WEEKBLAD VOOR WIERINGEN EN OMSTREKEN.
8e ""Jaargang.
Dinsdag 28 Augustus 1917.
No. 65
j j j WAARIN OPGENOMEN „DE POLDERBODE." J J
VERSCHIJNT ELKEN
DINSDAG en VRIJDAG
Abonnementsprijs
per 3 maanden f0.60.
UITGEVER:
CORN. J. BOSKER, WIERINGEN.
ADVERTENTIËN:
van 1-5 regels
Iedere regel meer
fO.CO
0.06
Bureau Hippolytushoef, Wieringen
Bijbureau: C. Slikker Cz.
Kleine SluisAnna-Paulowna
Agentschap: A. Keuris Gz.
Wieringerwsard
GEMENGD NIEUWS.
VEDUBBELING VAN ONZE
MILITAIRE UITGAVEN
Er is dezer dagen te Leeuwarden een „leger-
dag" gehouden en de Minister van Oorlog, Jhr.
Mr. De Jonge, heeft er het woord gevoerd.
Zijn hart, zeide hij, vloeide over van dankbaar
heid voor hetgeen hij te Leeuwarden er wen had
De ontvangst immers was schiterend geweest, gc
heel Leeuwarden had aan het su-'ces van de ver-
ceniging „Ons Leger", van welke de legerdag uit
ging, medegwerkt.
Komende op zijn nieuwen werkkring, zei de
Minister, dat wij met ons leger gaan naar het bui
tengewone vraagstuk van ,,to be or not to be
De vraag is voortaan zullen wij ons verdedigen
of niet Na de demobilisatie zouden wij niel. op
den ouden voet kunnen voortgaan, Nederland
zou toch komen te staan voor de vraag wilt gij
u nog verdedigen of het niet meer doen Als
men daarop antwoord met ja, en ik geloof al
dus Minister, dat met het doen zal dan kun
nen we met een begrooting van 30 milÜoeti niet
meer toe, maar zullen we 60 millioen noodig heb
ben.
De T ij d las vooral deze laatste woorden met
gemengde gevoelens.
Ongetwijfeld, wanneer deze oorlog den vol
ken niets geleerd heeft en de bcwapeningswoede
weer van voren af aan begint, dan, zeer zeker
zullen we met 30 millioen niet meer toekomen,
echter ook met geen 60 millioen! De oorlogsuit
gaven zijn dan eenvoudig niet meer te begrooten
Maar dat het zoo loopen zal, gelooven wij
voorhands niet.
Niet vermeerdering, doch vermindering van
bewapening zal eisch moeten zijn en verplichte
arbitrage.
En komen die tot stand en zij zullen tot
stand komen dan is er geen sprake van ver-
hcio,; ng der militaire uitgaven tot het dubbele.
De woorden van Z.Ex. De Jong lijken ons dan
ook wel wat voorbarig.
Zal Duitschland een republiek worden
Aan het Journal de Genéve wordt uit New -
York geseind Het Septembernummer van Har-
15.'
Mijnheer Urban streek voortdurend met ziin
roodzijden zakdoek over zijn gezicht en te- afwE
seling zoo nu en dan ook eens over de glazen van
zijn bril. Daar hij de gewoonte had, zijn armen
nooit stil te houden en zijn gang min of meer hup
pelend was, trachtte Frans zooveel mogelijk op
eenigen afstand van hem te blijven, ten einde een
f carambole met de voeten te vermijden.
Zij hadden de veranda achter het huis bereikt
Langzamerhand was de avond gevallen, zoodat
de scherpe omtrekken der hoornen in de avond
schemering begonnen ineen te smelten. Frans wil
de nu afscheid nemen, maar mijnheer Urban
zeide
„Och wat, blijf nog een beetje. Hebt ge wel
eens een heerlijk glas wijn, bij voorbeeld echten
Rüdesheimer gedronken Kom binnen, wij heb
ben nog met elkaar te spreken, je vader moet toe
geven
En tot grenzelooze verbazing van zijn vrouw
en tot heimelijk vermaak van Emma en Therese,
nam de kleine chef zijn grooten leerling onder
den arm en liep met hem de trappen op,
Frans wist niet wat hem overkwam; maar zijn
eerste gedachte was ,,Dat moesten ze op het
kantoor eens zien Ja, ja, men moet maar indruk
weten te maken...."
ZESDE HOOFDSTUK.
Fransje's rust was sedert lang niet zoo in trek
geweest, als in de nu volgende maanden. Dag aan
dfg beklom Johannes Timpe zijn „wachttoren
om zich te overtuigen van de vorderingen, die
het werk aan de andere zijde van den muur
maakte.
Op heldere zomeravonden, wanneer het leven
pers Magaeine zal een artikel bevatten van den
Duitschen professor Kunow Francke, conservator
aan het Duitsch museum van de Harvard Univer
sity getiteld Zal er een Duitsche republiek ko
men
Volgens prof. Francke zijn er twee redenen,
waarom Duitschland nimmer een republiek zal
worden en wel ten eerste, omdat dit land aan
zijn monarchaal stelsel zijn kracht en bloei toe
schrijft en ten tweede omdat alle Duitsche staten
en staatjes zelfs de allerkleinsten, te veel door
drongen ziin van den monarchalen geest.
Deze studie van prof. Francke zal worden ge
volgd door een artikel van James Bock, die de
bewering van den Duitschen professor weerlegt
en die zegt, dat de wereldvrede slchts kan ont
staan door het zegevieren van de vrijheidsidee
in Duitschland. De heer Bock maakt bij deze ge
legenheid meldjng van Napoleon's gelegde in het
dagboek van St. Hélena „De grootste fout in
mijn loopbaan is geweest, dat ik de Hohenzol-
lerns den troon van Pruisen heb doeu behouden
Zoolang dit huis zal regeeren en zoolang de
roode vaan van de vrijheid niet in Duitschland
geplant zal zijn, zal er geen vrede in Europa
heerschen f"
Graan voor Nederland.
Reuter seint uit Washington
Tuschen de Vereenigde Staten en Nederland is
een overeenkomst tot stand gekomen, volgens
welke een zeker hoeveelheid graan voor Neder
land kan worden ingscheept onder voorwaarde,
dat een gedeelte van deze ladingen gereserveerd
wordt voor de voedselvoorziening van België,
De bommen op Schouwen en Goedercede.
Ook bij deze nieuwe schending van de Nederl.
neutraliteit kómen Duitsche vliegtuigen n.et i.i
aanmerking.
Reuter beweerde, dat de Duitschers terugkee-
rende van een vergeefschen aanval op de Engel-
sche kust, hun bommen maar op neutraal gebied
hebben gegooid, daar zij anders niet konden lan
den en zoodoende geen kans hadden, Duitsche
soldaten of burgers te dooden.
Te royaal geweest
Door de directie der gemeentegasfabrieken te
in de straten van Berlijn reeds begon weg te ster
ven, de laatste uitwasemingen van de gloeiende
straten verdwenen waren en de lucht als met een
adem van afmatting gevuld was, teerwijl het ga
rucht van het tweede ontwaken der reuzenstad,
nu om zich te vermaken na de vermoeienissen
van den dag, slechts gedempt tot hier doordrong,
zat men boven in de takken het best.
Over de daken der lage huizen heen kon de
baas zijn blik in de verte laten dwalen. Keerde
hij zich om, dan zag hij de drukte in de Holzmark
straat, die langs de Spree loopt. Rechts aan den
oever daarvan doken de uitgestrekte, zwarte ge
houwen eener ijzergieterij op; links daarvan op
eenigen afstand de reusachtige gashouders eener
gasfabriek, die op het bolwerk eener vesting ge
leken; en achter uitgestrekte stapelplaatsen van
hout en cementfabrik, waar voortdurend witgele
Stofwolken uit opdwarrelden, die een scherpe te
genstelling met de opgestapelde bergen steen
kolen der gasfabrik vormden.
En daar tegenover, aan de overzijde der rivier
zag men een groote kalkbranderij, op den achter
grond begrensd door den achterkant van hooge
huurkazernes, die van verre den indruk maakten
van reusachtige steenklompen, waarin zwartge-
schilderde ramen prijkten.
De geheele beddingder Spree werd aan weerzij
den begrensd door een bont, door de aaneenscha
keling van verschillende beelden gevormd pano
rama Lange rijen woonhuizen, waarvan de tui
nen zich tot aan de Spree uitstrekten en kleine
oase's vormden, wisselden af met timmerwerven,
houtmagazijnen, losplaatsen der rivierschepen en
ververijen. Hiar en daar zag men een scheeps
werf, het uitgestrekte gebouw van een badhuis
en een op palen gebouwden, in de rivier uitste
kenden steiger. Verderop de plaatsen waar de
steenbakkers hunne waren opsloegen, de was-
scherijen, met hare op pas gevallen sneeuw gelij
kende bleeken en de boven alles uitstekende fa-
brieksschoorsteenen, waaruit de rook al zwakker
en zwakker opsteeg totdat zij als „obelisken van
den arbeid" donker en zwijgend naar den hemel
opzagen.
Wanneer er aan de oevers rust heerschte, dan
begon het op het water te ontwaken. Ontelbare
Weesp zijn een groot aantal ingezetenen van den
gastoevoer afgesneden wegens het overschreiden
van het toegestane rantsoen van kub. M. per
maand.
Onder de „slachtoffers" van dien maatregel be
hoort.... de directeur van de gemeentelijke gas
fabriek.
Minder brood.
Naar wij vernemen, heeft de minister van Land
buow, Nijverheid en handel bepaald, dat met in
gang van 2 September 1917 de hoeveelheid brood
op een brood kaart te verkrijgen, zal moeten
strekken voor een tijdduur van 11 dagen, niette
genstaande op de kaart staat vermeld, dat zij gel
dig is voor één week.
De trein van den ex-tsaar.
Le Journal meldt uit St. Petersburg, dat de
trein waarin de ex-tsaar en zijn familie naar Si
berië werden gebracht, een botsing heeft gehad
met een goederentrein. Er werd niemand gekwet
st, maar het verder reizen werd slechts 24 uur
vertraagd.
5,Prof." De Haas.
Onder groote belangstelling is Zaterdag op de
hervormde begraafplaats te Voorschoten ter aar
de besteld het stoffelijk overschot van den in
Noordwijk aan Zee overleden wonderdokter, prof
De Haas. De meesten aanwezigen waren patiön
ten en oud-paiiënten, waaronder enkelen uit an
dere proviciën. Ds. H. Alting, gereformeerd pre
dikant, hoewel respecteerend de officieele medi
sche wetenschap, meende, dat ook De Haas een
werkXulg in Gods hand is geweest om kranken
te genezen en hij getuigde met lof van de liefde
..waarmede hij de lijdende menschheid te hulp
[rit wam,
Mislukte voorzorgsmaatregel.
Door de politie te Watergraafsmeer werd Vrij
dag een wagen aangehouden, waarop, zonder
voorkennis der autoriteiten, 15 mud cokes gela
den waren Bij onderzoek bleek dit partijtje af
komstig te zijn van een partij sintels welke door
een der spoorwegmaatschappijen verkocht wer
den, en waaruit deze 15 mud cokes gezocht zou
den zijn.
pleizierbooten dreven als notedoppen op het mat
blauw getinte water, lieten zich op hun gemak
met den stroom meedrijven of schoten over het
oppervlak, om in het vaarwater te komen van
eenstoomboot, die door een bonte menigte mee-
dan gevuld kwam aansnuiven en het water zoo
hevig in beroering bracht, dat de oevers er van
beefden.
Uit de verte drong tot hier het gezang van een
verliefd paartje door. Uuitgelaten deed hij de
boot schommelen, zoodat de rand er van met het
water gelijk kwam. Het lichte japonnetje van het
meisje schitterde als het gevedei te var. een
zwaan Haar minnaar lag languit aan hare zijde,
bewoog zijn lichaam wiegelende naar links en
naar rechts, zoodat het vaartuigje een schomme
lende beweging aannam en liet zich en zijn mei?
je onbezorgd naar de stad drijven.
„Ich wesz icht, was soll es bedeuten,
Dasz ich so traurig bin,"
kon men duidelijk hooren, ten bewijze, dat de
Berlijner steeds gewoon is de erastigsce liederen
te zingen, wanneer hij zelf het vroolijkst is.
Wanneer de lucht buitengewoon helder was,
kon Timpe's oog over de Schillins-brug heen,
waarover des avonds, als de dagtaak afgeloopen
was, zich een stroom van menschen, tramagens
en andere rijtuigen bewoog, evenals een troep
mieren, de Oberbaum-brug en daarachter de eer
ste populieren van den straatweg zien, die naar
Stralau gaat. En dit tooneel, dat de wereldstad
aanbood en dat zich in zigzaglijnen tot in het on
eindige scheen uit te strekken, werd verlicht
door het laatste matte rood van de ondergaande
zon, die natuur en menschen in een warmen, zach
ten, purpereu gloed hulde.
Hoe dikwijls had zijn oog zich reeds aan dit U
fereel vermeid, en hoe dikwijls waren die indruk
ken als schaduwbeelden verdwenen, wanneer hij
zijn blik op het aangrenzende terrein richtte.
Daar de lachende zonneschijn, het onbegrensde
vrije uitzicht, de bekoring van een eigenaardig
landschap, terwijl hier het park door menschen
handen verwoest werd en steile muren verrezen,
die zijn daglicht onderschepten. In Juli kwamen
reeds de fondamenten der nievwe fabriek boven
den grond uit. Boom op boom was omgehakt en
Na overleg met de Brandstoffencominissie te
Amsterdam werd besloten, de cokes wél naar den
geadresseerde te doen vervoeren, doch eenzelf
de hoevelheid in mindering te brengen zijner
brandstoffenkaart, zoodat er van zij te goed voor
den winter slechts 2 H. L. overblijft.
Huisbiggetjes. t
Een vrouwtje van buiten, zoo vertelt het Rott.,
Nbl., kwam tot voor kort aan den rand van de
ftad afval ophalen voor de 2 magere varkentjes,
die ze aan 't oppappen was, en steeds was de
collecte groot genoeg om de „biekejes" althans le
vend te houden. Doch dezer dagen was dat op
eens uit. Overal waar ze aanbelde, werd ze zon
der afval weggestuurd, tot ze eindelijk eens vroeg
naar de reden. En jawel, daar had je 't.
Kom zelvcrs maar eens kijken, riep de vrouw
van twee-hoog, en toen ze bovenkwam, liet men
het afval vrouwtje een big zien in een fiokje, ras
en licht op de veranda getimmerd. En kijk maar
's over de "verande" ook, zei de juflrouw, overal
hebben ze bigge's, 't is hier je reinste biggen-
vreugd
Wat was er gebeurd Een ondernemend koop
man, profiteerend van de waardeloosheid der pas
geboien varkens, was met een honderdtal deze
buurt ingetrokken en had koopsters te over ge
vonden, die allemaal tegen November „cffentjes"
gauw op haa- veranda's of in haar tuintjes een
varken wou'n mesten voor winterprovisie
Brandstoifendistributic.
In Dronrijp (Fr.) is men niet te spreken over de
distributie van brandstoffen. Een protest-adres
tegen de commissie te Franeker is ingezoden,
waarop alle ingezetenen behalve 5 tcekenden.
Er kwamen schepen met turf, welke verkocht
werd voor l'J.50 a 15 p$r 1000. Er zijn enke
len, die 13000 kochten, voor de meesten de prijs
le hoog.
Bevreesd dal ze misschien later in beslag geno
men zullen woiden, zijn hier en daar de turven
•n de schuur t.nder de veldvruchten verstopt. Er
werd zelfs turf naar andere gemeenten uitgevoerd
Nederland en het volkenrecht
Uit betrouwbaren bron verneemt het Hbl. dat
de Duitsche keizer onlangs in een gesprek met
telkens wanneer er een viel en de takken kraak
ten (Timpe verbeeldde zich, dat dit geluid op het
kreunen van een stervende geleek), had de baas
een gevoel g^had, alsof hij ieder jaar van zijn
!ve.; opnieuw doorleven moest.
Wat daar viel, was het oude Berlijn, was wat
hij sedert zijn jeugd al tijd gezien had, het sprook
nen veroorzaakte.
Het scheen bijna, alsof baas Timpe de eigenlij
ke bezitter was van de nieuwe wereld aan den
anderen kant van den muur zoo levendig was
zijn belangstx Hing in het verrijzen der fabriek.
Telkens weer kwam het kwellend denkbeeld bij
hem op, dat zijn geheele toekomst zou afhangen
van de voltooiing van dit reusachtige gebouw, hij
vreesde, dat de muren, naarmate zij hooger wer
den, hem zijn geheele familie en het huisje zou
den verstikk in.
Dikwijls maakte zich een hevige onrust van
hem meester; hij was dan niet in staat iets l4
doen sn liep nu hier- dan daa heen. Hij kon den
tijd .liet afwichten, waarop het werk zou afgeloo
pen zijn en hij zijn plaatsje op den boom weer
ken innemen.
En ten slotte draaide zijn belangJielling den ge
heelen dag, wanneer zijn gedachten ten minste
niel met geweld door andere zaken in beslag v/er
den genomen, slechte om de bouwplannen van
Ferdinand Friedrich Urban.
De fabriek, de fabriek, steeds weer de fabriek.
Hij vond er een bijzonder genoegen in, onder
het werk het gesprek bij iedere gelegenheid daar
op te brengen en hij was blijde, wanneer de
knechts dat onderwerp aanroerden en zijn oor
deel over de plannen van zijn buurman deelden.
Ten laatste begonnen de werklieden dat toch wel
een beetje vreemd te vinden en fluisterden el-
kaa- toe, dat de baas heel anders was dan vroe
ger en dat die .geschiednis daarginds" hem door
het hoofd spookte. Dat had ten gevolge, dat de
nieuwe onderneming van Urban in Timpe s huis
ten slotte als een wereldgebeurtenis beschouwt
wrd, die steeds op nieuw aangegaapt, bewonderd
en besproken moest worden.
(Wordt vervolgd.)
