Tweede Blad.
Agenda.
Bioscoop-Voorstellingen. Kanaalweg 112.
Dagelijks 7 uur. Zondags 2 uur.
Bioscoop-Voorstellingen. Spoorgrncht 18.
Dageljjks 7 uur. Zoudags 2 uur
Bioscoop-Voorstellingen. Koningstraat.
Dagelijks 7 uur. Zondags 2 nor.
10 Febr, Holl. Hg van Landbouw. Lesing van den
heer Riemers, Lokaal van D. Msree-
Koegras, 7 uur.
12 Febr. Bond voor Staatspeniienneering, Propa-
ganda-avond in Casino, 8 unr.
13 Febr. Ned. Protestantenbond. Openb. verg. in de
N. K e r k, 8 nnr.
16 Febr. N.V. Tooneelvereeniging. Opv. van „Maar
'n Droom". Casino, 8.15 uur.
UIT HET BUITEILAID.
De datum van de opening van het Britacho
parlement nadert on dewijl dit een «eer ge
wichtige zitting «ijn zal is or wel eenige
opgewondenheid in politieke kringen te be
speuren. De voornaamste partijleiders con-
fereeron gedurig.
Tolkono wordt ministerraad gehouden en
bovendien ontvangt minister Asquith geregeld
do verschillende ministers afzonderlijk om
het een of ander onderworp nog nader met
hen te bespreker;.
De unionisten zullen, zoo meldt de „Daily
Mail", onmiddellijk na de opening der zitting
in beide Huizon de Ulster- quacstie aan de
orde Btellen en bij amendement op het Adres
van Antwoord zal aangedrongen worden op
een algemaenc verkiezing, voor do „Home
Eule Biir kracht van wet krijgt,
John Redmond, de leider der Iersche
nationalisten, sprak te Londen op een feest
maal. Homo Rule wordt uitgespeeld, zeide
bij daar, om te herstellen het veto van het
Huis der Lords. Doch Ierland zal niet langer
zijn vernederende positie dulden en indien
het gelukte Homo Rule om te brengen
wat LU niet geloofde dat kon dan zou
Ierland niet laog6r te regeeren «ijn onder
het tot dusver gevolgde regiem. Wat het
gewapend verzot in Ulster betreft, zeide hij,
dat, indien die bedreiging werkelijkheid werd,
hel zou boteekenen het einde der democratische
regeering, want Blechts de wil des volks moet
gehoorzaamd worden. Hg en z(jn vrienden
willen geen strijd tusschen bewoners van
hetzelfde, land en zijn bereid, om dat te
voorkomen, belangrijke opofferingen, te doen.
Maar altaen onder deze voorwaarden: dat
het zelfbestuur van Ierland ongeschonden
zal blijven met eigen parlement en eigen
ministerie. Dat is dus de wet zooals «ij daar
thans ligt. De aanwezigen, een 400 liberalen,
juichten Redmond hartelijk toe.
Er zijn weer eenige gevallen te melden
van euveldaden dor militante kiesrechtdames.
Doch er schijnt onder de suffragettes onoenig-
heid te wezen over de te volgen tactiek.
Ir schijnt oen sterke fractie te »ijn die de
gaweldmiddelen wil laten varen.
De staking in het Londensche bonwb'-drjjf
duurt voort. Enkele firma's besloten echter
reeds toe to geven.
De Koning van Zweden heeft bij de ont
vangst der boeron-deputatie eene rede ge-
honden die in het land een storm heeft ver
wekt. Met naar den zin der boeren te
spreken, die véér langoren diensttijd waren
en voor sterkere militaire maatregelen, heeft
de Koning de meerderheid der Kamer en het
kabinet in een moeilijk parket gebracht. Het
ministerie heeft zich naar den Koning be
geven om zijne ernstige bezorgdheid over
den toestand uit te spreken. Waarschijnlijk
zal het ministerie sjjn ontslag aanbieden.
In Hoorwegen dreigde een ernstige uit
sluiting die echter door het kabinet is voor
komen door tactvol en beleidvol optreden.
De werkgevers hadden het voornemen een
40 50.000 man uit te sluiten.
Aan het tBerl- Tageblatt" wordt uit
Petersburg geseind, dat de koning en de
koningin van Engeland en do prins van
Wales met hun jacht op 9 Juli bij Bjorko
in do Finscka Scheren zullen aankomen em
een bezoek te brengen aan den Tsaar, wiens
jacht oStandart" daar dan voor anker zal
liggen.
Het bezoek zal drie dagen duren.
Reuter Eeint uit Weenen dat daar in wel
ingelichte kringen wordt bevestigd dat de
ambassadeur van de mogendheden van het
Drievoudig Verbond hun antwoord op de
nota van minister Grey hebben overhandigd
en dat daarin de maatregelen, die voorge
steld worden betreffende de eilanden in de
Egeliche zee, worden aanvaard.
Do ontruiming van Albanië zal geschieden
tusschen 1 en SI Maart. Hoe en in welken
vorm do mogendheden een vertoog sullen
richten tot Griekenland en Turkije is nog
niet bekend. Dat er overeenstemming is
tusschen de grootc bazen is echter al be
moedigend voor de vreedzame oplossing der
kwestie.
Italië en Oostenrijk hebben beloofd, in af
wachting der totstandkoming der leening van
70 millioen voor Albanië alvast 10 millioen
voorschot te geven. Prins Willem von Wied
moet nn officieel bereid zijn naar zijn nieuw
land te gaan. Essad pacha is aan 't hoofd
van oen deputatie op weg naar hem toe.
In Mexico is 't weer eens revolutie zoo
men weet. Uit Vera Cruz wordt gemeld dat
de regeering zich meester maakte van den
heelen voorraad olie in de stad. Er is echter
RAHwoljjks voor zes dagen voorraad voor de
Mexicaansche em internationale spoorwegen.
Uit Washington wordt gemeld dat na een
conferentie met president Wilion, Bryan
meedeelde dat hjj van generaal Villa gerust
stellende verklaringen ontving datdeSpaan-
sche onderdanen bjj den aanval op Torreon
zullen worden ontzien.
Portugal heeft alweder een nieuw kabinet.
In Japan is een groote beroering ontstaan
door een vlootschandaalomkoopingen en
knoeierijen die zouden zijn ontdekt.
Dageljjks worden volksvergaderingen ge
houden, waarin de heftigste beschuldigingen
aan 't adres der regeering en der vloot-
offioieren worden gericht. Een van knoeierijen
beschuldigd admiraal heeft een met bloed
geschreven dreigbrief ontvangen.
De positie der regeering is geschokt. Het
volk eischt vermindering der uitgaven voor
de vloot en verlaging der belastingen.
Het hooggerechtshof te Tokio heeft Pooley,
den correspondent van ReHter's agentschap
aldaar, die in het schandaal betrokken sou
■ijn, in staat van besohuldiging gesteld.
Het Japanecho gerecht onderzoekt thans
da loopendc* rekeningen en de wiBsels der
bankon, waarmee de Duitsche huizon, in de
zaak botrokken, en de beschuldigden betrek
kingen badden.
Tokio, 9 Febr. Op de heden in het ampki-
theater gehouden meeting, die door 25000
personen werd bijgewoond, werden moties
aangenomen, waarin tegen de regeering be
schuldigingen worden uitgosprokon wegens
het mariDe-ochandaal en de geheelo bevolking
wordt opgeroepen om de nog grootere meeting,
die morgen iu het Hibaya-park zal worden
gehouden, bij te wonen.
Er heerscht eenige ongerustheid over den
afloop dezer vergadering.
■IEUWSBERICHTEVI.
HELDER, 10 Februari.
De „Kortsnaer."
Hr. Ms. „Kortenaor", die, zooals men
weef, de vorige week vertrokken was voor
een oefeningstocht in do Middelandsohe Zee,
is Zaterdag telegrafisch teruggeroepen om
gereed te zijn voor vertrek naar Mexico ter
gelegenheid van de opening van het Pana-
ms,kanaal, waar onze Regeering vertegen
woordig zal zijn.
De Korteuaer, die te Dordrecht was, is
Zaterdag weder to Nieuwodiep gearriveerd.
Da „Heemskerck."
Met het oog op den te Genua hoerschenden
fypbus is Hr. Ms. „Heemsksrok" gisteren te
Napels anngekomen icplaats van te Genua
se zal heden vandaar vertrekken.
Taptoe.
Hedenavond, bij gunstig weder, taptoe.
Uitbreiding.
De directie van do Witte Bioscoop alhier
heeft do beide belendende peroaelen, hob. 12 en
16 aangekocht, met de bedoeling de zaal te
vergrooten.
Do commissaris dor loodsen, tevens
ontvanger der loodsgelden alhier, de heer
K. Raap, is tijdelijk in gelijke betrekking
overgeplaatst te Rotterdam.
Geslaagd voor het,voorloopig machinisten-
diplom» de hoeren J. Kok en H. Kw«Bt, alhier.
Helder* Belang.
Door bet Bestuur van bovengenoemds vor-
eeciging werd een schrijven verzonden aan de
Directie van de Hoilandsche IJzeren Spoor
wegmaatschappij om den trein van 9.05 nur
later te doen vertrokken, of dien van 12.48
uur vroeger te deen vertrekken óf een tnsschen-
treia te laten loepen.
Van de Directie van de Hoilandsche IJzeren
Spoorwegmaatschappij werd bericht ontvan
gen, dat zij bij het opmaken der aanstaande
zomerdiecstrogeling met de wenschen van
Helders Belang" rekening zoude houden.
Ned. Protestantenbond.
Vrijdag 13 dezer zal Ds. J. H. Hoekman,
Luthersch predikant te Maastricht, voor de af-
deeling Helder van den Nsd. Protestantenbond
eene voordracht houdon over het treurspel
van den Vlaamschen dichter Raiaël Verhuist
Jezus de Nosarener". Deze dichter schreef
dit werk in 1904, als antwoord op eene door
de stad Antwerpen uitgeschreven prijsvraag.
Zijn drama werd met goud bekroond. Hjj
droeg het op aan nu wijlen den Antwerpschen
Burgemeester-letterkundige Jan van Rjjs-
wjjek.
Over deze voordracht komt o. m. in het
Lsidsche Dagblad van 8 Oct. 1918 voor:
,Ds. Heckman deelde bij den aanvang mee,
dat bij na er eenige studie van te hebban
gemaakt, dit treurspel in Antwerpen had
zien opvoeren. Het bad op hem een machtigen
indruk gemaakt. De personen leven meer
op het tooneel; toch miste hij daarbij i0ta.
Er gaat van het tooneel niet die wijding
uit, welke men ia een kerk mag verwachten,
waar het orgelspel heel de omgeving tot
een gewijde stemming medewerkt.
Verschillende tafereelen uit hot laatste
leven van Jezus, zooals wij ze in de Evan
geliën vindon, zgn in hot drama verwerkt en
in dichterlijke taal weergegeven.
Het ouderlijk huis van Jesus, zijn vertoe
ven aan het meer van Galilea, do intocht in
Jeruzalem, do vergadering van hot Sanhedrin,
Christus voor den Rschterstoel van Pilatus,
zijn doodvonnis, zijn gang naar het krnis en
zijn noodlottig eindo, het gaat alles aan het
oog voorbij.
De voordracht vaa ds. H. was sober en
eenvoudig, maar daardoor te meer treffend
en schoon, zoodat van het begin tot het einde
met Btille aandacht werd goluiotord."
„grondwetsherziening en d* Onderwijs
commissie".
Voor do sfdeeling Helder dor S. D. A. P.
trad gisterenavond het lid der Tweede Kamer
A. B. Kleerekoper op met boveastasnd
onderwerp. De zaal van „Casino" was bijna
geheel gevHld.
De voorsitter der afdeeling, de heerA.G.
A. Verstegen, opende de vergadering on
deelde mee, dat do afd. gemeend had den
winter niet te mogen laten voorbijgaan zonder
iets voor propaganda te hebben gedaas en
nu een der jongere Kamerleden had uitge-
noodigd, om over den politieken toestand te
spreken.
Da heer Kleerekoper, hot woord verkrij
gend, begon met de mededeeling, dat hg niet
over do Grondwetsherziening op zichzelf,
noch over de onderwijscommissie op zichzelf
zou spreken, maar slechts over die twee in
ouderlingen samenhang met elkander. Hoe
ze tot elkander staan en waarom ze zich
togelp naar voron hebben gedrongen.
Spr. begon met eene uitvoerige uiteenzet
ting van de z.g. portefiuillekwostic. Het
groote feit vaa dezen zomer, het feit, waar
voor iederoen zich interesseerde, waarover
iederoen sprak, dat zjjn hoogste uiting van
extase vond in hot schoone lied„Troelstra,
heb j(j je oranjestrikkie aa", dat feit was
het gaan van Troelstra naar het Loo om de
Koningin advies te geven over dsn politieken
toestand. De bourgeoisie, die oppervlakkig
is en het meer doordringen in ds ziel van de
menschon aan de arbeidersklasse overlaat,
heeft zich vergaapt aan Troelstra, die thans
plechtig op het Loo werd ontvangen in een
hofrgtnig. De arbeidersklasse echter heeft
begrepen dat uit dien gang het feit sprak,
dat een deel van de burg»rjj, hetwelk men
vroeger niet om raad vroeg, thans in aan
merking kwam om ook mee te spreken, 't
Feit was eon mijlpaaleen teeken van
voortgang, van de voortsohrjfdende ontwikke
ling der arbeidersbeweging.
Troelstra werd geraadpleegd over de op
lossing van ds Crisis. Zjjn advies blijft van
betsekonis, omdat soc.-dom, de politieke
die gén heel anders zien dan de bourgeoisie.
Voor de bourgeoisie ïb de politiek een eind
doel, voor de soc.-dom. slechts een middel,
en zelfs bij lange na niet het voornaamste
middel, om te komen tot een doel, aen heal
ander dan dat van de burgerlijke klasse. Do
politiek van de bezittende klasse is er op
gericht om den boel ordelijk te houden, die
van de arbeidersklasse is slechts het middel
om tot een doel te komen dat streeft naar
het bezit van de geheele aarde; naar het
dienstbaar maken van don staat aan do
arbeidersklasse. De staatsmacht dient den
soc.-dem. alleen om do arbeiders weerbaar
te maken voor den strijd, dien zjj moeten
voeren.
Goed bekeken, is Troolstra's gang naar
Het Loo dus heel merkwaardig, waar die
strekken moest niet om de koningin te raden
hos zg haar troon hechter kon maken, maar
juist om haar te adviseeren dien te onder
mijnen.
Als uitgangspunt van zijn rede noemt spr.
Troelstra's punt van Hitgang. Dit eerste deel
werd door de partij-conferentie mot alge
meens instemming ontvangen, hoewel het,
door de grootste liberale mannenTydeman,
de Meester, Bos, genoemd is je reinste roodo
waaszin.
Dat eerste deel, dames en hesren (nu we
een- eigen burgemeester hebben, mogen we
van tijd tot tjjd wel eens van „dames en
heeren" sproken), luidde sis volgt:
„De uitslag der verkiezingen hebben de
onhoudbaarheid aangetoond van do antithese."
Van dat punt ging Troelstra b(j zgn ad
ios uit.
Waarom hebben de verkiezingen dat be
wezen? De coalitie is naar beneden gezakt,
genoeg om als zegevierende macht te ver
dwijnen, maar te weinig om haar als over
leden to beschouwen. Met een rood pas
poort heeft zij den dienst verlaten. Niette
min blijft zij een macht. Maar de concen
tratie is absoluut niets. Hot liberalisme trok
gaooncentreerd op, doch bateekende niet voel.
't Fortuintje hadden do sociaal-democraten.
Niet om die 145.000 roode stemmen, hot
was zéé wol to zien dat we die krijgen
zouden. Groote bloei der bourgoisio eanor-
zijds groote ontberingen anderzijds (duurte
der levensmiddelen etc.) ontzaglijke groei
van het militarismo, de vredesklokken van
Bazel, dat alles on nog meer bracht ons dia
145000 kiezers. Maar dio 145000 kiezora
brachten ons maar 1 zetel en die «ene is
osn nog ontnomen door den hoer Otto. Nu,
bi5 mrtg die plaats warmhouden, het uit
trokken van een melktandje is niet soo erg,
Die andere 17 zetols kregen wü door de
bourgeoisie. Misschien is dit verschijnsel hier
speciaal minder sterk gevoeld, omdat hier
steeds de politiek word vertroebeld door
Staalman. Nu hfl dood is, laten we ons zelf
gauw over de door hem gekweekte ver
standsverbijstering heen helpen. Maar in de
overige districten doet zich dit verschijnsel
voor: de clericalen stemden rood omdat ze
de liberalon en de liberalen stemden rood
omdat ze de clericalen wilden plagen. Wij
profiteerden, maar hier geldt het: boor, pas
op je kippon. Want do bourgeoisie meent
dit allemaal niet, z{j gunt ons feitelijk hot
licht in de oogen niet.
Hier hebben we dus nu die antithese.-En
hat resultaat? Dat de stembus geen meer
derheid opleverde, slechts drie minderheden,
Ea yr&t adviseerde Troelstra nu aan de
Koningin Nadat hij de onhoudbaarheid van
do antithese had vastgesteld, legde hij uit,
dat we moesten trachten uit dit wespennest
te komsn en Troelstra adriseerdo: eene
regeering staande buiten en boven do partijen.
Hg noemde, behalve twee andere namen, dio
van den heer Cort van der Linden.
't Advies werd niet opgevolgd. Dr. Bos
werd geroepen. De felste strijd werd ge
streden juist tusschen liberaal en soc.-dem.
Do concentratie sprak over alg. kiesrecht,
maar knoeide met dat voor vrouwen, zjj wilde
een staatspensioen als minimum-uitkeering
aan behoeftigen, zelfs de burgerlijke Bond
voor Stastspensioneering weigerde den con-
contratic candidaat te steunen omdat die niet
op hun vragen inzake staatspensioen wilde
antwoorden.
Dr. Bos dead do huwelgksuitnoodiging.
Neem do concentratie, heette het, 't is eea
oude meid, maar ze hoeft centen. D'r zit
van alles aar, staatspensioen, algemeen kies
recht, enz., je kan d'r een buitentje van
koopen. Maar dit was eigenaardig: dat bjj
over het militarisme zweeg, evenals het
concentratieprogram. De soc.-dem. ei achten
stopzetten van de stijgende oorlogiuifgaven.
Risum teaeatia amici, zei Tydeman bij do
begrootisgsdebattenmaak ons niet aan 't
lachen, vrienden! Hjj stak er den gek mee.
Maar dr. Bos zei: och, we waren het daar
over wel eens geworden en Marehant in de
afdeelisgen ook.
Het was toon dat Troelstra zeigij speelt
valsch «pol. Aan den oenen kant worden
wjj belachelijk gemaakt, aan den anderen
kant werd ons voorgespiegeld, dat we bet
wel eens zouden worden. Sindsdien hebben
we de marine-begrooting gekregen en (Han
delsblad" en (Nieuwe Rott. Cc." prezen
Marehant, omdat er met hem wel te praten
zon zjjti.
En de actie tegen den Bond voor Minder
Marinepersoneel besprekend, vroeg spr.:
Hadden wjj in een kabinet moeten zitten,
dat op 1 Mei 1914 de vlag van het nieuwe
Marinegebouw neergehaald had?
Neen, or was geen geesteseenheid tus
schen links en do s.d.ap. daarom ook geen
samenwerking.
Toen kwam Minister Cort van der Linden
Hos zit die daar Als concentratioman
Neen. Als liberaal? Ook niet. Denk aan het
debat ovor tooneelopvoeringen. Deze regee
ring kan alleen bestaan bjj de gratie der
samenwerking tusschen de verschillende
groepen. Zjj moet- een terrein vinden waarop
allo pnrtjjen kunnen samenwerken. En dat
terrein ie do grondwetsherziening.
De Regeering moet trachten do partjjen
tot elkauder te brengen, on in do Kamer
wordt die noodzakelijkheid gevoeld. Knijper
heeft hot zoo lang mogelijk tegengehouden.
En Knijper had geljjk. Hg bracht nieuwe
geestdrift met de leuze: op voor de vrjje
schooll Lost mon dus het vraagstuk op dan
is 't met den strjjd gedaan. Maar de antithese
zit toch in de commissio: V. d. Voort v. Zjjp
en V. d. Molen van rechts zitten er in.
Ds pruktjjk io dus, dat de onderwijs
kwestie het terrein is waaruit het algemeen
kiesrecht moet geboren worden.
Rost de vraag: wat most er in die onder
wijscommissie gebeuren? De openbare school
begraven? Het bjj zonder onderwijs de al
macht verleend?
Uitvoerig zet spr. zjjn standpunt tegenover
do school uiteen. De openbare school van
thans is óf een standenschool óf een armen
school mat slechte lokalen en slecht inge
richt. WIJ willen de kinderen niet plooien
naar een bepaald model, wjj willen ze vrjj
laten. Er zjjn 46 °/0 van onzo bevolking
dio de ohristeljjka school wenschen, welnu,
geef zo dieop goede grondslagen. Wat is
er tegen? 'Wij mogen die 46 niet dwin
gen hun kinderen naar een andere school
te zenden dan zjj verlangen. Maar geef het
kind wat des kinds is. Geen politiek, geen
dingen, die het niet kan begrijpen. De
schoolstrijd moet in de maatschappij be
slecht worden en niet in de wet. Als wjj
do goede, neutrale vakschool hebben, is die
eisch voor godsdienst etc. ondergeschikt.
Wat de heer Cort van der Linden nu
vindt als basis voor de goede school, hebben
wjj al jaren geloden in do Groninger motie
belichaamd. Zgn wjj dan bezield met den
heiligen geest? Neen, met maatschappelijk
inzicht slechts. Gij ijjt het op wie dio
volksschool wacht.
Met eene opwekking om sioh aan te slui
ten eindige spr. Voor debat meldde zich
niemand aan.
De heer Verstegen sprak eenige slot
woorden.
Jhr. Mr. A. F. da Savornln Lohman over
da Onderwijscommissie.
Het gelll. weekblad «Woord en Beeld"
hoeft jhr. mr. A. F. do Savornin Lohman
gel titer viowd in verband met den arbeid der
Onderwijs-Staatscommissie. Gevraagd naar
zijn oordeel over het optreden der Staats
commissie, zoi jhr. Lohman
Nu is 't een eerste oisch om te weten te
komen, hoe het mogelijk is, als men tot een
oplossiDg der quaestie wil geraken. Aan de
uitvoering zijn ongetwijfeld voel moeilijk
heden verbonden. Mon moet niet alleen iets
willen, maar ook weten, of kunnen mogelijk
is. Daarom is het verstandig van den Minister,
dat hij gezegd heeft: (Een Grondwetsher
ziening? Goed. Maar dan moet ik eorst iu
groote lijnen wetes: hoe!"
Over de kans van slagen der commissie
liet jhr. Lohman zich volgendsrwijs uit:
(Er is een politieke reden voor alle par
tijen, om tot een oplossing to komen, omdat
deze qaaestia dwars door heel veel andere
quuestiën heen loopt. Ieder erkent, dat voor
do zuivering der politieke atmosfeer eon op
lossing noodig is.
Nu is 't een feit, zeide Z.Exo.meteen
fgn lachje dat men zich in de Kamer beter
verstaat dan er buiten. Als de pors, zoowel
do reohtscho als do linksobe, nu ook opbou
wend werkt, heb ik or wel idee op, dat men
eou goeden weg vinden kan, waarbij niemand
zjjn beginsel behoeft los te laten. De oplos
sing moet echter zoo zijn, dat do vrijbeid
van allo groepen van menzchoa zooveel mo
gelijk gewaarborgd blijft. En waar ons volk
goroel heeft voor rechtvaardigheid en nie
mand kan verlangen naar een godsdienstoor
log, daar heb ik voor m{j wel hoop, dat de
zauk tot stand komt.
Wat hemzelf betreft, zei jhr. Lohman
Wat mij aanbelangt mg'n hoofdstreven
wes stseda, do School quaestie tot een etade
gebracht te zien. Dddrom alléén bon ik in
de politiek gegaan. En als straks de Staats
commissie gereed iB en do Schoo! quaestie
opgelost mag zijn, dan zal ik mg uit het
politieke leven teragtrekke». In ermoé'.eeu
einde aan komenAls de quaestie blijft,
zooals ze nu ia, wordt ze een bederf voor
ons land. Immersin beginsel is ze reeds
in 1889 opgelost en nu is het een verbijten
van elkander. Ja, hoe mooi de Schoolstrijd
ook op zich zelf is geweest het mooie is
nok voor ons af. Want zelden meer verlaat
men een vergadering met den indruk, iets
verhevens gehoord to hebban. Het is er nu
vaak om te doen, hoe mon het best en het
meest zijn tegenstander een trap kan geven..."
,0e Arbeiderswoning."
Blijkens mededeeling in do (Staatscourant"
van Zaterdagavond is bij Koninklijk Besluit
van 29 Jan. 1914 aan de gemeente Amster
dam oen voorsohot van ten hoogste f 1.135.000
verleend ten behoove van de voreeniging ,/De
Arbeiderswoning", voor den bouw en exploi
tatie van 548 woningen voor groote gezinnen
van geringe draagkacht, op vaB de gemeente
in erfpacht te Terkrijgen terreinen gelegen
lo. aan Javastraat, J^va-plein en Balistraat,
2o. aan de Zaagmolenstraat, de lste en 2e
Hugo de Grootdwarsstraat en 8o. ten noorden
on ten Zuiden van-het Van BeuningeDpleta.
Om een sluitende exploitatierekening te
verkrijgen, zou d» gemiddelde huur f8.80
moeten bedragen. De bedoeling is echter do
hnron vast te stellen op f 1.80—f2.50. Het
nadoelig saldo der exploitatie-rekening wordt
per jaar op f82.500 geraamd. Dit bedrag
wordt door de gemeente betaald; do helft
daarvan wordt door het Rijk aan de gemeente
gerestitueerd.
Het hotel op den Dam.
Naar wij vernemen «ijn de hoeren Ziircher,
directeuren van „Suisse", uit de combinatie
getreden, welke zich den bouw van een hotsl
op het midden-terrein van den Dam, volgons
de plannen van dea architect Kromhout, tea
doel stelt.
Hot bonoodigdc kapitaal voor den bouw is
nog niet bijeen. Men heeft echter de stellige
--erwachting het bijeen te sullen krijgen.
Wol zijn reeds do eerste (halfjaarljjkiche)
termijn van den canon en de waarborgsom,
samen f72,000 ton Stadhnize gestort.
Met de bedrijfsleiding zal een erkend des
kundige op het gebied van het hotelwezen
worden belast.
Loul» Bouwmeester.
Louis Bouwmeester keert naar het Leiische-
ploin te Amsterdam terug.
M:t het nieuwe seizoen, 1 September zal
hij in zijn vroeger millieu weder de eerste
tij o.
Uit het IJ* verlost.
Na vier dagen in het ijs in see bekneld
gezeten te hebben, is do boot van de Holland—
Frie«land-lgn Zaterdag te Lemmer met eigen
kracht behouden binnen gekomen.
Op heaterdaad betrapt.
Te Haarlem is gevangen genomen deassh
sent bij de posterijen C. L. P., die terwijl
hij besig was de Amerikaansche post te sor?
toeren, een 30 tal brievan in zijn zak stak en
bezig was een brief te openen. De man heeft
een volledige bekentenis afgelegd. Hö is
gehuwd en vader van 6 kindoren.
Een ongeoorloofde verstandhouding met een
andere vrouw moet hem tot het misdrijf heb
ben gebracht.
Aangeteekende brieven vermist.
Het pakje aangeteekende brieven, dat uit
eon gesloten zak uit Maastricht verzonden,
werd vermist, bevatte, naar wij vernemen,
aan binnen- en buitenlandBch bankpapier plm.
f 4000 cn aan effecten ongeveer f l3000.
Een ontasrde vader.
Voor het kantongerecht te Middelburg heeft
Zaterdag terecht gestaan eon man uit Vlis
stagen, beklaagd van overtreding der arbeids
wet. Uit het proces-verbaal en de verklaringen
van eon politieagent bloek, dat de man sjjn
kinderen, waaronder een jongen van sevon
jaar, van 's morgens vier uur tot 's avonds
tien uur kacholhoutjes liet maken en wanneer
de stumpers niet genoeg van dat werk hadden
verricht, hen sloeg ea zonder eten naar bed
zond, zoodat de buren den kleinen soms boter
hammen gaven. Deza onverlaat, die zelf net
jes in de kleeren zat, onthield goede kleeren
aan vrouw en kinderen. De vrouw is een
paar weken geleden overleden. De vader is
door den voogdijraad uit do ouderlijke macht
ontzet en zal zich binnenkort voor de recht
bank wegens mishandeling te verantwoorden
hebban. Ds ambtenaar van het O. M. meende
dat hier de hoogste straf moet worden opge
legd, die de wet kent, en cischte 14 dagen
hechtenis.
Een notaris voortvluchtig.
De notaris S. P. L. Kooien to Bladel is
sedert 5 Februari voortvluchtig. Uit Antwer
pen schreef hij aan sijn huishoudster en aan
den burgemeester dat hij op was door specu
latie ea Europa zou verlaten. De juatittauit
VHortogonbosch is heden naar Bladel ver
trokken om een onderzoek tor plaatse in te
8tellen. Door de rechtbank te 's-Bosch is
het faillissement uitgesproken.
Do vrijkaarten.
De (Nieuwe Rotterd. Ct." schrijft:
Men vraagt ons, hoe het nu staat met de
vrijbilj etter, die de Kamerleden van de
spoorwegmaatschappijen kusnen ontvangen
Of nu alle kamerleden eene vrijkaart hebben,
of alleen degenen, die de smeekbede hebben
ondorteekend
Wij woten het niet, en zullen er ook geen
onderzoek naar instellen. De maatschappijen
aldus is bekend gemaakt stellen de
vrijkaarten beschikbaar voor allo Kamerleden,
ook voor degenen die er niet om hebben
gevraagd. Er schijnt ook nog een bijzonder
genade-bewijs aan de kaarten verbonden te
zijn. Z{j worden (onvoorwaardelijk" uitgereikt.
In hoeverre deze Kamerlid-kaarten zich daar
door onderscheiden van andore vrijkaarten
i| ons niet bekend.
Dat de loop van zaken menigeen, die de
Kamor op een hoog voetstuk placht te
plaatsen, teleurgesteld heeft, is ons van ver
schillen do kanten kenbaar gemaakt. Wij plei
ten echter niet na. Maar toch mogen wij
nog wel cvea oeno algemsene bedenking in
het lieht stellen, die van geachte zijde
aan onze' aandacht werd onderworpen, eene
bedenking, die zich niet slechte richt tegen
de uitreiking van vrijkaarten aan Kamerleden,
maar ook tegen het vrjj reizen van allerlei
ambtenaren, die direct of indirect bij hel
spoorwegverkeer zijn-betrokken.
Door die vrijkaarten immers komt eene
categorie van personen, dio juist uit den
aard van hunne betrekking een goeden invloed
op den spoorwegdienst kuDnen hebben, bij
het vervoer in eene bevoorrechte positie.
Allerlri kleine on geriefelijkheden, waarmee
het gewone publiek wel heeft te kampen,
ontgaan daardoor vanzelf aan hunne aan
dacht. Voor hen immers gelden vele van
die moeilijkbeden dank zij hun vrjjbiljet niet.
Het mot kaartjss reizend publiek zoo
werd^ ons gezegd wordt dikwijls door
kleinigheden geplaagd, to klein om er offleiecio
klachten over in te dienen, en wannuer nn
dc-genoD, die eenigen invloed ten goede kannon
hebben door hun vrgbiljet buiten die kleine
plagerijen blijven, dan is de kans dat die
ktaiae onaang*DaBmh6den opgeheven worden
daardoor uitgesloten.
Als voorbeeld werd ons genoemd, het
voorschrift van lid 4 1 van art. 4 van
het algemeen reglement voor hot vervoer
op do spoorwegen, waarin aan reizigers, die
juist op het nippertje aan het station komen
en geon tijd meer heBben om een kaartje
te nemen, de bevoegdheid wordt gegeven,
den conducteur daarvan kennis te geven,
an mot een kleinen bijslag (50 centen of een
kwartje) aan het station van aankomst de
vracht te betalen. Dit voorschrift is zoi
men ons ten gevolge van de ingevoerde
controle aan den ingang van de stations vrij
wel illusoir geworden. Mon kan doodeenvoudig
noch den trein noch zelfs den conducteur
van den trein bereiken, om de vereischte
mededeeling te doen. Als nu deze cn gene
ambtenaar en een of ander kamorlid ook
eens do dupen werden van het stations-
tonrniquat-Btelsel, dan was er althans kans,
dat het bovengenoemde voorschrift weer in
zga waarde zou worden hersteld. Hoe meer
vrijkaarten, hoe meer dio kacs vermindert.
Vier jaar geleden hebben wg op iets der
gelijks gewezen. Toen bleek immers
doordat minister Heemskerk zijn kaarten
verloor in een treta, waar men hem dien
dag niet zon hebben, gezocht dat
de ministers op hun reizen tussehen
het Lotf en den Haag een reis-ronte volgden,
welke voor een reiziger met een gewoon
biljet niet in aanmerking kwam. De ministers
gebruikten dia ronte, .dat de verbinding,
die de betalende sp' rweggasten hadden te
volgen, minder geschikt was. Hadden de
ministers toen niet ovor vrjjbiljetten beschikt,
dan ware er wellicht hunnerzijds aandrang
uitgegaan,, om de gewone verbinding to ver
boteren.
Zoo zjjn or natuurlijk nog wel meer voor
beelden aan te halen, waaruit blijkt, dat,
afgezien van de prtacipioele bedenkingen
tegen het vrijkaarteciysteem nog wel prac-
tische bcz./aren in het midden te brengen
zijn ook.
Het lijkt ons niet onnut, ook deze nog
met enkele regelen in het licht te stellen.
IJmulden, 9 Februari,
Loodswezen. Do zeeloods in het 8e
district K. Schol Hz. is benoemd tot stuur
man bü den stoomloodsdienst met de stand
plaats IJmuidon.
Yisscherijschool. Burgemeester en
Wethouders stellen den gemeenteraad voor
aan de Provinciale Staten voor de komende
drie jaren wederom eene jaarljjksche bij
dragen van f 1000.te vragen voor de
gemeentelijke visscherijschool alhier.
Uitbreiding visschershaven.
Met de voorloopige werkzaamheden tot uit
breiding van de visschershaven is reeds oen
aanvang gemaakt. Verschillende hontenkeeten
werden geplaatst en eene groote hoeveelheid
bouwmaterialen aangevoerd.
De Duitsche belasting.
Wij hebben dezer dagen medegedeeld, hoe
veel mevrouw Bertha Krupp aan buitengewo
ne belasting voor de uitvoering van de leger-
wet zal moeten bijdragen. Maar de firma
Krnpp zelve zal ook zwaar moeten bloeden.
Volgens de Berliner Neneste Nachrichten,
een blad waarvan men onderstelt dat bot
tot Krupp in nauwe betrekking staat, zal
de firma ongeveer 6 millioen mk. moeten
betalen, welk bedrag juist gel(Jk is aan de
winst, die zij op de nieuwe kanonnen, welke
volgens die wet noodig sjjn, zal maken. Men
kan das niet zeggen, dat Krnpp ditmaal b(j
de legerversterktag voordeel heeft.
(N. Rott. Ct).
Ds begrooting vin Berlijn
De nieuwe begrooting van B e r 1 ij n slnit
in ontvangsten en uitgaven met een bedrag
van 408 millioen mk. (tegen 878 milloen mk.
in 1918).
Van een glazen bul9jt.
Te Liverpool was in een gasthuis 's naohts
een glazen buitje met voor f 12,000 aan
radium een zieke tegen de wang bevestigd.
Den volgenden ochtend was het zoek. Mon
doorzocht eerst het inwendige van den patiënt
met x stralen, meenende dat hjj het had tago-
slokt. Toen dat bleek van niet, bedacht men,
dat het buisje op den vloer zon gevallen,
opgeveegd en in de vuilniskar woggovoerd
zijn. Na lang zoeken vond men het buitjo
met den kostbaren inbond werkelijk in do
kar terug,
lam.
We hebben de fabriek van kunsteieren ge
had, daarna een scheikundige, die er in ge
slaagd heette «echte* trnffols te maken. Het
nieuwste is nu om jam van lompen te maken.
Niets schijnt eenvoudiger en smakelijker.
Door een behandeling met zwavelzuur wordt
dextrine gevormd.
Men behandelt deze daarna met kalk en
nog eens met zwavelzuur en als eindproduct
krijgt men glucose en wel chemisch dezelfde
als de oniker, welke men in vrachten aan
treft. Men heoft er das maar een vruchten-
smaak en geur aan te geven, plus den naam
(jam* en het is klaar I
Het nieuwste kookboek zal dus voortaan
ook als recept moeten geven de jam-soort,
waarvan de beschrijving aldus begint:
(Weeg twee kilo ouwe hemden nauwkeurig
af enz
In ieder geval voor slechte vruchtenjaren
'n voordeeligo uitvinding. (H.blad.)
Ouderdomsrente.
Thans is het wetsontwerp tot verleoning
van ouderdomsrente aan behoeftigen bij do
Tweede Kamer ingekomen. Het bepaalt o.a.
Recht op ouderdomsrente.
I&der die den leeftijd van 70 jaar hoeft
bereikt of overschreden en aannomelHk maakt
dat hij
a. behoeftig is;
b. niet na het bereiken van den leeftijd
vau 65 jaar onderstand heeft genoten van
een gemeente of van een instolling van wel
dadigheid, voorkomende op do lijst, in artikel
8 dor Armenwet bedoeld, en,
indien hij gehuwd is,
o. dat ook zijn eohtgenoote behoeftig ie;
heeft reeht op een ouderdomsrente, voor
zoover hg niet op grond van artt. 2. 8, of
54, derde lid, of kraohtens art. 11 dezor
wet is uitgesloten.
De rente gaat in op den dag, waarop de
aanspraak op rente is verkregen, doch niet
vroeger dan drie maanden vóór den dag,
waarop de rente-aanvrage bjj het gemeente
bestuur inkwam.
Uitsluitingen.
Van het reeht op ouderdomsrente is uit
gesloten hjj die:
a. na hot bereiken van den leeftjjd van
60 jaar bij oen vonnis, dat onherroepelijk
io geworden, ie veroordeeld tot gevangenis
straf "of tot plaatsing in een Rijkswerkinrich
ting, een en ander voor een jaar of langer
b. misbruik van drank pleegt to maken
of op andere wijze een bekend slecht levens
gedrag leidt.
Van het recht op ouderdomsrente zjjn
mede uitgesloten
Nederlanders of andere Noderlandsche
onderdanen, die niet gedurende de laatste
vijf jaren védr hun rente-aanvrage onafge
broken in Nederland hnn hoofdverblijf hebben
gehad.
Bedrag der ouderdomsrente.
De ouderdomsrente bedraagt f 104 per jaar.
Echter bedraagt zjj voor cchtgenooten, «an
wie beiden oen ouderdomsrente is toegekend,
voor ieder f 78 per jaar.
Wanneer daartoe wegens vtrandorde om
standigheden in verband met het vorige lid
aanleiding is, wordt het bedrag eener rente
herzien door het bestuur der gemeente, te
wier laste de rente loopt.
Intrekking eener rente.
Blijkt een rente ten onrechte te zjjn toe
gekend, dan wordt zjj ingetrokken door het
bestuur der gemeente, te wior laste do rente
loopt.
Bljjkt een rento te zjjn toegekend tot een
hooger of een lager bedrag, dan waarop de
betrokkene recht had dan wordt zjj door het
bestuur, in het vorig lid bedoeld, herzien.
Is de rentetrekker of sjjn echtgenoote door
verandering van omstandigheden na de toe
kenning der rente niet langer behoeftig, of is
de rentetrekker na de toekenning der rente
in hot huwelijk getreden met «en persoon
die niet behoeftig is, dan wordt de rente
tagetrokken door het bestuur der gemeente,
ter wier laste de rente loopt.
Vergooding aan de gemeenten.
De ouderdomsrente komt ten laste van de
gemeeBte, waar de rechthebbende zjjn hoofd
verblijf had op het tjjdstip van aanvrage
der rente.
Iedere gemeente ontvangt jaarljjks over het
afgeloopen kalenderjaar van het Rjjk eon
vergoeding, waarvan hot bedrag bjj Kon.
besluit wordt vastgesteld.
Die vergoeding bedraagt 50 gulden per
hoofd voor ieder, die op 81 Deoember van
het afgeloopen jaar in do gemeente hoofd
verblijf had en den leeftjjd van 70 jaar had
bereikt of overschreden met dien verstande,
dat geen rekening wordt gehouden le die
zelf of wier «ohtgenoot over het op evon-
genoemden dag loopende belasting-jaar waren
aangeslagen in de inkomsten- of de vermogens
belasting; 2e aan wie op genoemden dag
een ouderdomsrente ten laste van het Rjjk
of een rente op grond van artikel 869 of
artikel 870 der Invaliditeitswet Whs toege
kend; 8s die op genoemden dag opgenomen
waren in door bjj Kon. besluit aangewezen
gestichten of andere instellingen, waar al of
niet uitsluitend, bejaarde lieden worden opge
nomen, en niet gedurende de twaalf maanden;
onmiddeijjk voorafgaande aan de opneming,
in do gemeente hun hoofdverblijf hadden.
Uitbetaling der rente.
De uitbetaling der rente geschiedt éénmaal
per week door het bestuur der gemeente,
te wier laste de rente komt en bedraagt v«
van het toegekende jaarljjksche bedrag. Zjj
geschiedt op tjjd, plaats en wjjze, te bepalen
door den Raad der gemeente, te wier loste
de rente komt. Die bepalingen kannen ver
schillend sjjn voor verschillende groepon
van rentetrekkers. Aan personen, die niet
in de gemeente hun hoofdverblijf hebben, kan
met hun toestemming een andere dan een
wekeljjkscho uitbetaling der rente geschieden.
