1
KLEINE COURANT
't Vliegend Blaadje
IX|
p
i
■Ma"
Téf®
*6
„a
voor HelderTexel, Wierlngen en Anne Peulewnam
No. 4233
Zaterdag 6 September üi3.
4iit« Jaargang.
't Vliegend Blaadje p. 3 m. 50 ct., fr. y. poit 75 ct.. buitenland f1.25
Pre- Zondagsblad 37$ *5 10.75
(Voor bet buitenland bij i
AdvertentiSn tan 1 tot 5 regels (bij vooruitbetaling) 30 cent.
Elke regel meer6
Bewijs-eiemplsar 2$
Vignetten en groote letters worden naar plaatsruimte berekend.
ttaraohijnt Dinsdag- sn Vrijdagmiddag.
Uitgavar O. DE BOER Jr., Haldar.
Bsraass Koningatraat 29. Inttrc. ralsf. 60.
Tweede Blad.
agenda.
Hinscoop-Vnorstellingea. Kanaal weg 112
Dagelijks 7 nur. Zondags 2 nur.
bioscoop-Voorstellingen. Spoorgracbt 18.
Dagelijks 7 uur. Zondags '2 uur.
Bioscoop-Voorstellingen. Koningstraat.
Dagelijks 7 uur. Zondags 2 uur.
'24 Sept. tT.a.v.e.n.u.t. Uitvoering ter gelegenheid
van de Onathankelijkheidsfeesten.
25 eu 26 Sept. Onafhankeiijkheidsfeesten
UIT HET BUITEHLMD.
Koning Aitonao van Spanje heeft zes ter
dood veroordeelden, waaronder Sancho Alle-
gre, die een aanslag op hem pleegde, bege-
D.digd.
Door Manuel ex-koning van Portugal
is Donderdag in het huwelijk getreden met
pricces August» van Hohenzollern. Hy gaat
op 'n landgoed by Londen wonen. Met een
der huwelijksgeschenken, dat Manuel voor
z\jn bruid bestemd had, is 't raar gegaan.
In Lissabon had hij een prachtig diadeem
besteld. De carbonario's hadden gedreigd dat
het nooit in handen der bruid sou komen en
zg bewaken sinds oenigen tijd reeds angst
vallig de juwelierswinkels, waar dit diadeem
en de geschenken van de royalisten zijn
gekocht. De Litsabonsche berichtgever van
de „Daily Mail" seinde Zondag j.l„ dat er
pogingen zijn godaan om de gezchenken door
bemiddeling van een buitenlandzche legatie
te doen verzenden, maar dat de Portugeesche
regeering zich daartegen zon hebboo verzet.
De juweliers hebben daarop tot de politie
het verzoek gericht hen te beschermen en
het mogelijk te maken, dat de geschenken
veilig kunnen worden verzonden.
Of de politie aan dit verzoek heeft kunnen
voldoen, wordt niet gemeld.
Regeering, politie en carbonari willen wel
licht goede vrienden blijven.
De Italianen hebben in de open zee voor
Tripolis het zeilschip „Marie Louize" komende
van Siax, in beslag genomeD. De bemanning
bestaande uit TnneBÏers is gevangen genomen.
Men son aan boordx120C0 geweren hebben
gevonden, bestemd voor Tripolis. De bevrachter
is onbekend. Zou dit bericht wellicht tot
eenige ongerustheid aanleiding geven, Reuter
seint uit Roms een bericht dat er vredelie
vender voor do Italianen uitzietDo Ita-
liaansche bladen bevatten de volgende mede-
deeling uit Derna Vjjf hooggeplaatste ledan
van den stam der Senoussi kwamen 24
Augustus uit Koustantioopel en vortrokken
uit de linie van Derna in westeljjke richting.
Naar men meent, zouden zy belust zijn met
een bijzondere zending van don soltan voor
den hoofdman der .Senoussi, als dragers van
een eigenhandigen brief, waarin de sultan
hem opwekt niet langer te dralen met het
herstel van den vrede in Cyrenaika.
De onlusten te Dublin zjjn in belangstelling
wat op den achtergrond geraakt door een
ramp die de stad trof. Een hnis waarin 13
gezionen woonden is ingestort en waarschijnlijk
zijn 50 raenschen slachtoffer geworden.
Toch is de onrust onder de arbeiders, naar
aanleiding van de botsing met de politie,
waarbij enkele honderden menscben verwond
werden nog lang niet voorbij.
De Londensche briefschrijver van het Hbld.
schrijft over de troebelen te Dublin het
volgende
Er is een deel der pers dat alle schuld
van de ernstige gebeurtenissen te Dublin op
de politie gooit en gisteren heeft de te
Manchester vergaderde Bond van Trades
Unions een scherpe motie van afkeuring
jegens de politie en Lord Aberdeen, luite-
nant-gouverneur-generaal van Ierland, aan
genomen. Dat oordeel is zeker eenzijdig;
de politie moest wel krachtig optreden tegen
stakers, die tramlijnen opbraken, winkels
plunderden en haar met flesschen en derge
lijke te lijf gingen. Doch ook van andere
zijden, door ooggetuigen en door bladen, die
zeker geen oogenblik kunnen geacht worden
aan de zijde der stakers te staan, wordt
erkend dat de politie in menig geval noode-
loos ruw te werk is gegaan en dienaan
gaande streng onderzoek noodig is.
Die onrust te Dublin en in verschillende
plaatsen in Engeland is grootendeels te
wjjten aan de vakvereenigingsmannen, die
dwingen willen dat de werkgevers geen
anderen dan leden dier vereenigingen in
dienst zullen nemen bet is de oude
quaestie.
In den Balkan is nog altijd >een en ander"
te regelen dat tot moeilijkheden aanleiding
kan geven en de gevaren daaraan verbon
den zyn nog van dien aard, dat de Grieksche
regeering het besluit om de reservisten naar
huis te laten gaan, niet heeft durven uitvoeren.
De ,Raichspoat< meent te weten, dat de
Bulgaren beslist zullen verlangen, althans
de buitenwijk van Adrianopel waar het
station ligt, te mogen behouden. Anders is
bet feitelijk afgesneden van zijn havens
de Egeischo zee.
De Turken daarentegen zullen zeker zoó
dicht b(j hun voornaamste vesting in Thracie
geen Bulgaren dulden.
De Bulgaarsche gezant te Weenen heeft
□en nota overhandigd, waarbij 4e Oosten-
rijktche regeering wordt uitgenoodigd, om
Bulgarije bij de onderhandelingen met de
Porto te steunen.
In deze nota wordt ook als eisch gesteld
dat Bulgarije het station van Adrianopel
zal verkrijgen, benevens Kirkkilisse, terwijl
de Turken dan zelve de vestiDgwerken dei
stad zouden moeten slechten.
WQ gelooveu niet dat de eischen zoo spoe
dig zullen worden ingewilligd.
In Albanië is ook 'n grenskwestie. De
Grieken hebben een groot stuk bezet, dat
de Albaniërs tot hun toekomstig Koninkrijk
rekenen. De Grieksche regeering en
gezanten-conferentie te Londen zullen de
zaak door onderlinge bespreking moeten ver
etienen.
Servië en Montenegro sijn het eens over
de verdeeling van een stakdat ook Oos
tenrijk wel gewild had.
Servië loont nog niet veel toenadering te
willen tot Bulgarjje. Era bericht dal
NIEUWSBERICHTEN.
- HELDER, B September.
Uitslag van de Stemming
*r één lid van den Gemeenteraad, noodig
geworden door de dubbele verkiezing vuu
den Heer P. P. Hartendorf, op Donderdag
4 September 1913, in het Derde District.
Aantal kiezers 1665 Van onwaarde 10
Uitgebracht840 Geldige stemmen 830
Uitgebracht op de Hoeren
school.
W. C. van Breda 94
L. A. Hartsinck 209
J. Koasen 143
J. van Legen 194
J. H. Staalman 118
Herstemming tussuhen de Heeren:
L. A. HARTSINCK en J. VAN LEI JEN.
wel zou geschieden wordt door Pasjitsj tegen
gesproken. Servië wil in de eerste plaats
z\jn betrekkingen met Oostenrijk verbeteren
Het doet pogingen om een bezoek van
Koning Peter aan Franz Joseph mogelijk te
maken.
Verschillende pogingen, in dien geest ver
leden jaar gedaan, vonden te Weeneu geen
sympathie, zoodat toen het denkbeeld van
dit bezoek werd opgegeven.
Pasjitsj hoopt echter, dat in de toekomst
de betrekkingen tusachen Belgrado en Weenen
hartelijker zullen worden.
Koning Nikita van Montenegro heeft zijn
legertje gedemobiliseerd en dankt in een
dagorder de troepen voor den betoonden
heldonmoed. Hg spoort de bevolking aan
zich te wijden aan den arbeid des vredes
doch tevens de wapens gereed te houden!
Die tiet dus ook nog gevaar of heeft ge
zocht naar een ronkenden zin.
Koegras.
7
54
Totaal.
101
209
197
202
121
Door den architect S. Krjjnon word
gisteren aanbesteed: „Het bouwen van een
Winkelhuis aan den Kanaalweg 144 alhier,
voor rekening van den heer S. Coltof."
Ingekomen waren inschrijvingen ven de
heeren I. L. van Os ad f10800; O. Riemers
f10435 R. N. van Os f9900; Gebr. Smit
f9867; J. Lastdrager f9647.
Brieven voor Hr. Ma. „Lynx" en „Hermelijn".
De directeur-generaal der posterijen en
telegraphie maakt bekend, dat, met wijziging
van een vroegere mededneliog, geen brie
vernaaien aan Br Ms. torpodobooljagera
„Lynx" en „Hermelijn" znllen worden ver
zonden naar Malt», en dat naar Malaga aan
genoemde schepen brievenmalen zullen wor
den gezonden van 6 t/m 9 Sept., dag. met
den trein van 7 m. AmsterdamAntwerpen
Athletische Wedstrijden.
Aan den Burg op Texel worden op Zon
dag 14 en op' Zondag 21 September u.s.
Athletische wedstrijden gehouden. Het pro
gramma van beide dagen vindt men in een
advertentie opgenomen in dit nummer.
Toonkunstnieuws
De afd. Helder van de Maatschappij tot
bevordering der Toonkunst heeft aan 'eden
belangstellenden het voorloopig plan voor
de concerten, welke in bet seizoen 1913-1914
zullen worden gegeven, verzonden. Op dat
irogramraa komen voor het oratorium ,Das
Paradis und die Peri" van R. Scbumann.
De gemengde koren, die aan de uitvoering
van dat oratorium medewerken, bestaan uit
de afdoolingen Helder en Schagen, te zauien
tellende 160 dames en heeren. Eveneens
komt op dat programma voor het oratorium
Saul" van Handel, benevens oen Solisten
concert.
Onafhankelijkheidifeesten.
Onder de werken van Hendrik Jan Schim
mel, bekend om zijne historische drama's en
ras, behoort ook een drama, spelende in
1813, getiteld: Nacht en Morgenrood". Bjj
dit drama, dat geschreven is omstreeks 1890,
maakte Schimmel eene aanteekening, waarin
o. a. de volgende zinsnede voorkomt,Ons
„Tooneel heeft in den loop dezer eeuw een
„van zijn krachtigste factoren maar zelden
„dienst laten doen, en juist een land van
„geringon omvang, sprekende een taal, biu-
„nen enge grenzen beperkt, heeft behoefte
„tot vorbetering van het nationaliteitsbewust-
j, het nationaal verloden te leeren ken-
„non, niet alleen door betoog, door verhaal,
maar vooral door aanschouwelijke
,voorstellin g."
Ziehier het groote nut van de opvoering
ener nationale schets, spelende in de jaren
1806—1813, aan den vooravond der onaf
hankeiijkheidsfeesten bier ter stede door de
Heldersche Tooneelvereeniging »T.a.v.e.n.u.",
waarvan w|j in een vorig nummer reeds met
een kort berichtje melding maakten.
Het is ons aangenaam, omtrent deze feest-
uitvoering thans eenigo nadere bijzonderheden
te kunnen raedsdeelen.
Het stuk, dat verdeeld is in 5 Cafereelen
eu een voorspel, draagt den titel„Zeven
jaren uit Neêrlands geschiedenis, 1806-1813".
Zooals de titel reeds aangeeft, is het geheel
en al toepasselijk op de viering van ons
100-jarig onafhankeljjkheidsfeest.
Achtereenvolgens worden wij verplaatst
in den tjjd van do rogeering van Lodewjjk
Napoleonwü zien, hoe Holland, nadat hot
bij Frankrijk is ingoljjfd, gebakt gaat onder
het Fransche jok. Doch als keizer Napoleon
•1«6 op slag verliest, wordt de oude geest
in ons land wéér wakker. Wjj leven mede
met het opgewekte tooneel, dat ons terug
voert naar Amsterdam op 17 Nov. 1818,
toen het daar tot eene openlijke uitbarsting
kwam tegen het Fransche gezag; wij voelen
het vaderlandsche hart warmer kloppen, als
wij verplaatBt worden in de woning van
Gijsbert Karei van Hogendorp, ais wij do
kennismaking vernieuwen met de pioniers
onzer vrijheid, als wij ten slotte zier, hoe
de geliefde Oranjevorst weder zijn intrede
doet in het Vaderland.
Waar een en ander ton tooneele wordt ge
bracht door eene vereeniging als ,T.a.v.e.n.u.",
eene vereeniging, die ook buiten de plaats
onzer inwoning geen onbekende is (men denke
slechts aan de bekroningen, waaronder de
groote Zilveren Medaille van H. M. de Ko<
niagia, eenige jaren geledra door de ver
eeniging te 's Gravenhage behaald), en waar
bovendien het eventueele batig saldo aan het
plaatselijk Feestcomité zal worden afgedra
gen, mot bestemming voor het Kinderfeest,
dan kunnen wjj niet anders doen, dan bjj
iedereen deze nationale feestuitvoering ten
sterkste aan te bevelen.
Naar wij vernemen zullen binnenkort lijsten
in de gemeente circuleeren. Gaarne hopen wij,
dat onze plaatsgonooten daarop druk znllen
teekenen. Men steunt dan eene goede zaak
en men komt tevens in de gelegenheid tot
het bijwonen van een genotrijken avond, die
zeker niet nalaten zal, bjj alle bezoekers eene
aangename en dankbare herinnering achter
te laten.
Aan de aankleeding van het stuk wordt
do uiterste zorg besteed. De ballets aan het
hof van Koning Lodewjjk Napoleon, inge
studeerd door den bekenden dsnsleeraar Jac.
B. Polak, becovens de schitterende costumes,
sullen ongetwijfeld het succes niet weinig
verhoogen.
Moge op 24 September a. s. geen plaats
in fCasino" onbezet blijven
Onderling Belang.
De vereeniging van losse werklieden iOn-
ling Belang" hield Donderdag in het lokaal
van don heer do Koning een buitengewone
algemeeno vergadering.
De voorzitter de heer J. van Legen deelde
mee dat deze vergadering nit twee deelen
zou bestaan: een openbaar en huishoudelijk
gedeelte en gaf het woord aan den heer A.
W. Heykoop vau Rotterdam, voorzitter van
den Centralen Bond van Transport- en Ha-
*rbciders en lid van den Gemeenteraad
van Rotterdam.
Deze zei met genoegen gekomen te zjjn
om te bespreken: tIs hel mogelijk dat de
verooniging aansluiting zoekt bij den Cen
tralen Bond vau Transport- en Havenarbei
ders?"
Spr. zegt dat het doel der vakvereeniging
ia verbetering te brengen in den toestand
der havenarbeiders.
Deze verbetering zal niet van beteekenis
;ijn als do plaatselijke vereeniging op zich
zelf blijft staan.
't Ligt geheel in haar ljjn aansluiting te
zoeken bij de overige georganiseerde kame
raden in 't heele land. Daar moet men wat
contributie voor over hebben. Spr. schets
toestand der haven en transportarbei-
en toont aan dat die hier en elders veel
verbetering eisebt.
Kan plaatselijk al eons een verbetering
verkregen worden, zij bljjft onbeteekeaend
en voor groote veroveringen moet de bowe-
ging kracht putten bjj andere organisaties.
Spr. vraagt als een botsing komt, zult gü
dan in den atrjjd gesteund worden? Dat is
toch van belang. Want al hebt ge een potje
van misschien f 1000 daarmee kunt ge 't nog
>n weck uithouden 1 De tjjd van bonnon
butsen is voorbij, de. arbeider moet zich
zelf, ze moeten elkaar helpen.
Uitvoerig zet spr. uiteen dat de contribu
tie verhooging geoc bezwaar mag zijn ra
somt op de groote voordooien van aansluiting
bil de landelijke organisatie.
Bij staking of eiekte geen hulp of armen
zorg, maar recht op uitkeering door de ver
eeniging. H(j wyst op den s:eun der siga
renmakers en meent dat dit moet aansporen
tot aansluiting in samenwerking ligt kracot.
De werkgevers houden rekening metonzo
lischen als de heele beweging achter ons
staat met een goedgevulde kas. Door cen
tralisatie der contributie kan amunitie gebracht
worden op 't punt waar ze noodig is.
Door aansluiting komt men tot heter resul-
tra ook wat de wetgeving betreft. Spr.
wjjit nog eens op de voordeelen van aanslui
ting en vertrouwt dat die zal gezocht worden.
Voorz. geeft gelegenheid tot het stellen
van vragen.
De heer Kelder vraagt of hij mag spreken,
hij is werkzaam bjj een heistelling. HjJ
heeft nog al wat tegen Heykoops woorden.
Voorz. meent dat de vergad. moet beslissen
o< Kolder zal spreken. Nadat ook de heer
Heykoop gezegd heeft dat het eigenlijk niet
aangaat over beginselen te gaan debatteeren
op een anderen tjjd wil hij dat wel
krijgt de heer Kelder het woord niet.
Eenige leden vragen ioliohtingen, die door
den heer Heykoop worden gegeven.
Voorz. deelt nog mee dat over al of niet
fcanaluiting zal gestemd worden op de jaarver
gadering.
Daarna gaat de vergadering over in een
huishoudelijke en de niet leden verlaten de
vergadering.
- By K. B. is met ing. van 1 üct. de
klerk by 's Ryks werven, gepl. bij 's Rjjka
werven, gepl. by 's Ryks werf te Amsterdam,
H. A. van Vliot, bevorderd tot adj.-com-
mies bij 's Ryks werven.
0. L. M. E. Keus. f
Te Apeldoorn is gisteren overleden, 68
jaar oud, de heer D. L. M. E. Keus, gep.
kapitein ter zee.
Kon. Onderofficiers Schermbond.
Het 13e wapenfeest van den Kon. Onder
officiers Schermbond zal worden gegeven op
15, 16, 17, 18 en 19 December e. k., in het
gebouw van het park „Tivoli" te Utrecht.
Bevordering tot sergeant bij de Infanterie.
Nopens de bcvordoring van korporaal tot
sergeant is bepaald, dat, in afwachting van
de oprichting der 3e bataljons by de regi
menten infanterie, het aastal van 4 sergeanten
per compagnie mag worden overschreden,
met dien verstande, dat per brigade het
maximum wordt bepaald door het aantal,
benoodigd om bjj de organiek daartoe b
hoorende 6 bataljons 4 sergeanten per coi
pagnie te kunnen indeelen.
Wanneer op 1 October a.s. de reorganisatie
geheel zal zyn doorgevoerd, mag het aantal
van 4 sergeanten per compagnie niet worden
overschreden, doch moeten de dan eventueel
nog overblijvende oandidaten voor den rang
van sergeant bestemd worden om ontbrekende
plaatsen bjj andere brigades aan te vullen.
Overgang bij de Landweer.
De M. v. O. heeft bepaald, dat aan mili
ciens, die na eindiging van hunnen diensttijd
bjj de militie naar de landweer overgaan,
hunne wapens en ledergoed wordt medege
geven, wanneer zij voor de laatste maal voor
horhslingsoeteningen onder de wapenen zijn
geweest en met groot-verlof vertrekken.
Afstandsmarschen.
BQ de dit jaar gehouden afstandsmarschen,
nitgeschreven door den Nederlandschen Bond
voor Lichamelijke Opvoeding, zyn de N. B.
L. O.-kruisen uitgereikt aan onderstaande
militairensergt. Zijlmaker, Van Mameren
en Ten Rierick, van het 10e regt. infanterie,
en sergt. Toren, König, Bordewyk, korp.
Ehlebracht en Van Ursem, mil. Winkelaar,
Blom, Brouwer en De Vries, van het 21o
regt. infanterie.
Poging tot moord en tot zelfmoord.
De eigenaar Brester van het te IJmuiden
liggend zeiljacht Johanna" loste gisteravond
op een meisje, met wie hjj langen tjjd in
kennis was, te haren huize drie revolver
schoten en verwondde daarna zichzelf met
twee schoten.
De toestand van het meisje is zorgwekkend,
doch van den dader niet levensgevaarlijk.
Noodlottige aanvaring.
Nadat de stoomboot Oude Maas Woensdag
avond haar passagiers te Oud-Beierland aan
wal gezet had, moest zjj weder terugkoerec,
i een noodzakelijke herstelling te ondergaan.
Tegenover Spykenisse, althans in de na
t>yheid van deze plaats, kwam zjj in botsing
met een kleinere stoomboot, waardoor dn
ite zonk en drie opvarenden ver
dronken.
Duur Holland.
Een lezer van „De Tyd" schrijft
Ik heb in bezit gohad een rekeningetje uil
een bekend Scheveningsch hotel, dato 9 Aug. 1.1.
Drie Engelschen, burgerlnidjes, hebben k
la carte gegeten, zoo, zoo, en krygen te zien
Servicef 0.75
Soep-) 2.25
Steack (no bigger than my pureè,
zeide het vrouwtje)- 6.75
Aardappelen- 1.50
Onleesbaar1.50
Doppertjes (6 lepels voor 3 personen) - 3.—
Ommeletje4.50
f 20.75
Hieronder stond
Excuus voor gebruik van potlood.
Hun vacantie was wol wat bedorven, en
se spraken mij op het Rokin aan en vroegen
iolichticgen, bevreesd als ze waren, ergens
binnen te gaan.
Ergerlijke behandeling van dekpassagiers
in Oost-lndlë.
Het >Bat. Nbl." achryft in zijn nr. van 5
Augustus
Vanmorgen kwamen eenige dekpassagiers
n het ztoomachip Melchior Treub" zich
by ons beklagen over de ergerlijke behande
ling welke verscheidene vrouwen op de reis
vau Deli naar hier vau den kant van het
inlandsche personeel hadden ondervonden.
Vooral de inlandsche vrouwen Sina, Reiema
Sitie, die naar baar gsboorteland Java
terugkeerden, werden op schandelijke wyse
door inlandsche matrozen en bedienden lastig
gevallen. Deze vrouwen, fatsoenlijke men
scben, die niets liever wilden dan ongemoeid
blijven, werden voortdurend vervolgd, tot
zelfs in de badkamer en de W. C. en omdat
zy weigerden den schoeljes ter wille te zijn,
geranseld. Des nachts gingen de sloebers op
haar slaapplaatsen liggen, zoodat de arme
vrouwen niet wisten waar zich neer te leggen
don nacht wakende moesten doorbrengen.
Ook werd haar door het keukenporioneel
het voedsel onthouden, waarom zjj, onder
aanbod van betaling, vroegen; zjj konden
geen andere bjjspjja krygen dan zoutvleesch.
De toestand was voor de ongelukkige, altijd
gesarde, vervolgde on mishandelde vrouwen
zoo onhoudbaar, dat twee harer, Reiema en
Sitie, te Singapore aangekomen, het schip
verlieten en aldaar achtergebleven zjjn.
De andere passagiers stonden er machte
loos tegenoverzy konden alleen het ergste
voorkomen.
Wjj vestigen de aandacht vao de justitie
op deze ernstige misstanden, die niet alleen
aan boord van de Melchior Treub bestaan
ook op andere schepen die op Deli varen
moeten alieonreizonde inlandsche vrouwen
niet veilig zyn.
Vliegen.
Twee dooden.
Brieg,. 8 September. De vlieger-luitenants
von Eckenbrecber en Prinz ondernamen van
ochtend om 10 nur op het vliegterrein van
Heidau by Brieg een proefvlucht met een
Rumplervliegtuig. Het toestel was vlak vau
te voren nog nagezien. Toen de officieren
echter een hoogte van 100 meter hadden
bereikt, liet de linkervleugel los. Het toestel
viel te pletter, de luitenants zjjn dood.
OmkooperiJ.
Te Parys zyn vjjf telefonisten voor het
gerecht gedaagd. Het is gebleken, dat zy
zich door oen makelaar in graan hadden
n omkoopen, om hem altijd het eerst to
heipon en zjjn concurrenten gedurende de
van zaken doen te hinderen, door
nummers die zjj aanvroegen telkens voor
•in gesprek" te verklaren. Dat heeft zoo al
maanden lang geduurd.
Het Panamakanaal.
Reeds werd in een kort bericht gemeld,
dat de laatste keerdam van het Panama-
kanaal aan den Stillen Oceaan is verbroken.
Thans worden hierover de volgende bijzon
derheden bekend. Onder de toejuichingen
ongeveer 1500 toeschouwers liet men de
laatsten dam 'met dynamiet in de lucht sprin
gen eu enige uren later met het opkomen
van den vloed, stroomden de wateren van
den Stillen Oceaan in het kanaal tusachen
Jumbo» en de sluizen van Miratiorca,
plechtigheid, die deze gebeurtenis vergezelde,
moet bnitengewoon interessant geweest zyn.
Onder hen, die tegenwoordig waren, bevon
den zich de officieren van den Engelschen
kruiser /New-Zeeland" en een groot aantal
Amerikanen. Vjjftig kuilen, elk van minstens
10 meter diepte, waren gegrarèc, waarin 20
ton dynamiet werd geplaatst. Ongeveer half
negen 's morgens werd door middel vu een
electrische vonk deze ontzaggelijke lading tot
ontploffing gebracht en een honderdtal tonnen
aarde en ateenen vloog de lucht in. Een groot
gat was ia den dam geslagen, hetgeen noch
tans niet diep genoeg was om het water der
zee het kanaal te doen binnenvloeien. Des
middags met den opkomenden vloed bereikte
het water de onderste rand van de bres. Een
arbeider greep een houweel en hakte eeu
kleine opening. De druk van het water en de
vloed deden de rest, weldra vloeide een
stroom water, ter breedte van 100 meter, in
het kanaal. Om drie uur 's middags was het
kanaal tot de sluizen vau Miraflores gevuld.
Baggermachines zullen de restanten aarde en
steenen verwijderen. In October van dit jaar
hoopt men in staat te zjjn een schip van
kleine tonnenmaat door het kanaal te laten
Pegoud de avlateur-icrobaat.
„Het is geen acrobratiek, wat Pegoud ge
daan heeft", vertelt Blériot, de groote avia-
teur, „het is zuiver berekend en er is niet
meer gevaar bjj, dan bjj een gewoon vlieg-
tochtje".
Maar in ieder geval het ljjkt dan toch ge
vaarlijker en de menschen, die het hebben
aangezien, hebben ongetwijfeld hun hart vast
gehouden van angst voor don vliegman, die
daar in de lucht dat wondere gedoe, een
looping-the-loop, vertoonde, met een koel
bloedigheid die aan het bovennatuurlijke
grensde. En die, beneden gekomen, nog met
een eenvoudig gebaar vertelde, dat lijj het
nog zoo onaardig niet vond onderst boven
door de lucht te rennen. „Ik was goed vast
gebonden en de riemen hielden het, dat was
de hoofdzaak, het andere kwam terecht",
't Kwam inderdaad terecht, ook het toestel,
wrat tot verstomming van alle toeschouwers
landde Pegoud glad zonder eenige stagnatie.
In de „New-York Herald" vinden wjj het
volgend verhaal van de tweede proef, die Pe
goud genomen heeft in het vliegkamp te Buc.
't Is 10 uur. Het is bijna geheel helder
in de lucht. Pegoud, die gevolgd door een
groote hoop nieuwsgierigen, steeds heen en
r heeft gewandeld, komt thans naderbij,
op een teeken van Blériot klimt bjj in ijjn
monoplan. Het eenige verschil tusschen doze
en andere machines is, dat de zitplaats voor
zien is van twee sterke leeren lusseo, waar
Pegoud de armeu doorsteekt. Daarna krjjgt
hjj rondom zyn borst een soort harnas van
leer. Wat er nu ook gebeurt, Pegoud zal er
zeker niet uitrollen.
De massa wordt teruggedreven en alleen
de officieele menschen bljjven rond de machine.
Blériot staat er Daast en geeft nog een
laatste advies: „Surtout, montez k mille-
mètres
De start.
„Alles is klaar. Een laatste blik, een hand
beweging. Blériot geeft een teeken. Een
mecanicien zet de schroef aanhot donde
rend geraas van den Gtóme-motor overstemd
het hoera geroep der menigte. Do monoplan
rukt sich los, Ipopt .twintig, dertig meters
voort en rijst ditn. De vlucht is begonnen.
„De zon brandt, dat het een aard heelt.
De aeroplane zweeft rond in een steeds
ijder wordende spiraal, hooger en hooger.
Verdwjjnt somtjjds in wolken, soms onzicht
baar door de scherpe zonnestralen. Maar
steeds is het mogelyk Pegouds opstijging te
volgen door het geramoer van den motor;
en hjj stijgt nog steeds totdat ten slotte de
machine heel klein, baast onzichtbaar af
steekt tegen dn blanwe lucht.
Plotseling klinkt eon angstgeschreeuw in
menigte. De „neus" van het toestel is
thans naar beneden gericht, zóó dat tra slotte
de machine bjjna verticaal staat. En zy valt
naar heneden met schrikwekkende snolheid.
,Heeft de aviateur de contróle over zjjn
toratel verloren?
„Neen, want midden in de luoht, langzaam,
heel langzaam, begint de machine over te
hellen naar voren en een beetje op zjj, totdat
z\) ten laatsto geheel onderst boven gekeerd
ie. De aeroplane drjjft nu met de raderen in
lucht en de aviateur hangt er onder aan,
hoofd naar beneden goed vastgehouden
door de leeren riemen, die stevig syn en
niet breken.
Een hoera gaat op onder de menigte,
langdurig en enthousiast. Het geluid daarvan
bereikt den dol-koenen luchtman,' want ziet,
hjj wuift met do band een groet.
„Dan zien we de aeroplane weer op »jj
buigen en wat omhoog dezen keer en in een
paar minuten heeft zjj zich geheel opgericht
en vliegt nu voorwaarts.De machine heeft
den geheelen cirkel doorvlogen en ligt thans
wrer als te voren.
„Zoo vliegt Pegoud rond, een paar toeren
nog en ten laatste, om 10.40 komt hjj weer
terug naar de veilige aarde, die voor hem,
sctynbaar, niets veiliger is dan de jjle lucht
daarboven.
„Het enthosiasme van de menigte is buiten
gewoon. Maar het is den menschen aan te
zien, dat zjj bljj zjjn, dat het experiment
afgeloopen is.
IRGEZORDER.
Geachte Redaktie,
Wilt U onderstaand stukje in Uw blad
opnemen? Bjj voorbaat onze dank.
Evenals 't vorige jaar heeft zich
kommissie gevormd, bestaande uit de h.h.
Jansen en Bonarins en leden van de afd.
Helder v. d. Bond v. Ned. Ond., welke sich
ten doel stelt een Sint-Nicolaasfeest te be
reiden aan die kinderen, waarvan veronder
steld mag worden, dat hun ouders niet in staat
zyn, hun een genoeglike dag te verschaffen.
Wjj geloven niet, dat 't nodig is, om over
't wenaelike van een dusdanig feest in onze
gemeente lang uit te weiden, 't Vorige jaar,
toen niet minder dan 400 kinderen aan de
feestavond in „Casino" deelnamen, is duidelik
gebleken, dat ook in den Helder nog vele
kleinen vrjjwel van alle genot on ontspanning
verstoken »jjn.
De kommissie heeft zich dan ook ernstig
voorgenomen, het feest minstens even goed
te doen slagen dan verleden jaar. Het eerst
noodzakeliko om dit voornenem ten uitvoer
te brengen is natuurlik een ruime toevloed
van geldmiddelen. Daarom zjj we voornemens
binnenkort een kollecte ten bate van ons
feest in de gemeente te honden, waartoe
ons door B. en W. reeds verlof werd ver
leend. We roepen allen, die sympathie voor
ons plan voelen, die mede willen werken tot
het verschaffen van een genotvollen avond
aan arme kleinen op, er het hunne toe bjj
te dragen, dat de opbrengst van de kollecte
ruimschoots bevredigend genoemd mag worden.
Mochten er sjjn, die ook op andere wjj ze
ons streven willen steunen, dan zal ons dat
natuurlik zeer aangenaam zjjn. We bevolen
het Sint-Nikolaasfeest voor arme kinderen
aan in de welwillendheid van Helders burger jj.
De Commissie.
Sohaakrubriek
Probleem No. 51,
van P. J. Cumpe, te Moldantein.
(Nérodni Politik», j
Wit begint en geeft in twee zetten mat.
Zwart,
a b c d e f g h
«Mj
■^§1^in
Ml
Stand der stukken.
WitKg4, Dbl, Pf7, Lc6 en g5, pion d7.
Zwart: Ke6, Da8, Tg8, P>1, Lf8, pionnen
a4, a5 en g6.
Oplossingen worden ingewacht onder motto
.Schaak" tot uiterljjk Vrjjdag 12 Sept. a.s.
aan het bureau dezer courant.
Oplossing probleem No. 50,
van K. Erlin, te Weenen.
1. Dc6—b5 waarna D of P mat geeft.
Goede oplossingen ontvangen van P. J.
Loovenstjjn Jr. en C. Rab, beide te Helder,
en B. B. Nraning en C. Nanm'ng, beiden te
's-Gravenhago.
Het volgend lenke partjjtje werd onlangs
te Helder gespeeld:
Geweigerd Damegambiot.
WitC. Lorrier. ZwartP. Hartenberg.
1. d2d4 d7—d5 14.Pe2-f>8 c7-c5
2. c2C4 c7—e6 15.Ld2-c3 La6— b7
3. Pblc8 Pg8—16 16. d4d5 Wit is nn
4. e2—e3 c7—c6 prachtig ontwik
Dese voortsetting keld en gaat tot
geeft «wart een den aanval over.
gedrukt spel. 16Le7 16
5. Pglf3 b7b6 17. Pe5g4 e6Xd5
6. Ldl d3 Lf8e7 Lc3 was nood-
7. Dd 1 b3 Lc8a6? zakeljjk! Het
De looper staat zwarte spel stort
hier slecht. nu als een kaarten-
8. Pf8—e5 o—o huis ineen.
9. Lel—d2 b7h6 18. Lc3Xf6 e7X'6
Zwart ontwikkeld 19. Pg4><f6tKg8-f8
zich te tam. 20. c4X<15 cn—c4
10. o—o—o Dc7 21, Db3—c8 b6—bö
11.Kcl-bl TI8-d8 82.Pg3—<5 Pb8—d7
12. Pc8e2 Pf6-e4 28.Pf6—h7f Zwart
18. Lc4X«4 d5X«* geeft op.
Een door wit met talent gespeelde party.
Fransche partjj.
Gespeeld in het internationaal meestertornooi
te Scheveningen, 2 Aug. 1918.
Wit: Zwart:
W. A. T. Schelfhout, K. Geus,
(Amsterdam). (Helder).
1. e2e4 e716 Zwart staat nu
2. d2d4 d7—d5 prachtig, en onder
3. e4Xd5 eBXdü neemt nu een suc-
Het doel van wit cesvolle aanval op
met dese afruil is Wits koningastrl-
om complicaties te ling.
vermjjdeu, en door J5. Lg5X»7 Te8X®7
kalme ontwikke- 16. b2—b4 f7—f6
ling zich een sterk 17. Pe5 f3 Pb8—d7
spel te verschaffen. 18. Kgl -g2 Ta8—»8
4. Pbl—c3 Lf8-e7 19.Pe2—gS g7-$>6
5. Pgl—f3 Pg8—f6 Om indien wit 20.
6. Lfl-d3 0—0 Pe4:de4:21.Dc4f
7.0—0 Lc8—g4 speelt met Kg7 te
Om wit tot b3 en kunnen vervolgen.
g4 te verlokken, 20. Tfl—el Db6c7!
welke voortzetting 21. PgS—fl.—Bs te-
zwart zwak acht. teekenis van deze
8. b2—b8 Lg4—h5 zet is ons niet
9.f?2—g4 Lh5g6 helder, door zwarts
10.PI8—e5 c7 c6 volgende zet treedt
11. Lel g5Dd8b61 de zwakte van bS
Deze zet, waar- en g4 beider san
mede Ad. Zinkl. in het licht.
het tprnooi der 21f6—f51
Wiener Schachge- 22. g4—g6 h7—h6l
sellsohaft (26 Dec. Een beslissend pi-
1895) in bjjna ge- onoffer, hetwelk de
ljjke stelling, B. witte stelling tor*
Englisch verraste, pedeert.
is seer sterk. Juist 23. g5Xb6 Te7h7
met het oog op deze 24. PI8—g5 Tb7Xb6
voortzetting speelt 25. Pg5X«* d5X*4
men tegenwoordig 26. DdS-g3 15—f4
de z.g. Russische 27. Dg3 b2. Hare
variant n.1.1.e4e6 Majesteit wenscht
2. d4 d5 3. ed5: nu met haar ge-
ed5: 4- Pc3 Pf6 maal gezamenljjk
5. Lg5 Le7 6. Ld8 te sneven. Liefde
Pcö 7. Pge2Le6 tot in den dood toe.
8. Dd2. 27Kg8-h7
Met de tekstvoort- Zwart gaat koel-
zetting won Geus bloedig verder,
ook een mooie par- 28. Pfl- e8 brr. Pd7-f6
tjj tegen Dr. C. 29.f2-f8 e4X*3t
Schmidt te Crefeld 80. Kg2X«3 Te8-h8
(October 1911). 81.Pe8—föf en wit
12. Pc8—e2 Tf8—e8 geeft tevens de
13. c2—c8 Lg6Xd3 hoopelocse party
14. DdlXd® Pf6-e4 op.
Notatie van K. G.
