KLEINE COURANT 't Vliegend Blaadje voor HoltÊor, Toxel, Wioringon on Anno Paulowna. Ho. 4211. Woensdag 18 Jnni 1918. 4i«te Jaargang. 'I Vliszend Blaadje p 3 na. 50 cl., fr p. poil 75 cl., bnilaalaad 11.35 Pre- 1 Zondagsblad 37J 45 10.75 ■iiaModeblad 65 75 ft.— (Voor het bnitealaad b| veornitbetaliag.) IdTerteabêa van 1 let 5 regelt (b| voornitboHling) 30 een» Elke regel meer Bewjjs-exemplzzr Vignetten ea groote letters wordea aaar plaauraimte berekend Intsrc.- Telafoon 50. Varnohijnt Dinsdag- sa Vrijdagmiddag. Uitgaver O. DE BOER Jr., Haldar. Bureau Koningstraat 29. interc. Teler. 60. Eerste Blad. Uitslag der stemming ter benoeming van een lid voor de Provinciale Staten van Noord-Holland, in het Kiesdistrict HELDER, gehouden op Vrijdag 13 Juni 1913. 'ONDER DISTRICTEN. Aantal kiezers. I Geldige stemmen. 1 H. GRUN WALD. P. P. HARTEN DORF. C. THO MASSEN. F. S. C. M. WIJS. Helder I 1521 1142 452 182 300 208 II 1146 891 - 316 160 237 178 III 1471 1093 310 207 382 194 IV (Koegrasi 167 140 - 70 4 34 32 Texel I Den Burg 631 456 205 29 81 141 II Cocksdorp 172 124 32 14 43 35 III Den Hoorn. 138 117 30 27 12 48 VI Oosterend •248 166 57 25 10 74 V Oudeschild 193 130 52 1 52 25 Vlieland 145 108 - 37 1 68 2 Ter- 1 W.-Tersch. 221 96 35 88 2 schel- IIMidsland 702 111 - 41 6 48 16 lilden Hoorn 84 36 27 20 1 Totaal 6533 4783 2392 1734 718 1375 956 Hapatamming tusschen de Heeren: D. H. GRUNWALD en C. THOMASSEN. Vrijdag heelt de ttemming plaats gehad io de Provinciën Noord- en Zuidholland, Utrecht, Gelderland, Drente, Groningen en Zeeland. In de samenstelling van de Staten bracht deze voorloopige uitslag nog niet vesl ver andering. Toch kan reeds worden gecon stateerd, dat de cijfers wijzen op een sterken vooruitgang van de linkache groepen, terwijl de rechtsche in sommige districten achteruit gingen. Opvallend is vooral in de groote steden de aanwas van de stemmen voor de S. D. A. P. In ons district is dit eveneens het geval. Indien wij de cijfers vier jaar geleden verkregen door den heer Thomassen b(j de Tweede Kamer-verkiezing in dit district 659 vergelijken met die, welke hjj verkreeg bij de stemming op Vrijdag 1.1., en daarbij tellen de stemmen, door hem bekomen in het district Schagen, voor wat betreft de districten, die bij de Tweede Kamerverkiezing bij het district Helder behooren, dan blijkt ook hieruit een enorme toename;immers,hg zou dan 1915 stemmen hebben verkregen. De heden gehouden stemming voor de Tweede Kamer zal dit wel bevestigen. In Noordholland zal overigens weinig ver andering komen. In Zuidholland dreigt ver lies voor de rechterzijde, in meer dan één district. Iu Utrecht, Zeeland, Gelderland en Drente zal de sitnatie evenmin veel ver andering ondergaan. NIEUWSBERICHTEN. HELDER, 18 Juni. De heer C. Thomassen In „Tivoll". Ofschoon, wanneer dit verslag onder de oogen onzer lezers komt, de kamerverkiezingen reeds hebben plaats gehad, en in zoover dus de waarde en beteekeois van deze verslagen verminderd sijn, moeten wij volledigheids halve nog een, zjj het ook kort, oversicht geven van de van Vrijdag tot en met Maan dagavond gegeven vergaderingen. Alleerst dan de s.d.a.p. Uit de Statenver kiezingen was gebleken, welk een ontzagge lijke vooruitgang in vier jaar tijds in deze partij had plaats gehad, was het wonder, dat de vergadering in .Tivoli", door zeer velen bijgewoond (veracheideuen moesten zich met een staanplaatsje vergenoegen) daarvan het karakter droeg? Dat de Voorzitter, de heer A. G. A. Verstegen, in enthousiaste bewoordingen de partij feliciteerde voor het behaalde succes Zelfs voor de sociaal democraten was deze uitslag eene verrassing. Acht jaar geleden, bij de kamerverkiezingen bereikten wij 218 stemmen, wij hebben ons voorgenomen in 1909 dat cjjfer te verhoogen. Het is 3 maal zooveel geworden. Thans is het weer bjjna driemaal zoovesl als voor rót i»r. In het kamerdistriet den Helder zijn, voor zoover men dat na kon gaan, thans reeds meer dan 1800 stemmen op den can- didaat der s.d.ap. uitgebracht. Het feit, dat in het Statendistrict Den Helder de vrijzinnig- democraat Grunwald met den sociaal-demo craat Thomassen in herstemming komt, is van de allerhoogste beteekeois, en een be wijs, dat wij eindelijk van ons werken de vrnchten beginnen te genieten, dat de s.d.a.p. in dit district eene toekomst heeft. Dit stemmencgfer geeft niet geheel weer het aantal roode stemmen.-Br zijn nog velen afwezig, die wij thans niet opgezocht hebben. Dit is, als het ware, een proefmobilisatie geweest. Maar Dinsdag worden ze opgezocht. Wees er verzekerd van, dat we niemand zullen overslaan. We zijn niet tevreden als Dinsdag geen 2000 stemmen zjjn uitgebracht, iedereen, in of buiten de vergadering heeft tot taak aan het bereiken van dat cijfer mede te werken. Er hangt, voor de betee keois der sociaaldemocratie, heel wat van dit district, plattelands- en marine-district, af. Staalman heelt wel gezegd de regeering zal deze plaats mijden als een broeinest van socialisme, maar heel het land kijkt naar dit district om het prachtige organisatorische veiband. Men verwacht een dragelijk stem- mencjjfer hier, laat het onze trots zgn allen verbaasd te doen staan. We komen bijeen in een andere stemming dan gisteren het geval zou z(Jn geweest. We zjjn in feestelijke stemming over den goeden uitslag, leder onzer kan zich daarover ver heugen, omdat we den strijd steeds voeren met blanke wapenen, niet bezoedelen met persoonlijke zaken, trucjes, volksbedrog, etc., maar op den voorgrond zetten de helderheid en hoogheid van ons beginsel. Niet iedere partg kan dat zeggen. Men leest onze ge schriften zeer zeker met een vergrootglaa, doch zal er nooit iets in vinden, dat van ons beginsel afwjjkt. Voorop staat onze zakelijke strjjd: ontvoogding van de arbeidersklasse. Wat men u in deze laatste dagen vooral ook voorhoudt en te slikken geeft over ons, onthoud ditwjj vieren strjjd met open vizier en blanke wapenen. Staalman zegt in zijne advertentie belangrijke mededeelingen te zullen doen. Dat is weer relletjespolitiek, die hg altijd gevoerd heeft. Stoor er u niet aan, taxeer het naar de waarde die het heeft, onthoud en overweeg de „belangrijke mededeelingen", toets ze aan de werkelQkheid, en ge zult tot de conclusie komen, dat het apekool is, bedrog, misleiding tegenover het groote volk, wier belangen hij zegt voor te staan. Spr. deelde nog mede, dat de burgerlijke partgon alle uitgenoodigd waren voor debat. De coalitie-parttfen hebben bericht niet in de gelegenheid te zijn door hun eigen vergadering, de chr.-democraten hobben niet geantwoord, en de concentratie heeft, in weerwil van al haar moeite, geen debater kunnen krijgen. Zoodat we, zei spr., dan maar onder ons moeten big ven. De heer Thomassen besprak enkele punten, die in dezen strijd naar voren zgn gebracht. Allereerst het gezegde als souden de s.-d. geen verantwoordelijkheid aanvaarden voor wat ze propageeren. Absoluut onwaar, als we 51 zetels krijgen, aanvaarden we ze onmid dellijk. Maar we aanvaarden geen verbond met de vrijzinnigen en willen voor hunne daden of wandaden niet verantwoordelijk zgn. In dit verband besprak spr. nog eenige uit latingen van den heer Staalman. Van vrijzinnige gedachte honden ook wij. Maar wij willen ook vrjj laten handelen. Hoe- velen zouden de candidatenljjst nog geteekend hebben, als ze maar durfden! Van vrgheid, met den mond heloden, moeten wij niets hebben. Wij zonden alleen voor de loonarbeiders opkomen. De feiten bewijzen het tegendeel. De strgd voor staatspensioen is voor allemaal. Voor den middenstand hebben wg ook ge ijverd inzake de opcenten op de bedrijfs belasting. We hebben gestemd tegen de leerplichtwet. Zeker hebben we dat, maar die wet moet eigenlijk heetenwet op gereglementeerd schoolverzuim. Wjj stemden tegen, omdat al het mooie er werd uitgehaald door de vrij zinnigen om de stemmen der coalitie te kunnen koopen. Daardoor offerde de regeering dwillig den steun der soc.-dem. op. Geen enkele stem uit de onderwijzerswereld die ons dat heeft kwalijk genomen. Om geen schele oogen te msken, sal spr. verder de v.z. met rust laten en naar rechts kjjken. De heer w. d. Hegge Spies heeft in zgn eerste rede verkondigd, dat sommige onderwijzers niet neutraal onderwijs geven, maar in socialistischen zin. Dat is niet waar. Als persoon kan men niet neutraal zijn, mag men dat niet wezen. Maar het gaat hierom de kinderen. Men kan verschillende zakon niet met hen bespreken. Wg wenschen de kinderhorsens, noch de kinderzieltjes te strgken in onze plooien. Grooter gewordeD, moet het kind zelf beslissen welke richting het uit wil. Wg mogen het onze meening niet opdringen. In dat opzicht ia neutraal geen leeljjk woord, er spreekt uit het respect om dat jonge loven niet te verknoeien. Maar kunt gij dan over allerlei dingen, als God, koningschap, enz., spreken Ja, dat kunnen wg, met al den eerbied die voor ieders eerlijke o rertuiging verschnldigd is. Wjj deelen het kind mee, dat ten opsichte van deze vraagstukken ver schillende meeningen bestaan, en dat het later zelf zal moeten beslissen, als het groot ge worden is. Maar wjj doen niet wat de christe lijke scholen doen, wij willen dat de kinderen van bet volk lioh één blijven voelen, zoo lang mogelijk. Kinderen, die tegen elkander worden opgezet, zullen els grooten elkander niet vertrouwen. Over koningschap en repu bliek spreken we met evenveel eerbied. We wijzen op de verschillen, maar spreken er niet over. We willen geen kleine anti-rt lutionairljes kweeken, noch kleine liberaaltjos, vooral ook niet kleine socialist jet. We willen kleine mentcbjes maken. Natuurlijk is het voor de ouders pjjnljjk als de kinderen later eene andere meening toegedaan zgn. Niette min ontzeg ik ze, aldus spr., het recht, hen te dwingen to denken zooals wjj zelf. Op sommige christvljjke scholen meent men kinderen niets nit den bjjbel te mogen ont houden, en laat men hen lezen van „het kindeke, dat opsprong in- den buik" e.d. Als dat kindertaal is, snapt spr. niet, wat voor inzicht men in de kinderziel heeft, on zgn die kinderen gezegend te noemen, die daar aan niet zijn blootgesteld. Spr. wjjdt over die schoolkwestie nog verder uit. Do houding van den hoor Staalman be sprekend, bracht hg hem hulde voor sjjn eerste optreden. Dat de soc.-dem. er goed voor staat, is Staalman'» schuld; hg hoeft de kiem ervan gelegd. Als hg de democraat van vroeger gebleven was, zat hij tot op den huidigen dag in de Kamer. Hg heeft het volle vertrouwen van het volk gohad. Thans is hg eenvoudig de coalitieman. Zjjn eerste vergadering was een sprong naar de coalitie. Dolgraag was bjj er midden in ge sprongen, maar de coalitie heeft hem als een voetbal teruggekeild. In sgn strooibiljet speculeert hij op de oranjevaan. Maar daar wordt men tegenwoordig niet zaeer zoo warm voor. Men vraagt wat oranje eigenlijk be- teekent. Men zegt zelfs niet dat de koningin eene wet heeft aangenomen, neeu, men weet heel goed, dat d« Tweede en Eerste Kamer dat doen. De koningin zet slechts haar bandteekening, een bloote formaliteit, want nu is de wet van Talma aangenomen om een pensioentje van f2.uittekeeren, en als straks vrij zinnigen en sociaal-democraten die wet te niet doen, komt daaronder óók de handteeke- ning van de koningin. In het tweede gedeelte besprak spr. eenige vragen: waar het om gaat. Vóór den aan vang, in de pauze en na afloop deed de zangvereeniging „Kunst aan 't Volk" zich hooren, en werd nog de mededeeling gedaan, dat Thomassen óók in Amsterdam IX met Vliegen in herstemming komt. In de allereerste plaats gaat het om al gemeen kiesrecht. Tal ma's staatspensioen van f 2.treedt op Sinterklaasdag in werking, maar reeds Dec. 1911 wilde Troelstra dit er uit lichten en in werking doen treden. Tegen gehouden, eerst door de vrjjsinnigen, toen door rechts. Spr. gaat hier verder op in, doch zjjn standpunt is wel bekend. De spr. besprak het voorgestelde „rogresrecht" van de Eerste Kamer, haalde uitspraken aan van Kuyper betreffende staatspensioen, seide, dat in het concentratie-manifest het woord „staats pensioen" niet werd genoemd, wel wil men eene uitkeering geven, die gevaar loopt het karakter van een aalmoes aan te nemen. De v.z. sullen zelfs niet tegen een pensioen belasting opzien. De laagste loonen sullen dan worden vrijgesteld, d.w.s. loonen be neden f 5. Ten slotte militarisme. De s.d. zijn tegen het kustfonds van 12 millioeo. Vinden zij het zonde van het geld? Neen, maar ze willen het op andere manier besteden. Aan het militarisme wordt op het oogenblik 68i millioen uitgegeven, aan sociale zorg .voor het volk iets minder, n.1. ruim 1 millioen. Ons standpunt is geweest een weerbaar volk te kweeken, volksleger, in den geest van het Zwitsersche. De vrijzinnigen zeggen ook wat voor het volk te willen doen, evenals de kerkeljjken. Maar de tjjd gaat voorbij, en 00 ra' het vo'^ zichzelf helpen. Teekenend zgn een paar klei nigheden. Minister de Meester heeft een on derzoek naar den landarbeid doen instellen door heeren en heereboeren. In een onder het ministerie-De Meester benoemde commissie tot herziening van de grondwet werden alle partijeD, behalve de s.d.a.p. benoemd. Bjj de begrootiog, waarop de salarisregeling der min deren bg de marine besproken werd, was de heer De Meester, ofschoon gezond, afwezig, toen de vice admiraal met den vlootdominé in de knel zat, was hjj er wel. Talma is geen haar beter. Spr. herhaalt daarvan eenige i staatjes, en eindigt met oene opwekking voor Dinsdag. De Voorzitter doet vervolgens nog eenige medodeelingen. Ten eerste, dat in het Staten district Schagen, waar men nooit een soc.- dem. heeft gecaDdideerd, thans op Thomassen ruim 1000, op Verstegen 800 stemmen zgn uitgebracht. Nog vestigt hg de aandacht op eene clausule in het strooibillet van de christen-democraten, als zon het feit, dat den Helder een broeinest van socialisme wordt een gevaar opleveren voor de toekomstigo welvaart dier plaats. Al was 99 van do bevolking socialistisch en het belang van het- land bracht mee, dat men den Helder als operatie basis noodig had, zon die 99 °/0 toch nooit een beletsel zjjn voor de regeering om den Helder te gebruiken als operatiebasis. Het is speculeeren op de domhoid der menschen door zoo te scbrjjven. Tenslotte roept spr. de mede werking in van het publiek inzake het vernielen van de reclame-billetten der partjj, en te kwart voor elf wordt de vergadering gesloten. De heer v. d. Hegge Spies in „Casino". Tezelfdertjjd trad de heer v. d. Hegge Spies hier voor de tweede maal op in „Casino". De zaal was slechts matig bezet. De voorzitter der a.-r. kiesvereeniging, de heer Adriaanse, opende met een woord van wolkom en gaf het woord aan den spreker. Deze begint met de verklaring, dat hjj bjj zjjn eerste optreden heeft behandeld de anti- revolntionnaire partg en do coalitie, thans zal hjj een beschouwing houden over linke. Waar spr. critiek sal leveren, bedoelt hjj niet de personen, maar de beginselen. Daar toe zal hjj het concentratieprogram door de vereenigde liberalen opgesteld, eens nader en met de loupe bekjjken. Is dut stuk een manifest vraagt spr. Daartoe is het niet ernstig genoeg, 't Is ook geen regeerings- program, daarvoor is de toon niet waardig genoeg, 't Is een afbreken van rechts en het ministerie-Heemskerk zonder bewjjzen. Daar door krjjgt het 't karakter van een pamtlet. En toch is het niet in den verkiezingstjjd geleverd. Bjj links ïjjn knappe menschen, muur vooruitzienden zjjn er bezwaarljjk te ontdekken. Waarom anders gezwegen over defensie en financiën Onze onafhankelijk heid, 't kosteljjk erfgoed der vaderen, dient toch verdedigd te worden. Dat is een groote fout van links. Men wil hoogere onderwjjs-nitgaveu, oude lieden verzorgen, maar waar 't geld vandaan moet komen, zegt men niet. Men is tegen 't regiem-Heemskerk en -Kuyper. Spr. herinnert aan de staking van 1903. Waren de toen opgemaakte wetten zoo slecht Heeft de vakbeweging er onder geleden Niet het minst, zegt spreker. Links wil geen grondwetsherziening onder een rechts ministerie. Links wil de lakens uitdealen, zjj 't dan ook onder 't klappen der zweep v»n do sociaal-democraten. Van het christeljjk beginsel dat onse wet geving moet doortrekken als 't zout, wil het niets weten. De rechtsche koers is niet ge vaarlek we varen onder goede stuurlui. Spr. toont vervolgens aan hoe de a.-r. een afkeer beeft van conservatisme, daarom droDgen zjj aan op arbeidswetgeving toen de liberalen niets deden. Spr. gaat vervolgens nu waar de saam- hoorigheid 't grootst is, bjj rechts of bjj links. Hjj komt op tegen de bewering dat rechts de geeslelgko vrijheid aanrandt en weerlegt daartoe de beschuldigingen indertjjd door den heer Tjdeman geuit. Naast een orthodoxen vlootpredikant werd toch ook een vrjjzinnig predikant aangesteldUitvoerig verdedigt hg nader de zending in Indië, en gaat dan na de paragrafen in het concentratieprogram die handelen over de sociale wetgeving. Men schermt met vrjjhandel, doch die be staat sedert jaren niet meer. Spr. slaat den blik op andere landen, waar tegenstand is gaat die tegen to hooge protectie, niet tegen het be ginsel. Het bestaande tarief brengt al 14 millioen op en geen der vr jjbandolaren wenscht dit afgeschaft te zien. Onze tariefbelasting is matig, allo omringende landen hebben hoogere. De kosten drnkken niet op don ar beider: hjj zul zjjn loon zien stjjgen. 't Beginsel is grondstoffen vrjj, halffabri katen 3—6 °/0, geheel afgewerkte fabrikaten 12 Spr. gant na waarom het beter is hot geld niet uit andere, belastingen te halen. Nu zgl het buitenland mee betalen. Nog meerdere bezwaren tegen do t ariefwet worden door spr. uitvoerig bestreden. Vrouwenkiesrecht: volgens spr. kan men in art. 180 het woord manneljjke doorhalen om vrgheid te geven. Onderwjjs: van de 30 millioen krjjgt het openbaar onderwjjs 24 millioen, het bjjzo.ndere 6. Op onderwjjs gebied wil spr. de vrjje con currentie, door de ouders het recht te geven om 't kind te doen op de school hunner keuze. De koloniale paragraaf der concentratie getuigt minstens van groote onkunde. Zeer uitvoerig behandelt spr. het werk der zending, dat hjj van ontzagljjke beteekenis acht voor den inlander en vooral voor 't moederland. De liberalen miskennen al zeer 't goede der zending. Spr. komt vervolgens tot de obstructie die links voerde in de 2e Kamer om te kunnen zeggen: de coalitie heeft niets gedaan. Dat was partijpolitiek, geen vaderlandsliefde. Heeft rechts dat ooit gedaan, vraagt spr. Het vooruitstrevende dat de liberalen heb ben: algemeen kiesrecht, ouderdomspensioen namen zjj over van do socialisten omdat de zweep van Troolstra knalde. De eenige die er bjj wint is de leider der s. d. a. p. De 3 vrjjzinnige groepen kunnen geen meerder heid vormen, zjj zjjn aangewezen op de hulp der socialisten. In een linksch ministerie komt dan Troelstra als minister van krijgswezen. Frankrijk geeft een voorbeeld. Als het concentratie-program wordt uitge voerd zal men komen op hooge kosten, zeker tweemaal zooveel als thans gevraagd wordt. Wat rechts noodig heeft, heeft het eerljjk ge zegd. Zonder tariefverhooging zullen de directe belastingen belangrjjk verzwaard worden. Dat zal vooral den middenstand treffen. Trouwens de tariefwet kan ook hier en daar gewijzigd worden. In de practjjk past zich dat aan aan 't gebruik van den burger. De natie moet door het geestelijke een hoogeren trap bereiken, dat wenscht de coalitie. Spr. heeft gaarne de candidatuur aanvaard. Hjj kent de belangen van bet district en zal eventueel gaarno nader die belangen be spreken. Hjj heeft werklust en werkkracht en wil die aan 't district wjjden. Hjj wekt zjjn hoorders op de regeeriug te steunen, hen die willen versterken het ge- loovige in de natie. Moge de Heer geven dat wg worden een kruchtigg natie die de knie hoeft leeren buigen voor den Heer daarboven. (Applaus). Alsnu wordt 10 minuten pauze gehouden in welken tjjd gelegenheid is zich op te geven voor debat. Daartoe melden zich aan mej. Hillen en do heeren Tichelaar, Drjjver, Vos, Kuyper en Kuyk. H.j. Hillen segt niet veel van spr. te verwachten. Zjj weet niet waarom het kies recht moet onthoud» worden aan de vrouwen. Op 't program van spr. partjjen staat daar niet veel van. Wie geljjk heeft over tarief- wet weet spr. niet maar een van beiden liegt dan toch. De heer Tichelaar doet een aanval op het gesinshoofdenkiesrecht der A.-R. partjj en is voor algemeen kiesrecht aan mannen en vrouwen. Dat is beter. De tariefwet is al zoo opgehemeld door Dr. van Best (eene stem: „dan had je hier moeten komen." Deb. „Ik was niet bier") die vergeleek België met Holland, doch vergoljjking gaat niet op daar België zelva grondstoffen heeft. Voorts behandelt hjj de loonsvcrhooging, de andere belastingen in verband daarmee en de school kwestie do vrjje school is niet vrjj, doch wordt gesticht ondor dwang. Spr.'s tjjd is om. De beer J. Drjjver Jr. meent dat de coalitie alleen bjjeengehouden wordt om de school. Hjj verdedigt voorts de openbare school tegen over de bjjsondere. De heer Voswenscht even goed als spr. te strjjden voor vaderland ea Koningin en verdedigt nader waarom hjj onze defensie bjj links wel veilig acht, met aanhalingen van wat het daarvoor al deed. De heer Kujper vraagt waarom niet het benoodigde geld gehaald uit successierechten Dan trekken de groote heeren naar een ander land zegt men. Mooie vaderlandsliefde! Hg zegt dat de soc.-dem. en de christ.-soc. 't naast staan aan Christus en haait ten bewjjze daarvan tal van bijbelteksten aan. Wekt op te stemmen voor de sociaal-democraten. De vergadering was af en toe nog al even rumoerig en interrumpeerde nog al. De heor Kuyk, de laatste debater verwon dert sich daarover en zegt daarna dat hjj hier liever van den spreker een uiteenzetting had gehoord van 'i program der A.R.-partjj. Waarom trok die partjj de leerplichtwet niet in, waar zjj zoo tegen was, waar bleef de lotorjjwet, de vaccinewet Hg betoogt voorts dat het vooruitbrengen van den godsdienst in staat en regeering oorzaak is geweest van vele twisten. Zie de geschiedenis. Wat Tariefwet betreft zegt hjj't is niet de vraaghoeveel maar, „Is 't recht vaardig De heer v. d. Hegge Spies antwoordt uit voerig de debaters. (Ook thans verscheidene interrupties). Aan 't slot dankt voorzitter den spreker voor het gesprokene en eindigt met oen warme aanbeveling om den candidaat der rechtsche partjjen te stennen. Half twaalf was de vergadering uit. De heer A. P. Staalman in „Casino". Zaterdagavond had de heer Staalman de kiezers naar „Casino" opgeroepen, waar hjj -sjjn debaters van de vorige week zou be antwoorden. De zaal was stampvol, voor het overgroote deel met niet-geestverwanten van den heer Staalman. Nadat de vergadering op de gebrnikeljjke manier, met gebed geopend was, deelde de voorzitter der Christen-Democratische Kies vereeniging „Nederland en Oranje", de heer van Zweden mede, dat deze bjjeenkomst hoofdzakeljjk bedoeld was als eene voort zetting van de vorige, waarop het debat niet tot zjjn recht was gekomen. De heer Staalman richtte allereerst een woord van dank tot de velen, die, hier en elders, waren gekomen om naar zjjn woord te hooren. Daarmee was de bewering weer legd van velen, ook van den Voorzitter der a.- r. kiesv,, dat de Chr.-Dem. geen reden van be staan meer zouden hebben. De christen democraten behoeven zich niet te schamen voor het op hun Statencandidaat uitgebrachte aantal stemmen tegenover den coalitie-candi daat. Het optreden van de coalitie bjj deze verkiezingen draagt een eigenaardig karakter. De hoer Adriaanse heeft zelf in 't Zand ge zegd dat de chr.-dem. verdwijnen moesten, zjj vormen voor de politiek der coalitie in dit distriot een sta-in-den-weg. Spr. zegt cicb niet te willen laten knechten door de coalitie. Bjj den stembnsstrjjd heeft men bet de chr.- den», gemakkeljjk gemaakt. Van de ajjdeder soc.-dem. is het debat met welwillendheid gevoerd. De vrijzinnigen kwamen nergens in debat, alleen de heer de Geus. Daarvoor moet een reden zjjo, misschien is het wel taktiek om ons niet te zeer te verbitteren teneinde bjj de herstemmingen te worden ge steund, 't getuigt echter niet van moed. De heer de Geus heeft spottend gesproken van het „kolossaal aantal stemmen" op Staalman uitgebracht, en swalend gesproken van de vermindering. Datzelfde kan echter ook voor de vrijzinnigen gelden, nu zjj, in dit district hun eigen vrjjsinnigheid overboord gooiden, bljjken zjj niet opgewassen tegen de sociaal-democratie (gejuich). Misschien geeft dit n reden tot vreugde (geroep: ja,jal)mjj niet. Ik constateer alleen het feit. Spr. weidt hierover nog uit, betoogt, dat het voor de sociaal-democraten gemakkeljjk is veel te beloven, omdat ze toch niet ge- honden zjjn iets te doen. Alleen op de „nienwe aarde" is dat ideaal te bereikeD, volgens de woorden van den heer Koornstra. Spr. gevoelt, dat de Christen-democraten het onderspit moeten delven, omdat sjj niet tegen de massa op kunnen. Maar ze znllen niet nit den strjjd treden met het verwjjt van de soc.-dem. dat ze hun beginsel hebben verkocht. De beer de Geus heeft gevraagd: welk is uw beginsel? Dat is een onnoozele vraag, juist van de zjjde der vrjjzinnigen bestreed men dat beginsel, omdat men het er niet mee eens was. Al acht jaar laug is daarom trent een geschriftje in den handel. Het ver schil tusschen de christen-democraten en de anti revolutionairen is gering, beiden staan op hetzelfde slandpuat. Maar er is verschil io tempo, evenals bjj de unie-liberalen en vrjjzinnig-democraten en de christeljjk-histo- rischon en anti-revolutionairen. De Heldersche vrijzinnigheid heeft heele- maal geen beginsel. Al twee verkiezingen lang sjjn ze bjj elkaar getrommeld. Nog nooit heoft éen der v.-z. een beginselprogram ve'kondigd, omdat dit er niet is. De heele zaak is alleen opgezet om Staalman van de baan te knikkeren. In deu gemeenteraad bestaan de v.-s. nit mannen, bijeengeraapt nit conservatieven, en voornitstrevonden, die niet bjj elkaar hooren. De beer De Gens heeft ontkend, dat de vrjjzinnigen in beginsel het algemeen kies recht der soc.-dem. hebben aanvaard, en beriep sich op het door den heer Storm ge schrevene, die intnsschen voor deze ketterjj frisch voor zjjn broek heeft gehad van dr. Knyper en nederig om vergiffenis heeft ge smeekt. Het alg. kiesr. kan niet worden aan vaard door ons, omdat het niet is van anti revolutionairen huize. Maar is het niet treurig, dat een vrjjzinnige zich beroepen kan op het woord van iemand uit de a.-r. partjj, een partjj die zich plaatst tegenover de christen-democraten De heer De Geus beval de candidatnur- De Meestor aan, die, zoo zeide hjj, toonde do daad bjj het woord te voegen. Het is een vrjjzinnige, losbandige onbeschaamdheid, den heer De Meestor als zoodanig te introduceeron. Spr. toont dit door voorbeelden aan, o.a. is de heer De Meester, ofschoon gezond, afwezig geweest toen do belangen van het mindere marinepersoneel ter sprake kwamen. Thans komt spr. tot den heer Verstegen. Deze zeide niet 200 grappig te tullen sjjn als spr. was. Als de heer Verstegen dit zegt, klapt het publiek al in de handen van pret. De heer Verstegen vergiste zich intnsschen spr. heeft slechts de handelingen der s.d.a.p. voorgesteld zooals ze waren, en de vorgade- riog scheen ze nog al belacheljjk te vinden. De heer Verstegen zeide: wat te zeggen van iemand, die op zoo'n minne manier ons aan de kaak stelt Durft dat iemand zeggen van een partjj, die iedere week in „de Noten kraker" op alles wat rechts is smaalt? De debater beklaagde zich over zjjn 10 minuten debat, maar heeft in die 10 minnten eigenljjk niets gezegd. Hjj is in gebreke gebleven uit legging te geven dat het mogeljjk is bjj verkiesing de kiezers in 't vnnr te bre; met kans op succes voor alg. kiesrecht. Spr. heeft gezegd toon mjj aan, dat gjj met aw karwats van Troelstra de wetten van Talma zult kunnen doen intrekken. Gjj kunt dat niot. Over de hoofdzaken is de heer Ver stegen heen gegleden. Smalend heeft hjj ge vraagd wat die chr.-dem. eigenljjk beteekenen. Hjj moet daar niet zoo smalend over spreken, want ook zjjn partjj wekte eenmaal den spotlust. Dat chr.-dem. partjjtje heeft éen gebrek, dat beschikt niet over finantieele krachten als de s.d.a.p. Als ge het hebben moest van de proletariërs, kwaamt ge er niet. (Rumoer, en verontwaardigde uitroepen wel waar 1 SigarenmakersDe sigarenmakers- actie staat buiten de partjj. Bjj de christen democraten is nog niet veel te verdienen, ook geen kamerzetels. Waarom die spot nu Wat hebt gjj voor vakorganisatie gedaan vroeg de heer Ver stegen. Spr.' achtte die niet de speciale taak iie geroepen is het volk te ver tegenwoordigen. Wat heeft Helsdingen speci aal voor Franeker gedaan Spr. hééft boven dien georganiseerd: „de Onderoff.-Ver. „Oos Belang" (thans 3300 leden leden tellend) was zjjn werk, ook de Vereeniging „Admi raal de Rnjter" (gelach). Spr. heeft mede opgericht den Matroxenbond en in 1897 nog een heel mooi scbilderjjtjo daarvoor cadeau gekregen, ©p eene heftige interruptie ant woordt spr-, niet mee gegaan te zjjn, toen te in socialistische richting gingen. Spr. stelt er eene eer in niet onder de mindere militairen te hebben gekweekt den geest van tegen woordig. Vóór éen van uw menschen er was, die het voor u heeft opgenomen, stond ik, aldus spr., als eenling onder de rechtsche partjjen, om het voor u optenemen. Ik verdien niet die bejegening, die men mjj aandoet. De heer Verstegen heeft gezegdwjj soc.- dem. hebben de arbeiders als klasse gesteld tegenover de kapitalisten. Zit daarin eene verdienste? Naar zjjne meening wèl. Wat is arbeidende klasse? Proletariërs, arbeiders in 't algemeen, onderwjjzers, ook de diamant werkers, die f5000.per jaar verdienen, middenstand, kleine landbouwers, enz. Spr. zal dit eobtor nooit doen: het is iu rjjd met de belangen van ons volk. Het ideaal: éen voor allen, allen voor éen, is nooit bereikbaar. Neen, do beer Verstegen heeft niets weer- gd van wat door spr. is aangevoerd. Toch erd hjj door een massa toegejuicht. Den heer Michels beantwoordend, zegt spr., dat deze hem verweet niet te hebbeo gesproken over het socialistisch beginsel. Spr. heeft echter aangetoond, dat dit een idealistisch beginsel is. Absolute loochening van het christeljjk beginsel ligt er in op gesloten. De sociale hervormingen, die de soc.-dem. wenschen, hebben met socialisme niets te maken. Op het werwjjt ook van dien heer, dat de partjj zoo kloin bljjft, antwoordt spr dat eischen van 't gezin en betrekking oorzaak kunnen zjjn dat men onvoldoende werken kan voor zjjne partjj. „Staalman heeft in den regel goed gestemd", i de heer Michels. Maar wat wilt g>< eigenljjk meer? Eenmaal, met de dwaDg wetten-Kujper, toen stemde spr. niet goed. De soc.-dem. hadden verstandig gedaan als ze toen naar Staalman gekeken hadden, de werkstaking, die ze proclameerden, wae een anarchistisch middel. „Als Kuyper weg is, trekken we ze in", zeidon de s.-d. Kujper is weg, maar niemand van hen heeft er aan gedacht se in te trekken. De verklaring van den heer Michels, dat we den heilstaat niet meer zullen beleven, is door de plaatseljjke bladen niet vermeld. Spr. verwjjt dit den verslaggevers nieter was zoo veel te verwerken in die dagen. Maar het is wel igenaardig voor een sociaal-demoraat, dat to zeggen. Spr. zon het niet durven als leider. Spr. zon zeggen, als we dat groeien zoo zien we beleven het wèL Hoe kunt gjj, aldus spr., de arbeiders voor een ideaal aangorden, als i zelf zeggen moetwe beleven het niet me<-r. Den heer Jelle beantwoordend, bespreekt spr. de kwestie van de «Admiraal de Rujjtor" ook «Het Anker". Dit blad heeft geleeraard- dat het militarisme van leger en vloot een klasse-instituut is voor het kapitalisme. Maar, zegt spr., gjj hebt dionst gonomen bjj de marine, omdat gjj u verbonden hebt als mannoD (Geroep: als jongens!) Wanneer gjj aanvaard hebt, dat gjj zult strjjdou vóór handhaving der koningin, moet gjj u thans als mannen gedragen. Als gjj denkt, dat do soc.-dem. milder daarover denken, vergist gjj u. Spr. citeert v. d. Waerden over de massale- dienst weigering. Ten slotte den heer Adriaanse. Spr. zet nogmaals de geschiedenis zjjner candidatuur tegenover die van den heer v. d. Hegge Spies uiteen, en herhaalt in hoofdzaak wat bij vroeger daaromtrent heeft gezegd. Wel eigen aardig van den heer Adriaanse is, dat bjj nit de periode van 1901—05 aanhaalt tegen spr., doch dat hjj in 1909 spr. nog krachtig aan beval. De groote oorsaak van zjjn optreden is, dat de chr.-dem. moeten worden opgeruit»'' de coalitie kan slechts maonen gebruiken, dio »ja" knikken. Na een pauze van vjjftien minnten bestond gelegenheid voor repliek. Aan ieder werd 10 min. gegeven. Ia de plaats van den heer Michels werd den heer Thomassen toegestaan te debatteeren. Vermoedeljjk stond dit in ver band met een incident aan 't begin der ver gadering. Door do kiosver. was aan 't bestuur der s. d. a. p. geschreven, dat de heer Tho massen niet toegelaten zou worden, waartegen de voorzitter der s. d. a. p., de heer Verstegen, toen protest aanteekende. De heer De Geus was niet aanwezig. De heer Verstegen, dio toen het woord kreeg, constateerde, dat op de vorige ver gadering de heer Staalman 2J nnr en de heer Hartendorf ésn nnr hadden gesproken, waarna voor elk 10 minnten debat was. Thans weer 10 minuten, het is natunrljjk absoluut onmogeljjk al het vele in dien tjjd recht te zetten wat door den heer Staalman is omver gehaald. Spr. heeft bet over den perfiden aanval op den Bond voor Minder Marinepersoneel, die door jarenlang werken is opgebouwd, en zet vervolgens uiteen hoe het met die «.g. organisaties van den heer Staalman gegaan is. De heer Staalman her ft geen kans gezien iets bljjvends te wrochten, zelfs in sjjne partjj is geen levensvatbaarheid. Zeker is de s.d.a.p. kloin geweest, de chr.- dem. is het gewordondie zetelt niet in de werkeljjkheid. Wat wjj gezegd hebben zjjne partjj is op gaen stukken ra te vergc- ljjken mot wat hjj van de ome goz«-gd heeft. Staalman prikkelt, door zjjn optreden, de tot uitlatingen, dio hen zouden schaden. Hjj praat niet met den

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Vliegend blaadje : nieuws- en advertentiebode voor Den Helder | 1913 | | pagina 1