[de Kerk le Oost
WEEDE BLAD.
ZATERDAG 22 OCTOBER 1938
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR
W1ERINGEN EN OMSTREKEN
O
SCHOOLLUNCH IN AMERIKA
SLAAP UW VERKOUDHEID WEG MET DAMPO
123
WIERIEMGER COURANT
Zondag zal de plechtige inwijding-
van de gerestaureerde kerk van Oos
terland plaats hebben.
Het bouwwerk is een der oudste mo
numenten van ons land.
In 866 werd te Oosterland een kerk
gesticht door Grave Dirk de Eerste.
Het kerkje van Stroe bestond toen
eeds 200 jaar.
Het duurde echter niet lang of het
Wironjand werd door de Noormannen
bezet en werden de kerken op Wiron
wederom tempels der heidensche Go
den-vereering.
Een beeltenis van Wodan prijkt op
bet hoogaltaar (zooals men weet is hel
koor, waarin zich het hoofd-altaar be
vond, in het begin der vorige eeuw ge
sloopt ep is de kerk daardoor 15 meter
korter geworden.)
Het gebied dat tot de Parochie van
Oosterland behoorde, strekte zich uit
van Nesse tot Gangel. Nesse was een
dorp dat lag op het Nesserszand, de bo
venpunt van het tegenwoordige Lutje-
waard, terwijl Gangel een dorp was aan
de Zuidpunt van de Oude Zeug.
Dit gebied was verdeeld in drie Ivoo-
gen, namelijk Fartropa, Wironland en
Massaland.
Fartropa en Massaland zijn in 1017
door de zee verzwolgen, zoodat de Pa
rochie zich zag ingekrompen tot het
Oost-einde van Wiron-land, daarna
Wyringhen geheeten. Het gebouw trot
seerde de eeuwen. In 1572 trachtte men
er de Gereformeerde Godsdienst in te
voeren, doch het ging niet. De paro-
chinanen wenschtten de oude Gods
dienstvorm te behoudden. Pas in 1596
Dit Wodanbeeld wordt met vele an
dere Goden- en Godinne-beelden in het
Wieringer Museum bewaard.
In 985 waren de Noormannen wegge
trokken en ging aanstonds Grave Dirk
de Tweede, de kerk doen restaureeren
en vernieuwen.
Op instignatie van den Abt van de
Abdij der Egmonden, werd in de kerk
van Stroe 'n gedachtenis-steen aange
bracht met het opschrift
„Grafed (gegraveerd) op instignatie
van de Abt van de Abdij der Egmon
den, onzere Heilige Moederkerk. In
CMLXXXV (985) zijn de vier kerken op
Wiron herovert op de Heidenen voor
onzen Heer Jezus Christus."
Ook deze gedachtenis-steen bevindt
zich in het Wieringer Museum.
werd van de oude Godsdienst-vorm af
stand gedaan.
In het begin van de vorige eeuw ge
raakte de kerk meer en meer in ver
val. Pas in 1883 nam men maatregelen
die tot 'n grondige restauratie leidden.
In 1888 had de plechtige inwijding
plaats.
Na een halve eeuw (Zondag 23 Octo-
ber a.s.), nam. half drie, zal de kerk -
11a een grondige restauratie, waarbij de
binnenwanden in hunne oorspronke
lijke toestand zijn blootgelegd en waar
bij het geheel inderdaad een indruk
wekkende sfeer schept, - plechtig
wordt ingewijd.
Tal van autoriteiten zullen hierbij te
genwoordig zijn. Dat veler opkomst aan
deze plechtigheid luister zulle bijbren
gen.
VOORNAAMSTE EIGENSCHAPPEN
DER RUWVOED -MIDDELEN.
■xjC
Onlangs hebben wij een prijsvergelijking
tusschen voedermiddelen uit de bouwbedrij
ven gepubliceerd. In aansluiting daarop
meenen wij er goed aan te doen, zeer in het
kort enkele der voornaamste eigenschappen
dezer voedermiddelen mede te deelen.
Van kool voere men niet te groote hoeveel
heden. In de practijk beschouwt men 25 Kg.
vrijwel als het maximum. Bij het voeren van
30 Kg. werd in enkele gevallen bloedwateren
tengevolge van koolvergiftiging geconstateerd.
De koolsmaak gaat het minst op de melk
over bij Deensche witte-, gevolgd door zuur
kool witte kool. Bij roode kool is dit erger,
terwijl het bij gele kool dikwijls zeer hinder
lijk is. Van Deensche witte kool kunnen de
dieren het meest zonder nadeel verdragen, en
vervolgens van de andere soorten in dezelfde
volgorde als voor het overgaan van de smaak
is aangegeven.
Aardappelen voere men aan melkkoeien
rauw, en aan mestkoeien gekookt. Aan mest-
vee kan men zonder bezwaar 2030 Kg. ge
kookte aardappelen toedienen. Bij melkkoei
en zal men 1020 Kg. varieerend al naar de
melkproductie als de meest economische
kwanta kunnen beschouwen. Soms blijven
aardappelen in de slokdarm steken. Het ge
vaar hiervoor is het grootst wanneer de die
ren zeer gulzig zijn. Het is daarom goed de
aardappelen het laatst te voeren.
Bieten worden in de practijk vaak in zeer
groote hoeveelheden gevoerd. Het meest eco
nomische kwantum voerbieten ligt evenwel
bij hoogen producties bij melkkoeien al naar
de melkgift tusschen 1540 Kg. per dag per
dier. Aan mestvee kan men ook zonder eenig
bezwaar 30 a 40 Kg. voeren.
Van suikerbieten geve men gemiddeld aan
melkkoeien niet meer dan 15 Kg., terwijl men
bij mestkoeien geleidelijk aan wel tot 30 Kg.
kan gaan. Voor jongvee zijn bieten eveneens
uitstekend. Men bepale zich daarbij evenwel
tot niet te groote hoeveelheden. Ook voor
paarden zijn bieten in niet te groote hoeveel
heden gevoerd een goed voer. Zware werk
paarden die stappend werk verrichten, kun
nen groote hoeveelheden suikerbieten (zelfs
tot 20 Kg.), nuttig verwerken. Het kwantum
bieten mag bij deze dieren slechts zeer gelei
delijk verhoogd worden. Er moet op gelet
worden dat de bieten zindelijk zijn, geen uit-
loopers bevatten, niet te koud zijn (niet be
neden 10 gr. C), terwijl men wanneer men
groote hoeveelheden voert, in verband met
het optreden van Maandagziekte op rustda
gen niet meer dan de helft van het dage-
lijksch rantsoen bieten mag geven. Voor jon
ge varkens en drachtige zeugen zijn kleine
hoeveelheden bieten uitstekend.
Van koolrapen geve men aan melkkoeien
niet meer dan 25 Kg. per dag per dier. Waar
dit voer de smaak der melk kan beïnvloeden,
is het noodig dit na het melken te voeren.
Dq eventueele resten moeten zorgvuldig uit
de stal verwijderd worden, terwijl de melk na
het melken ook direct uit de stal gebracht
dient te worden. Aan jongvee en paarden
voere men slechts kleine hoeveelheden.
Van stoppelknollen geve men aan melkvee
niet meer dan 10 Kg. per dier per dag. De
melk neemt gemakkelijk een knollensmaak
aan. Ook voor mestvee en varkens is dit voer
geschikt.
Bij het voeren van witlofwortels wennen
de dieren spoedig aan de iets bittere smaak,
en lusten ze dan graag. Bij groote hoeveel
heden gevoerd nemen melk en boter een bit
tere smaak aan. Bij voorkeur geve men hier
dan ook niet meer van dan 10 Kg., desnoods
kan men tot 15 Kg. per melkkoe per dag
gaan.
DE OOSTERLANDER KERK IN IIET JAAR 1667
Pastinaak wordt door alle huisdieren graag
gegeten. Ze oefenen een gunstige invloed
uit op de melkproductie en vet, terwijl de
boter er een aangename smaak door schijnt
te krijgen.
Waar bloembollen een hooge zetmeelwaar-
de hebben, zal men hiervan als regel naast
genoeg hooi aan melkkoeien niet meer dan
510 Kg. behoeven te voeren. Bij mestkoei
en kan men tot aanmerkelijk grootere hoe
veelheden gaan. Men heeft wel de ervaring
opgedaan, dat dit voedermiddel meer op de
vetaanzet, dan wel op de melkgift werkt.
Het Noordhollandsch Veevoeder
Bureau Landbouwhuis, Alkmaar.
GEMEENTE WIERINGEN.
BURGERLIJKEN STAND
gemeente Wieringen, van 1521 Oct. 1938.
Geboren Michiel, z. v. A. van Dijk en S.
P. Paans Maria Anna, d.v. H. Bais en E. de
WitAnna, d. v. B. Oegema en E. v. d. Wou-
de.
Ondertrouw en Getrouwd Geene.
Overleden Jan Kraak, 74 jaar, echtg. van
A. Sterk Maartje Wagemaker, 54 jaar, echt-
genoote van Jn. Half weeg.
BRANDSTOFFENBIJSLAG. Evenals vorige
winter zal aan ondersteunden en bij een
werkverschaffing tewerkgestelde personen
weer een brandstoffenbijslag mogen worden
verstrekt.
Deze zal gedurende het tijdvak van 30
October tot en met 26 November 1938 ten
hoogste f 1.00 per week mogen bedragen,
van 27 November 1938 tot en met 11 Maart
1939 maximaal f 1.30 per week, terwijl nadien
wederom geen hooger bedrag dan wekelijks
f 1.00 aan brandstoffenbijslag mag worden
toegekend.
Voor dezen bijslag komen ook in aanmer
king gehuwde- en ongehuwde kostwinners
alsmede zij, die den steun voor alleenwonen -
den ontvangen. Aan kostgangers en zgn.
slaapgasten kan de toeslag niet worden ver
strekt. Aan hen die in eigen onderhoud voor
De Altaarsteen.
De van kalk ontdane muren.
(een artikel van Dr. W. Schw. in
„Voeding en Hygiëne", Amsterdam, Aug. 1938)
iP alle Amerikaanse scholen is de school
tijd niet in ochtend- en middaguren
verdeeld, d.w.z. de kinderen gaan om
twaalf uur niet naar huis, om dan om twee
uur terug te komen. Maar overal hebben de
scholieren één uur vrij, om hun lunch te ge
bruiken. Ook op het college, het eerste deel
van de Amerikaanse universiteit, waar on
onderbroken colleges worden gegeven, bestaat
de bepaling, dat ieder student tussen elf en
drie uur één uur vrij moet hebben.
Hét onderwijs begint nooit vóór negen uur,
maar in de „Highschools" (gymnasia) kan het
vier uur worden, alvorens de dagtaak is be
ëindigd. Zodoende zijn de kinderen genood
zaakt op school hun lunch te gebruiken deze
lunch en ook het warme eten 's avonds komt
overeen met wat wij hier te lande gewend
zijn. Alleen het Amerikaanse ontbijt is
net als het Engelse zeer uitgebreid. Van de
scholieren kunnen natuurlijk slechts enkele
in de school wonen en er zijn leerlingen, die
met een eigen auto naar huis gaan. Behalve
in de grootste steden kunnen jeugdige perso
nen in Amerika al van hun zestiende jaar af
een rijbewijs krijgen.
Een deel der kinderen neemt de lunch van
thuis mee belegde broodjes, sandwiches, ook
fruit of cake. Deze sandwiches zijn meestal
lekker en vormen bovendien een maaltijd,
die alle voedingsbestanddelen bevat, waar een
groeiend organisme om vraagt. Natuurlijk
worden zo als overal elders ook de res
ten van de maaltijden van de vorige dag
voor de lunch gebruikt. Maar men zal in
Amerika vermoedelijk slechts een heel enke
le sandwich aantreffen, die niet ook met rau
we groente of fruit is belegd. Zo is het b.v.
gewoonte, dat op de met vlees, worst e.d.
belegde sandwiches ook een groen slablaadje
ligt (lettuce-salade) en de kinderen zijn
hieraan al dermate gewend, dat zij sandwi
ches zonder slabladeren niet meer lusten.
Behalve vlees en worst worden vis, kaas,
eieren, bovendien ook tomaten erg graag
genuttigd. Van de fruitsoorten, die de kin-
's Avonds aangewend's Morgens reed» opgeknapt. Pot 50 ct. Tube 40 ct. Doos 30 ct.
deren mee naar school krijgen, vallen appe
len en bananen het meest in de smaak, wel
licht omdat zij het gemakkelijkst in de tas
gaan.
Sommige kinderen nemen melk of cacao
in kleine thermoflessen mee naar school.
Makkelijker echter is het, alleen de sandwi
ches mee te nemen en dan in de school-ca-
letaria warme melk of chocola, soep of ook
wel ice-cream te kopen.
Deze cafetaria's worden zeer druk bezocht,
niet alleen in de scholen, maar ook in fa-
j brieken en in de grote en kleine steden. Het
zijn haast alle restaurants, waar men zich
zelf bedient. De scholier pakt achtereenvol
gens van verschillende tafels een presen
teerblad, mes, vork, lepel, papierservet en
een glas water. Dan kiest hij aan de toonbank,
wat hij hebben wil. Het bedienend personeel
zet alles op het blad neer en de leerling gaat
er mee naar een tafel. Hierbij moet hij
een andere weg is er niet een cassa pas
seren, waar de caisière met één oogopslag
ziet, hoeveel de uitgezochte spijzen kosten.
Een andere manier van betalen bestaat hier
in, dat men bij het binnengaan van de cafe
taria een kaart krijgtop deze kaart wordt
aangetekend, voor hoeveel men verteert, bij
het verlaten wordt de kaart aan de cassa af
gegeven en voldoet men het verschuldigde
bedrag.
Een deel van het sociale werk op school
wordt 'door de grote organisatie ter onder
steuning van werklozen uitgevoerd. In de
stad New York worden door deze organisatie
iedere dag meer dan 93.800 porties „school-
lunch" aan kinderen van minvermogenden
kosteloos verstrekt. In twee centrale keukens
worden deze reusachtige hoeveelheden klaar
gemaakt, hygiënisch verpakt, de sandwi
ches in boterhampapier, en in grote
vrachtauto's iedere dag op hetzelfde uur aan
585 scholen afgeleverd.
De menu's, die voor de kinderen zijn be
stemd, zijn zorgvuldig uitgekozen, volgens
wetenschappelijke richtlijnen, met inachtne
ming van de kostprijs. Een vaste regel is, dat
de lunch bestaat uit een warm gerecht, een
sandwich van wittebrood, éénderde liter
melk, vers of gekookt fruit, pudding of ijs-
crème. De menu's worden steeds van tevo
ren al voor een gehele maand samengesteld.
Hieronder volgt een voorbeeld voor het
menu van een week voor de „schoollunch".
Slechts de wisselende schotels zijn opgesomd,
melk en brood zijn steeds hetzelfde.
Maandag Vegetarische bonen, d.w.z. zon
der vlees of dierlijk vet toebereid. Sandwich
met ananasjam. Appel.
Dinsdag Spaghetti met tomatensaus,
sandwich met paranotenkaas, banaan.
Woensdag Limabonen in soep van gerste-
meel, sandwich met boter, chocoladepudding.
Donderdag Soep van maïs en bonen, sand
wich met quark en frambozenjam (een com
binatie, die wij in Europa niet kennen, ba
nanen.
Vrijdag Groentesoep, een half gekookt ei,
sandwich met selderij en jonge kaas. Com
pote van pruimen.
's Zaterdags hebben de lagere en middel
bare scholen vrij. De boven opgesomde lun
ches bevatten geen vlees. Het nodige eiwit
wordt door het eiwit van melk, kaas, eie
ren, vis, noten en groenten geleverd. Voor de
toebereiding wordt slechts de beste natuur
boter gebruikt, zo ook voor het smeren van
de sandwiches. Het beslag voor de soep wordt
in plaats van met bloem, met gerstemeel ge
maakt, of met rijste-, haver- of maïsmeel,
en dat vinden de kinderen erg lekker.
Merkwaardig is het feit, dat, wanneer er
nieuwe schotels in de schoolcafetaria's ver
schijnen, deze in de beginne nooit erg in de
smaak vallen. Maar dat kan soms erg gauw
veranderen. Hierbij speelt een grote rol, hoe
de gerechten worden opgediend. Zo heeft het
b.v. enige jaren geduurd, voor dat de kinderen
aan het bruinbrood gewend raakten. Nu eten
zij het op zijn minst net zo graag als vroeger
het witte brood. Drie jaren waren nodig, om
hen aan de Spaansche rijst te doen wennen.
Maar van gelegeerde soep houden zij heden
ten dage nog evenmin als vroeger. Dat is
hier geenszins anders dan thuis, waar moe
der zich soms wat kwaad maakt, als zus of
broertje op zijn lippen bijt, en de spinazie
niet wil eten.
zien kan in sommige gevallen een toeslag
worden verleend bedragende de helft van de
hiervoor genoemde bedragen.
MOND- EN KLAUWZEER. Nader werd aan
gifte gedaan van mond- en klauwzeer door
de volgende veehouders: A. Russelman, Ko
ningsweg, S. Rotgans, Stroeërweg, J. Dekker,
Elftstraat, S. C. Koorn, Polderweg, S. Wage
maker, Elft, C. Snooij Akkerweg, J. Doves
Elft, C. Bakker, Zwinstraat, C. Klein, Noord-
buren C. Metselaar. Belterlaan, S. Bakker,
Zandburen, F. Lont, Gemeenelandsweg, P. de
Jong, Beltstraat, C. Wiegman, Westerlander-
weg, K. Wiegman, Westerlanderweg en Mw.
Wed. D. Klein, Stroeërdijk.
PETER PECH IN CINEMA DE HAAN.
Een schitterend geslaagde avond.
Gisteravond trad voor de afd. V.A.R.A. al
hier op Peter Pech met zijn gezelschap. De
groote Cinema de Haan was tot in alle hoe
ken bezet en dit wil wat zeggen als men
bedenkt dat er ruimte is voor 700 a 800 per
sonen.
De voorzitter der V.A.R.A., de heer Jb. Mooi
sprak een kort openingswoord en heette
allen van harte welkom. In het bijzonder
heette spr, welkom de VARA-vrienden uit
Wieringerwaard, Wieringermeer en omlig
gende plaatsen die een reis naar Wieringen
hadden gemaakt. Ook de pers van „Ons Blad"
werd welkom geheeten en spr. hoopte dat hij
meer plezier mocht hebben dan bij de vori
ge VARA-avond welke in Concordia werd
gehouden.
Hierna werd de revue „Lach met Pech, uw
pech weg" ingezet en verscheen op het podi
um een vijftal muzikanten die een magne-
fiek stuk muziek ten gehoore brachten en
aldra kwam de stemming er in.
Daarna trad op de juffrouw van het ge
zelschap met vroolijke liedjes waarvan de di
verse refreins door het publiek werden mee
gezongen.
Hierna zette de muziek het welbekende
Pechlied in en daar verscheen P..E..T..E..R
PECH, de man die allen thans met ei
gen oogen wilden aanschouwen en met een
Van spinazie houden de Amerikaanse kin
deren erg veel. Bij een onderzoek bij 18.000
kinderen in zomerkampen is gebleken, dat zij
een voorkeur voor deze groente hebben. Op
de eerste plaats staat de aardappel. De spi
nazie neemt de tweede plaats in. Bij het be
antwoorden van de vraag, wat op de derde
plaats zou moeten komen, bleken de smaken
van jongens en meisjes te verschillen. De
meisjes kozen selderij, dan kwamen asperges,
groene sla. role bieten en worteltjes. De
voorliefde van de jongens ging uit naar groe
ne sla, dan kwamen asperges, rode bieten,
kool en worteltjes. Ook bij de „schoollunches"
worden worteltjes alleen dan graag genut
tigd, als zij tezamen met doperwtjes worden
opgediend.
Haast alle kinderen houden van een vlees
schotel. Als in een schoolcafetaria gebraden
vlees op tafel komt, dan geven allen er de
voorkeur aan boven andere gerechten, onver
schillig wat voor soort groente er bij is. Ook
vis valt altijd in de smaak. De cafetaria's in
de middelbare scholen worden door restau
rateurs gepacht en geëxploiteerd, evenwel
onder déze voorwaarde, dat de spijzen zo
goedkoop mogelijk verkocht worden, b.v.
wordt al voor 11 cents de volgende combina
tie aangeboden
Een warme sandwich met kalfvlees, aard
appelpuree, jus, twee plakjes tomaat en een
mooie appel.
Een andere combinatie voor dezelfde prijs
is Aardappelpuree, spersieboonen, wortel
tjes met botersaus, brood en boter.
De Amerikaanse kinderen zijn over het al
gemeen in een uitstekende voedingstoestand.
Dit houdt daarmee verband, dat de levens
middelen in Amerika naar verhouding vrij
goedkoop zijn zodat ook minvermogenden
nagenoeg alles kunnen kopen, wat voor het
gemiddelde gezin noodzakelijk is. Wat de
voeding der kinderen betreft, er wordt grote
waarde aan gehecht, dat zij steeds rijkelijk
melk bevat, in welke vorm dan ook. Ook als
volwassenen blijven velen hun heel leven
trouwe melkconsumenten.
