EEN BLIK TERUG.
•■-.M'-K-' V
lëÉkiÊÊtË:.
Zomer
sproeten
SPRUTOL
alles grondig gedesinfecteerd. Alle ar
beidsters worden voor zij aan den
arbeid beginnen nauwkeurig onder
zocht ot zij eventueele letsels aan hand
of lichaam hebben. Voor dezulken is
de toegang onverbiddelijk gesloten.
Hygiëne voor alles, is hier het motto.
De ingrediënten als tabak, etc., wor
den betrokken uit alle üeelen van In-
dië, men gebruikt n.1. uitsiuit.end in-
heemsche tabak. Dat de tabaksiiandela
ren in het regentschap Garoet bij voor
keur proiiteeren, benoeit wel geen na
der betoog.
De sigaretten worden verkocht onder
den naam van Serajoe en wel in ver
schillende modellen. Het duurste pakje
kost per 24 stuks slecnts drie heele
centen. Om hei product ook voor den
eenvoudigen desaman verkrijgbaar
te stellen, heeft men zelfs pakjes van
een cent waarde. De „duurderemodel
len zijn verpakt in een mooi karton
nen doosje met cellophaan-omslag. in
haar klasse behoeft de sigaret voor
geen ander merk onder te doen.
DOODELIJK ONGEVAL BU HET
SPEERWERPEN.
Tijdens athletiek-wedstrijden te Groedzi-
ondz in Polen is een vreeselijk ongeluk ge
beurd. Bij het speerwerpen kwam een speer
van een der deelnemers zoo ongelukkig te
recht, dat de athleet Bi li n ski in zijn hals ge
troffen werd. Bilinski overleed ter plaatse.
PROCLAMATIE TOT BEVOLKING
BEZETTE GEBIEDEN.
Italiaanscne commando heeft een procla
matie tot de inwoners van Gondar, Dembea
en Begmeder gericht, waarin zij worden uit-
genoodigd rustig naar hun arbeid terug te
keeren, daar de Italiaansche soldaten hen
verder beschermen. Degenen, die tegen de
Italianen hebben gevochten worden aange
spoord naar hun dorpen terug te keeren
indien zij onverwijld daaraan gehoor geven,
worden zij door Italië begenadigdslechts
zij, die tegen Italië blijven strijden, zullen on
verbiddelijk worden gestraft.
FILMS OVER DEN OORLOG.
De filmoperateurs Zeillin en Jechoerin die
vier maanden in Abessinië hebben doorge
bracht, zijn wederom te Moskou aangekomen.
Zij hebben 14.000 meter film opgenomen, o.a.
van een Italiaanschen gasaanval in de streek
van Kobo en een bombardement van een En-
gelsch hospitaal. De operateurs zullen hun
opnamen monteeren tot een documentaire
film.
REEDS 8'/Ï MILLIARD LIRE AAN
OORLOGSKOSTEN.
Havaos meldt uit Rome Een nieuw bedrag,
groot 1.440.500.000 lire, is uitgetrokken vooi
de buitengewone uitgaven wegens de campag
ne in Oost-Afrika.
De kosten van de expeditie, gerekend van
20 Juni af, bedragen derhalve 8.560.500.000 lire.
GEMEENTE W1ERJINGEN.
NA TlüN JAREN
Het zal den meesten ongetwijfeld
zijn ontgaan, dat het 4 Maart j.1. lo
jaren was geleden dat de aisluiidijk
tusschen de Noord-Hollandsche kust
en W ieringen voor het verkeer wera
opengesteld.
hen mijlpaal in de geschiedenis
van de Zuiderzeewerken, het groote
en machtige werk dat jarenlang dooi
de bevolking van Nederland met span
ning werd gevolgd en waarvan een
groote roep tot ver over hare grenzen
werd uitgedragen. Het groote werk.
dat Wieringen langen tijd in het cen
trum der publieke aandacht bracht.
Mijlpaal dus ook in de geschiedenis
van Wieringen zelf.
Doch genoeg daarvan, we laten hier
eerst nog eens een stukje historie vol
gen, ontleend aan de driemaandelijk-
sche berichten betreffende de Zuider
zeewerken.
„Nadat de noodige voorbereidin-
dingen waren getroffen werd in
het begin van Februari 1924 aan
gevangen met het maken van den
Afsluitdijk tusschen de Noord-
Hollandsche kust en het eiland
Wieringen."
"Op 31 Juli 1924 des avonds te
8 uur konden op ongeveer 400 M.
uit de Wieringsche kust de beide
keileemdammen tegen elkaar wor
den aangesloten en daarmee was
de afsluiting van bet Amsteldiep
tot stand gebracht.
Wel liep kort daarna en ook
den volgenden dag bij hoog water
op enkele plaatsen nog eenig wa
ter over den keileemdam, doch dit
was van geen bet eekenis meer en
kwam ook niet meer voor nadat
op 1 Augustus de laatste gedeelten
van den keileemdam eenigszins
waren opgehoogd."
Verder vinden we nog de volgende
aanteekening
Op Donderdag den 14 Augustus
1924 zijn de ondergeteekenden
leden van het College van Ged.
Staten vergezeld van den waarne
mend griffier voor het eerst te
voet van het vasteland naar Wie
ringen gekomen.
get. D. E. v. Lennep.
Hendriks.
A. M. Michels.
J. W. Bomans.
M. Scheltema.
„In de 2e helft van Februari 1926
werd de benoodigde steen aange
voerd, waarna de bestrating werd
aangebracht en het werk voltooid
kon worden opgeleverd, op welken
datum de verbindingsweg voor
het verkeer werd opengesteld."
That's all
De laatste hinderpalen waren zon
der eenige plichtspleging weggeno
men. Geen opening dus met een fees
telijk tintje.
Geen officieele personen, geen toe
spraken, geen huldeblijken, geen me
nigten, geen feestvreugde, niets van
dat alles. Koud en gevoelloos is alles
in zijn werk gegaan.
Van de zijde der Wieringers mocht
men echter geen vreugderoes verwach
een. Wel niemand zal blind zijn ge
weest voor de geweldige ommekeer
die plaats heeft gehad, doch de gevoe
lens welke hier van den aanvang af
steeds tegenover het werk hebben be
staan, vond men wellicht het best weer
spiegeld in de wijze waarop van deze
zijde op de opening der aisluiidijk
werd gereageerd,
Sedert zijn 10 jaren verloopen.
Wij willen ons thans eens bezighou
den met de vraag welke veranderin
gen deze gebeurtenis in Wieringen
oracht en wat deze verlossing uit baar
isolement voor haar heeft beteekend.
Het zal moeilijk zijn nog eens goed te
realiseeren hoe de toestand vóór de af
sluiting, liever nog vóór de aanvang
der werken, was doch wij zullen trach
ten allereerst deze situatie te schetsen
om des te duidelijker de groote veran
deringen welke plaats vonden in hel
daglicht te stellen.
Wieringen als eiland.
Geografisch kan men zich Wieringen
als eiland nog wel voor den geest ha-
len. Haar nog bestaande zeeweringen
ondom toonen ons duidelijk aan hoe
aet vroeger was.
De eenige verbinding met de vaste
vval werd onderhouden door het onvol
prezen postbootje van den Heer J.
Gaijs, dat slechts enkele malen per
dag van De Haukes naar Van Ewijck-
sluis voer, terwijl de tram van Ewijck-
sluis-Schagen voor de verdere verbin
ding zorgde.
Van Hippolytushoef naar De Haukes
reed de postwagen van den heer
Jb. Bruul. Later onderhield hij het
post- en passagiersvervoer met een
autobus, in die dagen een groote
weelde.
Onnoodig te wijzen op de heerlijke
romantiek welke school in die wijze
van vervoer in die dagen.
Het eiland werd slechts zelden door
vreemdelingen bezocht en deze geno
ten dan ook in den regel een meer dan
gewone belangstelling, hetgeen een lo
gisch uitvloeisel van het isolemern
mag worden genoemd.
Dit isolement vond ook ongetwijfeld
haar terugslag op de bevolking.
De bevolking, ruim 3000 zielen '.ei-
lende, leefde in rust en vrede met en
tfoor elkaar. Men was op elkaar aange
wezen en men moest zich maar zien te
vermaken. Dit schiep een intiemen
sieer, een sfeer van onderling vertrou
wen, een typisch chauvinisme, den
eilandbewoner eigen.
Wieringen was een vredig oord,
waarin de polsslag van den tijd uit
Jen aard der zaak slechts langzaam
ioordrong. Dit wil niet zeggen, dat de
vVieringer het nieuwe, het moderne
smaadde. Geenszins vooruitstrevend
is de Wieringer steeds geweest en dit
jitte zich ook in het gemeenschaps
leven dat toen reeds op behoorlijk peil
stond.
Er heerschte een zekere mate van
welstand. Laridhouw, veeteelt en vis-
scherij met zeegrasbedrijf vormden de
voornaamste middelen van beslaan.
Zij verschaften steeds een ieder een be
noorlijk bestaan.
Men vond hier evenwichtigheid in
alles, in landschap, in bebouwing enz.
en bij de menschen in al hun doen en
laten. Zoo was Wieringen voorheen.
Wij willen nog zwijgen van eigenaar
dige gewoonten en gebruiken van de
ïooggeroemde gastvrijheid, van gebeur
cenissen en voorvallen die in de har
ten van de oude Wieringers nog zulk
een groote plaats innemen en die hei
typische van het oude Wieringen na
der zouden accentueeren.
We hebben slechts enkele hoofdpun
ten aangeroerd. Het zou te ver voeren
nierop nader in te gaan. De insider
vindt hierin voldoende gegevens om
zich nogmaals te verlustigen m alle
mogelijke bijzonderheden van het ou
de Wieringen, waarin de buitenstaan
der zich zoo moeiijk zal kunnen ver
plaatsen.
Toch hopen wij ook hen iets ie heb
ben bijgebracht van die oude sfeer.
Wie er iets meer van wil weten raden
jwij aan eens een avondje met een ou
de Wieringer te gaan praten. Men zal
er geen spijt van hebben.
Eenmaal zou het oude Wieringen
aan de vergetelheid worden ontrukt.
Het was de eerste maal door het ver
blijf van den Duitschen Kroonprins,
doch dit is van geenerlei invloed ge
weest op de evolutie die vrijwel ter
zelfder tijd begon te voltrekken. Een
evolutie welke dus geheel op naam
van de Zuiderzeewerken mag worden
geschoven. Een evolutie, wellicht eenig
in haar soort. Laat ons voorop stellen
dat de na de afsluiting van het Am
steldiep verrichte verdere werkzaam
heden ter afsluiting van de Zuiderzee
en hare gedeeltelijke inpoldering, me
de tot deze groote veranderingen heb
ben bijgedragen.
Hoewel reeds in 1920 met de werk
zaamheden in en om Wieringen werd
aangevangen, de invloeden van buiten
af deden zich geleidelijk aan eerst gel
den na dien gedenkwaardigen datum
4 Maart 1926.
Het veranderd aspect.
De openstelling van den Afsluitdijk
voor het verkeer had echter als bij
tooverslag 't geheele aspect veranderd.
Het „eiland" Wieringen bestond niet
meer. Vreemd, onwennig' stond de
Wieringer hier aanvankelijk tegen
over. Eigenaardig die gewaarwording
niet langer gebruik te moeten maken
van een postbootje, doch via een bree-
den verkeersweg het vasteland te kun
nen hereiken.
Welk een sensatie moet hen die eer
ste tocht over den dam hebben bezorgd.
Welke gevoelens zul Zn zich toen
van hen hebben meeseer gemaakt.
Ongetwijfeld gemtngde gevoelens.
Gevoelens die het midden hielden tus
schen een diepe bewondering voor de
grootsehe prestatie die hier was gele
verd. de overweging va*» hare voor- en
nadeelen en het gevoel.3^at hen iets
moois, iets schoons, iets dat hen lief
was, was ontnomen, iets dat nog
slechts in herinnering kon voortleven.
Doch spoedig had men zich aan de
gewijzigde situatie aangepast. De fei
ten volgden elkaar in snel tempo op.
De inpoldering van de Wierringer-
meer, het maken van den afsluitdijk
naar Friesland, haar voltooi-ing en
openstelling voor het verkeer, sluis-
werken, havenwerken kanalisatie, cul
tiveering van de Wieringermeer, enz.
teveel om op te noemen.
Het Wieringen van thans.
Gelijke tred hielden daarmede de ver
anderingen op Wieringen zelf. Veran
deringen die eveneens veel van die
oude sfeer hebben weggenomen.
Het nieuwe is gaan overheersehen,
doch het is te snel gegaan. Het had
nimmer in zoo sterke mate kunnen in
werken, wanneer Wieringen zich op
normale wijze had ontwikkéld.
Het evenwichtige, het harmonische,
is hierdoor niet behouden gebleven.
Honderdtallen nieuwe woningen ver
rezen in moderne stijl, zoo geheel ver
schillend van de vroegere bouwtrant.
Het beeft tegenstellingen geschapen
die somtijds in al hun grilligheid weer
een aparte bekoring bezitten.
In de dorpen zijn geheel nieuwe
woonwijken ontstaan. We vinden
Jeugdhei'berg, vereenigingsgebouwen,
bad-inrichting, nieuwe scholen enz.
Bestaande wegen werden verbeterd
en ingericht naar de eischen des tijds.
Nieuwe wegen werden aangelegd. Men
kent het oude niet meer terug.
Dan de betonweg. Van rustig, stil
eiland is Wieringen gepromoveerd tot
schakel in één van Nederlandsch
grootste verkeers-aders, tot centrum
van leven en vertier.
Men had trotsch kunnen zijn op deze
snelle methamorphose, die zoo onnoe
melijk veel verbeteringen heeft ge
bracht, ware het niet dat ook andere
invloeden zich hadden doen gelden,
die door de ongelukkige omstandig
heid gepaard te moeten gaan met een
z.g. „crisis" voor Wieringen minder
gunstig zijn gebleken.
Het is immers niet alleen het veran
derde aspect, dat tenslotte den Wie
ringer niet zou hebben belet zijn oude
beproefde leefwijze te blijven volgen.
In deze periode van 10 jaren die ach
ter ons ligt is een samenleving opge
bouwd, zóó geheel verschillend van de
vroegere en in zulk 'n snel tempo om
staan, dat gevoegelijk van een omwen
teling kan worden gesproken.
In een luttel aantal jaren werd de be
volking van Wieringen bijna verdub
beld, door menschen niet alleen met
geheel andere mentaliteit doch ook in
ander opzicht zoo geheel verschillend
van de oorspronkelijke bevolking. Dit
alles heeft haar stempel gedrukt op
het Wieringen van vandaag.
We behoeven er niet op te wijzen
dat Wieringen een plaats van beteeke-
nis i9 gaan innemen in de kop van
Noord-Holland.
We willen ons thans niet bezighou
den met een nadere omschrijving van
heerschende toestanden en verhoudin
gen. Zij zijn tenslotte voor ieder waar
neembaar.
Wellicht vindt ge gelegenheid U eeni
gen tijd in kalme overpeinzing bezig te
houden met het onderwerp „Wieringen
voorheen en thans."
Wilt dan niet uit het oog verliezen
dat alles zich in 10 jaar tijds heeft vol
trokken.
4 Maart 1926 - 4 Maart 1936.
Een gedenkdatum die door de voort
snellende tijd inmiddels alweer met
eenige weken is overschreden.
40i-
Wij kregen nog de beschikking over
het volgende versje een lied dal da
teert van een paar jaar terug en dat
volgens den auteur misschien het
meest hekend door de fraaie melodie
van „Rose Dreams", doch waarin even
eens het motief oud en nieuw Wierin
gen is uitgewerkt.
OUD EN NIEUW.
".Vieringen werd voor 10 jaar terug
Geheel door het water omspoeld.
En wie er ons eiland in dien tijd
bezocht,
Heeft steeds haar bekoring gevoeld.
Prachtig de zee
Om de Oost en de Wesi
De Zuidkant, dat heerlijke oord
Bij stormwind
Het spel van de golven te zien,
Heeft altijd een ieder bekoord.
De menschen ze leefden eendrachtig
te zaam,
Tevreden, met eenvoud in 't hart.
En had er de zee eens een offer
gevraagd,
Dan deelde men mede in smart.
Zoo was 't verleden
Zie eens het heden
De toekomst is somber, en drukt ons
terneer.
Door vele menschen
Hoort men dan wenschen
Was er het oude, ons eiland maar weer
Want Wieringen bleef in den loop
van den tijd,
Niet meer de plaats van weleer.
En menigéén treurt om 't veranderd
aspect
Men kent er zijn eiland niet meer.
Waar is de ree om de Oost en de West
De Zuidkant, dat heerlijke oord.
't Is dijken en dammen,
Sluizen, beton
We hebben 't zoo vaak al gehoord.
Alle respect voor de fraaie techniek-
t Werk is zoo schitt'rend voltooid,
Maar 't Wieringerland zoo het eens is
geweest
Vergeten wij nimmer en nooit.
Zie eens het heden
En het verleden
De toekomst is somher en drukt ons
terneer.
Door vele menschen
Hoort men dan wenschen
Was er het oude, ons eiland maar weer.
De brug te Van Ewijcksluis, die thans de toegangspoort naar Wieringen vormt.
'-k
V.'..
De postboot van den heer Baijs, die de verbinding
Wieringen onderhield.
met het eiland
FILMBESPREKING.
Na weken van daverend succes in
de groote steden wordt
„ALLEEN OP DE WERELD"
deze week in CINEMA DE HAAN
vertoond.
Een succesfilm bij uitnemendheid,
waarvan de groote dagbladen in strijd
de goede eigenschappen roemen.
Hieronder volgen eenige gedeelten
uit diverse resencies
De Telegraaf Waar ter wereld
wordt Hector Malot's „Sans Familie"
niet gelezen Geschreven in een tijd
toen de romantiek nog in vollen bloei
siond werd het verslonden, van binnen
en buiten gekend door de generatie in
wier dagen het ontstond en een veel
gelezen en geliefd hoek is het gebleven
tot op den nuiüigen dag. Uitnemend
zijn üe scenes, waarin ae boeveniami-
ne Driscol üe hooidrollen vervullen,
uie zijn vaak van een prachtig en hu
mor. Vooral de aller voor trei lelijkste
creatie van Dorville als Driscoil en Ma-
ueieine Guitty als zijn vrouw. De mo
menten waarop zij op het witte doek
verschijnen henooren wel tot de beste.
Algem. HandelsbL REMY. De jeug
dige Lynen kan kindersmart mis-
scmen wel zoo goed uitbeeiüen, oiuüat
xiij paar neeit onaervonaen, er ligt iets
iiagiscb in dit gezicbt, het is alsoi de
jonge artist zien altijd „öans Familie"
voeit, en medenjdenae moeaers in de
zaal zullen zeker een traan plengen
als zij KlMÏ zien vagebondeeren met
uen goeanartigen Vitans.
vliALiS. vitalis wordt gespeeld
door aen zanger Vanni Marcoux, zoo-
uat men in de film de ballade van het
schoone Italië welluidend hoort zin
gen.
Het Volk Het werk, dat volstrekt
niet de pretentie heeft, om een moder
ne film te zijn, maakt dus voor ons op
nieuw de gestalten uit onze jeugd le
vend. Het Londensche onderwereld
milieu uit het midden van de 19e eeuw
dat de film-artisten onderhoudend ty
peeren is het meest boeiende gedeelte
van deze film, die is een herinnering
aan een stuk romantische jeugdlec
tuur.
verdwijnen spoedig
door een pot
Bij alle drogisten.
Kon. Ned. Toeristenbond A. N. W. B.
TE HIPPOLYTUSHOEF.
Naar wij vernemen, zal op 6 Mei a.s.
te Hippolytushoef door bovengenoem
de bond een Bondsavond worden geor
ganiseerd, bestaande in een expositie
van kaarten, gidsen, reisboeken, enz.,
voor auto-, motor-, rijwiel-, water-,
wandel - en ruitertoeristen, een lezing
over het werk van den Bond en de ver
tooning van een interessante film. De
Bondsavond is, zoowel voor niet-ieden
als voor leden, kosteloos toegankelijk.
Wij verwachten, dat de velen, die niet
dagelijks in de gelegenheid zijn met
het geheele Bondswerk kennis te ma
ken. maar toch den bekenden en zoo
nuttigen „Bond van de wegwijzers"
kennen, deze gelegenheid zullen aan
grijpen de mooie kaarten en gidsen,
anüere boekwerken en nuttige voorwer
pen voor weggebruiker en toerist te
nezichtigen en wat meer te vernemen
omtrent den voortrellelijken, baanbre-
kenden Bondsarbeid.
De mosselverkoop naar Frankrijk
De handel in geschoonde mosselen
is sedert vier jaar vooral in handen van
kooplieden uit Ierseke. In 1935 is onder
leiding van het Centraal Verkoopkan
toor een vereeniging van exporteurs
gevormd en na vaststelling van den
prijs het percentage, dat iedere koop
man mocht leveren, geregeld. Dat was
voor Ierseke en voor de Antwerpsche
kooplieden te Tholen 40 pCt. en voor
Philippine 20 pCt.
In 1932, 1933 of 1934 was de handel
in geschoonde mosselen voor 70 pCt.
in handen van kooplieden uit Ierseke.
Zij verzonden in 1934 ongeveer 140.000
zakjes. Nu is de export op Parijs aan
zienlijk achteruitgegaan. Was die ver
leden jaar rond de 250.000 zakjes van
50 Kg., deze zal dit jaar nog geen
200.000 zakjes zijn.
Doordat het contract tusschen de ge
zamenlijke exporteurs het niet toeliet,
is aan het percentage van Ierseke dit
jaar niets meer te veranderen geweest.
Bij een nieuwe verdeeling van den han
del op Parijs verwacht men, dat reke
ning zal worden gehouden met wat
geschied is. Krijgt Ierseke zijn deel
niet, dan vreest men, dat de handel
van Ierseke wordt verplaatst naar Wil
helmshaven in Duitschland. Reeds zijn
dit seizoen proeven genomen Duitscüe
mosselen te verzenden naar Parijs.
De kwaliteit van de Duitsche mosse
len is voldoende en ze zijn voldoende
gratis te visschen. De Duitsche Over
heid en Spoorwegen hebben reeds fa
ciliteiten toegezegd en de clearing is
geregeld. Men hoopte te Ierseke, dat het
dreigend gevaar van de verplaatsing
van den Franschen handel naar
Duitschland wordt afgewond.
