, de tromp
in den mond nam en den haan aftrok. Sjagin
was ongehuwd. Sommige bladen verzekeren,
dat het gebeurde het gevolg iB van een
liefdeshistorieandere leggen verband tus-
schon den dood van den admiraal en de
plotselinge ziekte van den Russischen troon
opvolger. De prins zou zich aan de zjjde
hebben gekwetst bjj het nemen van een bad
aan boord van de //Standaard' of zoo iets.
Wat er precieB van aan is, zal wellicht over
eenigen tjjd aan het licht komen.
In den Rassisch-Japanschen oorlog was
Sjachin, die b.v. in den slag bjj Ti
sjima het bevel voerde over den kruiser
•Almaz', een der weinige Russisch zee
officieren, die zioh roemrjjk hebben onder
scheidden.
Zelfmoorden.
De correspondent van de »N. R. Ct." tt
Weenen schrijft dd. 21 dezer
Het heeft de aandacht getrokken dat de
zelfmoorden in Weenen dit jaar met 20 pet.
zyn toegenomen en van 395 gevallen gestegen
zjjn tot 478. Dit groot aantal heeft de aan
dacht getrokken van vele sociologen en ma
gistraatspersonen, want rekent men d
gen tot zelfmoord er bjj, dan komt men tot
het cjjfer 1214. De deskundigen zeggen dat
de veranderingen in de sociale toestanden en
de steeds moeiljjker stryd om het bestaan de
oorzaak zjjn. Gebrek is een groote reden,
maar ook zenuwoverspanning, zooals bljjkt
uit het toenemende aantal zelfmoorden van
kinderen. Een andere reden is do liefde. Het
is een merkwaardig verschijnsel dat jonge
menschen uit de volksklasse in toenemende
mate zich van kant maken, omdat het uitzicht
op een hnweljjk hopeloos is of omdat ze
elkaar niet krjjgen kunnen. Het zjjn meestal
heel jonge menschen van beiderlei geslacht,
die zich van kant maken en het leven van
zich afwerpen als een last. Het komt omdat
de moreele kracht van dat jonge volk ten
gevolge van gebrekkige opvoeding
moeieljjke levensomstandigheden zeer gering
is. De schuld ligt niet zoozeer aan de slacht
offers als wel aan de moeilijkheid voor
scholen en gestichten, om het hoofd
n aan het steeds toenemende paupe-
DIT DE HELDERSGHE SAHBNLBVIMG.
Door P. N. v. R.
VI.
Terwjjl Miene aldus zeer ontstemd te koer
gaat, zuohtend en morrond door de keuken
tript om voor water en zeep en handdoeken
te zorgen, zit Toontje roerloos op zyn stoel,
er een vonnis werd gelezen. Schuw
zag hjj naar het glimmend-zwarte fornuis,
rjjk met nikkel gemonteerd, waarop een geëmail
leerde pot, waaruit wolken damp omhoog joegen.
Een prikkelende geur van gebraden vleesch
en gestoofde groenten kwam uit andere pannen
bedwelmend naar zjjn hoofd. En met een trek
van stille verrukking op het nog vuile gezicht
gluurde hjj onbeschrjjfeljjk verbaasd naar alle
hoeken en gaten van het vertrek waarin hjj
zoo een-tweedrie getooverd is.
«Wie ben je, ventje?" vraagt de juffrouw
met een stem die Toon goed doet en ver
trouwen inboezemt, omdat het zachte, vrien
delijke geluid zoo weinig overeenstemt met
de meestol harde, bijtende klank van zyn
eigen moeder, wanneer die tegen hem raast
en tiert.
Ik ben Toontje", zogt hy openhartig en
spalkt de oogen wjjd open.
Zoo, zoo, heet jij Toontje. Maar waar kom
je vandaan Had je buiten al lang gezeten
i de stoep?"
In 't kort verhaalt Toon nu zyn weder
varen. Hy zegt alles eenvoudig on oprecht.
Hy vertelt hinderlijk vrijpostig over zyn huis
in de oude Helder, over zyn tweede moeder
die nooit aardig voor hem is en over zyn
eigen broertje Bart, de eenige die hem liefde
bewijst.
,En je vader informeert de juf belang
stellend.
Daar weet ik niks van. Die heb 'k nooit
Ze zeggen, dat hy kort na de dood
m'n eerste moeder met deze trouwde en
toen weggeloopen is".
«En weet jo niet waarheen hij gegaan is?"
'k Geloof dat hy in Amsterdam op een
fabriek werkt. Vau de zomer ie hjj nog hier
geweest by deze moeder, maar toen waren
wy niet thuis on toen wou-ie weer alles goed
maken en deze moedor en ons meenemen.
„Waarom heb je moeder dat toen niet
gedaan?"
«Dat weet ik niet. Maar ze zeggen, dat hjj
i'n moeder altjjd mishandelde, nog veel en
veel erger dan m'n eerste moeder, die o zoo
goed voor ons was".
Is die goeio moeder lang ziek geweest?"
Met oen paar maanden was het afgeloopon.
Toen zo er zoo bleek en mager ging uitzien
en altyd pjjn in d'r borst had, hebben ze haar
met een karretje naar het gasthuis aan de
Kerkgracht gebracht on daar kreeg ze 't op
een nacht zoo benauwd, dat de zusters geen
raad wisten en toon de dokter's 'e morgens
kwam kykon, was zu al gestorven. M'n vader
hadden ze op 't nippertje d'r by geroepen en
die viel flauw en schree uwde zoo raar dat ze
dachten, dat-ie gek werd. Maar de
denken, dat het zyn schuld is dat m'n j
doodging. Hy kwam net te laat om vergif
fenis te vragen en toen heeft-ie het nog op
do begrafenis gedaan, eventjes vóór de kiat
werd gesloten. Hjj beloofde op z'n eorewoord
om nooit meer 'n drop drank te drinken, om
nooit weer iemand te koeieneeren en dat-ie
altjjd bcBt voor ons zou wezen. En dat moest-ie
ook, want anders hadden we naar Huisduinen
in 't weeshuis gegaan en daar hebben ze het
zoo fijn nou! alle dagen warm
brood en melk en niets geen klappen,
n standje als je niet oppast. Maar m'n vader
hoeft z'n woord niet gchouën. Toen-ie met
deze vrouw trouwde werd 't niet beter. Soms
bleef hjj heelo nachteu uit, kwam dikwyls
dronken thuis, sloeg haar en op 'n keer
bleef-ie voor goed nog, nadat-ie met een
groot mes voor d'r gestaan had.
Met een groot mes, zeg je, Toontje? Is
dat wel waar Wat wilde je vader daarmee
dan doen
'k Denk vau vermoorden, want hjj had
wel eeDS gezegdals 't niet anders gaat
tusschen ons, dan rjjg ik je nog eens op 'n
goeie teer aan dit en hjj bedoelde het
>roodmos, waarmee-ie dan stond te zwaaien.
Maar toen ie die laatste avond van plan was
om raak te steken, deze moeder een
vreeseljjke gil, ze aohreeuwde vanmoord,
moord 1 engooi weg dat mes, ploert 1 en
toen pakten zo mekaar beet en vielen op de
grond en de kommetjes en schoteltjes
suikerpot en de melkkan, alles vloog in
scherven van de tafel. Dat was zeker z'n
afscheid want hjj ging er vandoor en kwam
niet meer terug. Af cn toe stuurt-ie nog wel
eon brief en dan schrjjft-iekom maar
do koele zooi naar hier, ik zal voor jo
werken, ik zal goed oppassen. Maar deze
moeder zegt: ik doe het niet, want kis ik
gaan en je hebt me eenmaal in je klauwen,
dan is 't toch gauw weer 't ouwe liedje."
De juffrouw heeft gretig geluisterd naar
:n doorslaanden Toon. Haar welgedaan ge
zicht veranderde daarbjj gedurig van uit
drukking. Nu eens vertoont er zich een trek
van innig medelijden, dan weer van veront
waardiging op. Soms speelt een glimlach om
haar lippen als Toontje wat al to onbeschoft
uitvalt. Ook wischt zo ongemerkt een weer
barstige traan van de volle wangen, wanneer
zjj wordt getroffen door den een of anderen
aangrijpenden zin. Doch het nog eens nauw
lettend beschouwen van hem maakt haar heel
ernstig, 't Begin was schjjnbaar niets ge
weest. Maar om nu aan te pakkenMiene
had toch volkomen gelyk. Ajasses, wat 'n
slordig, gammelig kereltjeZ'n verwarde
haren kwamen uit een pet zonder klep. Z'n
schoenen waren kapot, rood en modderig.
Z'n kiel en broek konden geen duit opbrengen.
En hoe z'n hoofd, z'n handen, hoe z'n lichaam
er uitzag nee, 't was bar. En wie weet
wat de onderkleeren te zien zullen geven.
Geen wonder dat ze het heele vunze boeltje
met een tang aanpakte en alles in,de vuilnis
bak stopte om het straks aan den gemeente-
reinigingsdienst mee te geven. Heelemaal van
streek van zoo'n kordaat optreden, liet Toontje
zich gedwee naar de gereedstaande kuip
brengen door Miene, die er echter stijfhoofdig
voor bedankte om verder een band naar den
jongen uit te steken. Zoo'n gore spiernaakte
aiboenen? Boeh Met tegensin had
ze de dingen klaar gezet on dat magere
ongekleede spook gauw-gauw uit 't oog
gebracht, maar overigens moest de juf zichzelf
redden. D'r bloedeigen broertjes en zusjes
had ze nooit willen vorschoonen en nou zoo'n
vieze slampamper nee, waarachtig, daar
moest de juf niet om zeuren. NooitZe hield
haar hart in 't ljjf vast wanneer se alleen
maar die voeten met groote nagels zag.
Nooit! Laat de juf dht varkentje ranar eens
wasschen. Dat eenwig gezanik om Jan-
en-alleman aan te trekken, zou dan mis
schien wel eens voor goed afgeloopen zjjn.
Doodsangsten stond je uit bjj do gedachten,
dat zoo een beroerling het gansche huis kon
aansteken. En 'm dku van nabjj helpen
Vast niet! Voor geen honderd gulden, daiirl
De juf heeft hem naar binnen gehaald,
se kan 'm nou ook voor d'r rekening
nomen. Hém wasschen Nooit nooit
z'n leven I En onderwijl Miene zich
een schreeuwerigen ruzietoon opwond,
baande de juf zich knorrend een weg, bromde
gromde buiten zooieta van domme, ver
waande Urker meiden die geen sikkepit go-
voel voor 't lot van anderen hebben en, de
mouwen opgestroopt en oen groot bont boeze
laar voor, ging ze fluks naar de bjjkeukon
om persoonlijk met Toontje af to rekenen.
Nu, hier viel heel wat to redderen. Maar do
juf is bjjzonder handig en bewonderenswaar-
lig doortastend en daarom kan ze het best
if. Ik weet niet of gjj, lezer, zoudt go-
lachen hebben, wanneer ge haar met dien
bibberenden Toon had zien tobber. Wellicht
eerder met schaamte op de kaken,
met een geroerde zie), met allo respect naar
dit tooneeltje van zuivere menschenmin had
gekeken. Volstrekt niet belacheljjk wss do
overdreven opoffering van de juffrouw, die,
dank zjj haar jjver en liefderijke zorg, den
knaap na een poosje heelemaal gereinigd had.
Toen zjj hem uit 't water lilde, werd hjj flink
afgedroogd en liet zjj hem een paar wollen
kousen aandoen, die nog veel langer waren
dan zjjn dunne beentjes. Vervolgens kreeg
hy een veel te groot hemd on oen wjjdc
borstrok en een ruime broek aan. En aldus
grappig toegetakeld kon Toon weer naar do
teuken verhuizen, waar de juf htm zwaar op
stoel lichtte. Nu hy daar opnieuw zat,
frisch en schoon, is het manneke haast niet
meer te herkennen en daarom roept de juf
direct om Miene, die voor de aardigheid zich
daarvan moet overtuigen.
kHoo vindt je 'm nou?'
Miene schoot haar meesteres een nydigen
blik toe en gaf geen kik.
Ziet hy er niet aanvallig uit?'
Serst zei Miene, norsch-zwygend, niets
terug, doch toen de juf onverstoorbaar kalm
voortging om Toontje in do hoogte te steken,
stonden haar booze oogen al bijzonder dreigend
nadat zo met vernietigende minachting
naar den pas gewasschen en half aange-
kleeden jongen had gekeken, voelde zy zich
onvoldaan met de weinige kortafgobeten en
grimmige woorden en zag 't onvermijdelijke
oogenbÜk naderen, waarop haar toorn zou
uitbarsten. Zy begon met haar felle, klate-
rendo stem
..Nee, dat heb ik nog nooit op de viool
hooren spelen, dat 'n juf d'r eigon zóó ver
geet. 'k Heb bjjna vier jaar aan de Binnen
haven gediend, maar in al dien tjjd is er niet
voorgevallen. Kan je begrijpen. D'r
stond een plaatje van Liefdadigheid naar
Vermogen en op een ander kon je lezen, dat
er niet aan de deur werd gegoveD. Ja, zo
zouden zoo'n jongen oprapen on hem vor-
troetelen I Wat lekkersIk blyf er by 't
is komedie, 'k Wil wedden, dat u toch be
drogen bent. Over een paar dagen haalt-io
hetzelfde kunstje by anderen uit. En misscbieu
komt-ie later LÖg wel eets hier om van den
geeuwhonger op uw stoep te vallen. Méér,
dan blyf ik géén dag, géén uur, minuut
langer. Iedere week worden er genoeg meiden
in «'t Vliegend Blaadje' gevraagd, en daar
m'n handen goed zyn, begrypt u toch zeker
dat 'k niet verlegen ho«f te staan?"
(Wordt vervolgd.)
INGEZONDEN.
Een oproep 1
Donderdag 31 October e.s., zal de Hervor
mingsdag wederom worden herdacht door de
afdeeling Helder van de Evangolische Maat
schappij.
De oprichting van deze over geheel Neder
land verspreide vereeniging wjjst terug op
het jaar 1853, het jaar der April-bewegicg.
Als haar doel noemt deze:
a. de bevordering van de konnis en de
beoefening des Evangelies in 't algemeon.
b. de verspreiding van zuiver Protestant-
soho beginselen, de it standhouding van
den vrijen Protestantschen goost en het
Protestantse!) bewustsjjn.
c. de bestrijding van alles wat onze gods
dienstige en staatkundige vrjjheid aan
randt.
De formuleering van dit programma is de
vrucht van een ontwikkeling die de Maat
schappij onder den invloed der tijdsomstan
digheden doorloopen heeft.
Doch onder den invloed der beginselen van
waardeering en verdraagzaamheid, dreigt
echter de protestantscho waakzaamheid te
verslapper.
Vandaar, dat de Evang. Maatscb., afd.
Helder, thans een oproep doet om de sluime
rende geesten wakker te roepen.
De afdeeling Helder wenscht ook buiten
den kring haren leden invloed uit te oefenen
en noodigt daarom alle voorstanders en vrien
den van gewetem- en godsdienstvrijheid vau
iedere richting uit zich den avond van don
Sisten October te vereenigen onder het gehoor
van den weleerw. heer ds. H. Buiskool.
Voor bizonderheden wordt verwezen naar
de hierop betrekking hebbende advertentie.
T. S.
Wij brongen nogmaals ter kennis van
belanghebbenden, dat waarschuwingen en
dergelijke advertentiön, waarzeggers-ad-
vertentlën enz. ni«t door ons worden
geplaatst.
Alle stukken bestemd voor de Redactie
en voor de administratie, te richten aan
C. DE BOER Jr., te Heider.
