Geldleleggin
i is llv IÉ!
SCHILDERT
GLANSVERVE&
COÖP. BOERENLEENBANK
TE WIERINGEN.
wemmm
FaJoh. Lauw&rs
HET RAADSELACHTIGE RADIUM
(Uit een artikel in „Wirtschalt lechnik
Vekehr Berlijn, April 1941.).
Kort geleden heeft de wereld het veer
tigjarig jubileum der ontdekking van een
der chemische elementen gevierd. Het is
slechts één van de vele elementen, maar
het is ongetwijfeld het meest bekende,
want de faam van het radium heeft zich
bliksemsnel over de geheele aarde ver
breid.
De geneeskunde is grondig gewijzigd
sinds de ontdekking van het radium. Het
merkwaardige is] dat wij dit element feite
lijk al lang kenden. Men benutte de ge
neeskrachtige werking ervan in de bad
plaatsen, waar de radi-actieve bronnen
waren. Maar voordat de latere Madama
Curie, toen ter tijd een onbekend assis-
tentje in een Parijsch laboratorium, een
merkwaardige vondst deed, wist men niet,
waaraan de geneeskracht van de bronnen
te danken was. Op een ochtend merkte
het assistentje, dat 's nachts een steen,
welke in een donkere kamer lag, zich
zelf had gefotografeerd op een gevoeiige
plaat. De steen, welke er uit zag als een
stuk vette steenkool, was een brok pik-
blende^ dat uranium bevatte, Dit pik
blende werd vooral te Joachimslhal in Su-
detenland gevonden. Dit is tot op heden
de belangrijkste vindplaats in Europa ge
bleven. Vroeger gebruikte men deze steen
soort alleen voor de vervaardiging van hel
zgn. uraniumgeel en bij de fabrikalie van J
uraniumglas, dat een groene kleur heeft.
De terugkeer van het Sudetentland tot
het rijk heeft ook deze kostbare stof ter
beschikking van Duilschland gesteld. Hal
winnen van radium uit pikblende heeft
het kleine bergplaatsje Joachimsthal, ten
Noorden van Karlsbad, beroemd gemaakt.
Radium is een metaal, waarvan op aar
de slechts geringe hoeveelheden voorko
men. Tot nog toe bedroeg de wereldproduc
ie 75ó gram een klein gedeelte daar
van - enkele grammen werden geleverd
door de mijnen van Joachimsthal. Maar
deze leverantie is voldoende om voor de
Duitsche wetenschap van het grootste be
lang te zijn.
Niemand had ooit kunnen vermoeden,
dat het zoeken naar dit erts een grooter in
spanning zou veroorzaken dan de ergste
run op goud. Toch was dit een van de fel
ste gevolgen der ontdekking.
Er waren slechts uiterst geringe hoe
veelheden zoodoende werd radium de
kostbaarste stof, welke men kende. Voor
één gram is wel 120.000 dollar betaald.
Reden te over dus om er naar te gaan
zoeken in den Congo, in Amerika en el
ders. Dit maal waren het geen goudzoe
kers, die er met spa en zeef op uit trok
ken in de hoop een goudader te ontdek-
gen het waren thans geweldige concerns,
welke den strijd aanbonden. Zij bevochten
elkaar met alle middelen, maar deden hun
uiterste best daarbij den prijs van radium
niet alleen op peil te houden, maar zelfs
nog op te jagen.
Zoo speelde zich één gedeelte van den
roman van het radium zich af in de we
reld van het kapitaal een ander gedeelte
speelde in de wereld der wetenschap,
waar hel radium, ondanks de geringe hoe
veelheid, welke ervan beschikbaar was.
een complete revolutie veroorzaakte. Die
revolutie begon in de chemie, welke er
het meest direct bij betrokken was. lol.
nog toe had hier als axioma gegolden, da!
een element een oerstof is_ welke niet
verder splitsbaar is. Radium was een ele
ment, men kon het niet splitsen. Maar op
hetzelfde oogenblik. dat dit gezegd werd,
hoonde het radium alle oude wetten,
want het werd tot een ander element
helium, dat men al veel vroeger in de zon
nestralen had ontdekt. Wat deze ontdek
king beteekende, zou pas later blijken.
Radium is lang niet onschuldig dat
zou reeds zeer spoedig aan den dag ko
men. Eens ontving de bekende natuurkun
dige Henri Bercquerel, de ontdekker van
actieve onzichtbare stralen, van Madama
Curie een korreltje radium voor onderzoe
kingsdoeleinden. De geleerde hield het
kostbare geschenk een paar dagen in zijn
vestzak om het» aan zijn vrienden Ie laten
zien. Ineens ontdekte hij een onverklaar
bare ontsteking van zijn huid, precies on
der de plek, waar hij het radium had ge
dragen. De ontsteking werd tot gezwel,
het gezwel tot een vreeseüjke verzwering,
waartegen geen kruid was gewassen. Ber-
cqurel is aan deze wonden overleden. Bij
na had de mede-ontdekker van het radi
um Pierre Curie hetzelfde lot getroffen-
Later zijn er nog tal van doctoren en ver
pleegsters geweest( die den omgang met
radium met hun leven betaald hebben.
Maar de offers zijn niet te vergeefs geval
len, want zelfs tegen een veel hoogeren
prijs zouden wij het radium in de genees
kunde, in de techniek en bij het weten
schappelijk onderzoek niet meer kunnen
ontberen. De naam moge ons nog zoo ver
trouwd zijn, toch verbergt het radium nog
tal van geheimen,-
Er is een zeer ingewikkeld proces noo-
dig om uil het uraniumerts het kostbare
radium te winnen. De schachten zijn zeer
diep tonnen en tonnen erts moeten naar
boven worden gebracht. Dit erts wordt
fijngemaakt het wordt in geweldige
ovens verhit slakken worden wegge
spoeld en hel radium komt tenslotte door
kristallisatieprocessen met verschillende
zuren vrij. Een nietig beetje uit massa s
erts. Maar één duizendste deel van dal
beetje kan tallooze malen heilzaam wer
ken. In de medische wetenschap wordt
radium zeer vaak toegepast en menige
patiënt, die ongeneeslijk ziek Teek aan
kanker of andere gezwellen, werd gered
door de behoedzame toepassing van dit
wonderbare medicijn.
Slechts de geschoolde wetenschapsman
kan beslissen over de toepassing ervan,
rant de omgang met dit vreemde elemen:
5 buitengewoon gevaarlijk. De radio-ac
tieve straling van radium maakt ook bij-
:ondere maatregelen voor het bewaren er
van noodzakëlijk. De looden buizen, waar
een minieme hoeveelheid radium moet
worden opgeborgen, moeien vele kilos
zwaar zijn. Die buizen liggen weer in loo
den kamers.
De physicï hebben voor radium belang
stelling, omdat dit het eerste element is^
dat niet bestendig is, maar dat volgens be
paalde wetten in verschillende stadia
overgaat tot lood. Een gram radium is na
16Ö0 jaar een halve gram geworden. Dit
halve gram echter verdwijnt niet in de
olgende 1600 jaar dan gaat opnieuw
slechts de helft verloren. Radium verou
dert, maar omdat het altijd gehalveerd
wordt, verdwijnt het nooit geheel.
De snelheid van de raduimstralen is
fantastisch. Men heeft uitgerekend, dat een
deeltje der alphastralen - dit zijn de van
het radiumatoom afgesplitste heliumato-
men - binnen twee seconden de reis om
de aarde langs den equator kan afleggen.
Geschut, dat zou werken met radium-
atomen, zou vierhonderd millioen maal zoo
Veel presteeren als de modernste wapenen
Een gram zou voldoende zijn om een milli
oen liter water van 0 tot 100 graden te ver
hitten. Om 1 gram radium te winnen moet
men 10.000 Kg. uraniumerts delven en ver
erken. Voorts is er daarvoor een geweldi
ge machinerie noodig benevens 50.000 Kg,
chemicaliën en 1000 of meer ton gedestil
leerd water. Hierdoor wordt de hooge
prijs, welke op het oogenblik nog onge-
eer 100.000 mark voor één gram bedraagt,
ten volle gerechtvaardigd.
Alle geheimen van deze stof zijn nog
niet opgelost toekomstige geleerden zul
len nog nieuwe geneeskrachtige stralen en
andere krachten van dit element ontdek
ken. Van radium straalt zoowel dood als
bevrijding uit het lijden uit. Op zijn weg
door het laboratorium heeft het uit de rij
en der wetenschapsmenschen vele offers
geéischt. Men kan den „stralenden dood
overwinnen, maar men moet voor hem op
zijn hoede zijn. Looden kamers, maskers,
looden handschoenen zorgen voor een
strenge controle op de radio-activiteit van
zijn stralen.
Nog hebben we voor U de echte Kent U onze
lederen DAMESTASSCHEN
PORTEMONNAIES en
PORTEFEUILLES
BOSKEK'S Boekhandel
H.-hoef M.-meer
met onze beste kwaliteiten
Alleen de prima sot/rten.
p. JONGKIND,
Haukes, Wieringen.
ZIEKTEKOSTEN - POLIS
Een verzekering voor Uw geheele
gezin dekkende de kosten van
ziekenhuisverpleging, operatie
kosten, specialistenhulp, narcose,
röntgenfoto's.
Vraagt prospectus.
BIERSTEKER's
ASSURANTIEKANTOOR
Tel. 984 Koningstraat Den Helder.
Iedere Woensdag Beui's, M.-meer.
NIKOPREN KOPER EAYER
SOLBAR (Vruchtboomen) CERE-
SAN. Vermorel RUGSPROEIERS.
OOK VERMORELS TE HUUR.
A. BOERHAVE, M.-meer Tel. 97.
KAPITAAL RESERVES f 61.500.000.
150 KANTOREN IN NEDERLAND.
GEEFT ADVIES INZAKE BELEGGINGEN.
SAFE LOKETTEN TE HUUR.
Bij aankoop van Staats-, Provinciale-, en Gemeentestukken
en pandbrieven van erkende Hypotheekbanken wordt eene
rente gemaakt van tot 5%, met halfjaarlijksche rente
betaling.
Iniichtingea bij KANTOOR HIPPOLYTÜSHOEF
Telefoon No. 15.
TE KOOP
MAKREELKAMERS.
Te bevragen bij
A. DE BEER,
Molgerdijk 17, Wieringen.
LUCIITBANDENWAGENS
maken wij in elke gewenschte
uitvoering. Wij hebben nog
2 eerste klas onderstellen hiervoor.
Tevens te koop gebruikte maai
machine. F. C'. LUIJT Nz.,
Poelweg 1, Tel. Haukes 4, Wielin
gen.
10 STUKS 30 CT.
KROEZE'» BAZAK
SL00TD0RP.
VRAAGT PROEFMESJE.
De hardhandige vader.
't Gebeurde op een wintermorgen in
de maand Januari van dit jaar in Rijs
wijk. De lagere school stond op het punt
aan te gaan, de kinderen krioelden nog
op de speelplaats. Eén der jongens
stond in een gang bij de school, waar
hij niets te maken had en waar hij ei
genlijk ook niet mocht zijn. Een onder
wijzer. die dit zag, ging naar het ven
tje toe en beduide hem, dat hij naar
de speelplaats moest gaan. De jongen
voelde er blijkbaar niet veel voor en
bleef met de handen in de zakken rus
tig staan. De onderwijzer legde een
hand op de rug van het kind om op
deze wijze duidelijk te maken, dat het
hem ernst was en dat de jongen niet
koppig moest zijn, maar naar de speel
plaats diende te gaan. Het kind verwij
dende zich, maar niet- naar de speel
plaats, maar naar huis.
Wat er thuis is voorgevallen, is niet
precies bekend, maar wel staat vast,
dat de vader van den knaap, een
jarige loswerkman, een uur later de
klas van den onderwijzer als een brie
sende leeuw kwam binnenstormen. In
tegenwoordigheid der ongeveer 10 jaar
oud zijnde leerlingen schold hij den
onderwijzer uit voor alles wat slecht en
leelijk is. Maar daarbij bleef het niet.
Hij ging den hoogst ontstelden onder
wijzer ook te lijf en deponeerde een se
rie linksche en rechtsche kaakstoten op
het gelaat van zijn slachtoffer hetgeen
hard aankwam, want deze vader is het
type van een zwaar gewicht, terwijl de
onderwijzer «en model voorbeeld is van
een licht gewicht. Ook dreigde de va
der met een stoel, welke hij reeds in de
hand had genomen om hem naar het
hoofd van den onderwijzer te slingeren.
Tenslotte verhinderde hij een leerling,
die door den onderwijzer naar het hoofd
der school werd gestuurd, de klas te
verlaten. Het hoofd was intusschen
reeds uit eigen beweging op het tumult
afgekomen, waarmede het drama dan
ook eindigde. De onderwijzer ondervond
echter nog lange tijd de gevolgen van
de stompen, die op zijn gezicht waren
geplaatst.
We gens mishandeling veroordeelde de
politierechter den los-werkman onlangs
tot drie weken gevangenisstraf. De laat
ste ging van dit vonnis in hooger beroep,
omdat hij de straf te hoog vond. Deze
zaak werd in het laatst der vorige week
opnieuw behandeld voor het Haagsche
gerechtshof. De onderwijzer vertelde hoe
het drama zich had afgespeeld en een
10-jarige leerling van hem kwam het
bevestigen.
De procureur-generaal oordeelde het
vonnis van den politierechter veel te.
mild. Hij achtte de mishandeling en'
vooral de manier waarop, zeer ernstig
Het kantoor te H.-hoef is open ALLE WERKDAGEN
's morgens van 8.3011.30 uur
's middags van 2 4 uur
Maandags, Vrijdags en Zaterdagsmiddags niet
TE DEN OEVER
in perceel J. Tijsen Mz., Havenstraat).
's Maandags en 's Vrijdags des
namiddags van 24 uur.
DE RENTEVOET IS MET INGANG VAN 1 JANUARI 1940 ALDUS
VASTGESTELD voor SPAARGELDEN tot en met een bedrag van
f 10.000 van één inlegger (echtgenooten worden als één beschouwd;
van leden 2.75% :s jaars van niet-leden 2.65% 's jaars boven
f 10.000 2% 's jaars.
Voor VOORSCHOTTEN (Hypotheek) 3.75% 'sjaars; voor VOOR
SCHOTTEN (Borgtocht) 4% 's jaars.
Voor DEBETRENTE rek. cour. 4% 's jaars voor CREDIETRENTE
in Rek. Cour. tot f 10.000 2.65% boven f 10.000 2% 's jaars.
SPAARBUSJES VERKRIJGBAAR. LOKETTEN TE HUUR
Wordt lid van uw plaatselijke instelling.
HET BESTUUR
Voor le kwaliteit
SCHRIJFPAPIER en
ENVELOPPEN
naar
BOSKER's
Boekwinkels
Wij hebben prachtige kwaliteiten
tegen normale prijzen
BLOCS, MAPPEN, LUXE DOOZEN
enz. enz.
Vraagt onze prijzen voor bedrukt.
BOSKER'S BOEKHANDEL
EN DRUKKERIJEN
H.-hoef Mïdenmeer.
In elk kuis behoort een THERMOMETER,
een BAROMETER en een VOCHTMETER.
Komt U eens bij ons kijken
PAYGLOP 3 ALKMAAR.
en vroeg een gevangenisstraf voor de
tijd van drie maanden.
Een griezelige ontdekking.
Kort geleden deed men midden in de
Sahara, verscheidene honderden kilo
meters ten Noordwesten van de oase
Kidal een vreemde vondst. Een vliege
nier ontdekte toevallig een donkere punt
tussehen het zand, hij het zijn machine
iets dalen een merkte een auto op. Hij
vloog eenige malen laag over de auto
heen om de aandacht van de inzitten-
te trekken en dezen zoo noodig hulp
verleenen, maar er kwam geen beweging
in de wagen. De piloot maakte hiervan
bij zijn landing direct melding, waarna
een expeditie zich naar het onherberg
zame oord begaf. Op de bewuste plek
aangekomen, zagen zij een ontzettend
beeld de beide inzittenden bleken
mummies te zijn Zooals uit de papie
ren van de dooden kwam vast te staan,
was het een waaghalzig echtpaar, dat
zes jaar geleden met volkomen onvol
doende middelen de Sahara had willen
doorkruisen, maar nooit op de plaats
van bestemming aangekomen was. Ze
waren waarschijnlijk, toen hun voor
raad op was, van de honger en dorst
omgekomen en door de verzengende zon
in mummies veranderd.
DE HAARSTRIK.
Bij de Kralingerbrug in de Rijp speel
de zich een gebeurtenis af, die een
dramatisch slot deed verwachten. Hoe
geheel anders liep het gelukkig af...
Stel u voor, aldus de „Prov. N. H. Crt."
een hevig schreiend kind aan de kant
der Tuingracht, dat ontdaan en ang
stig steeds roept„Daar ligt ie, daar,
I daarhierbij steeds op het water
wijzend. Omwonenden schoten beangst
toe, vragend wat er in lag, doch uit het
snikkende meisje waren geen vaste
gegevens te krijgen. Een jongeman be
greep, dat langer aarzelen noodlottig
zou kunnen worden voor het wezen, dat
blijkbaar reeds onder de oppervlakte
van het donkere water was verdwenen.
Zonder eenige aarzeling wierp hij zich
te water, terwijl een tweede jongeman
zich gereedmaakte om eveneens in het
natte element te springen. Seconden
van groote spanning verliepen. De koe
ne redder tastte onder de oppervlakte.
„Waar iigt ie dan riep een vertwij
feld publiek tot het meisje, dat verbaasd
naar deze massale hulp staarde. ..Daar",
zei ze eindelijk, terwijl haar vingertje
wees naar een mooiehaarstrik, die
lustig dobberde op de bewogen golven.
„Me haarstrik Tableau
BUITENLANDSCH NIEUWST"
ZUID-AMERIKA.
METEOOR STICHT BOSCHBRAND.
Vuur uit den hemel.
Rio de Janeiro, 20 Juni. (S. P. T.) In
de nabijheid van Manzos aan de Ama
zone, in het stroomgebied van de Papa-
jos, is een reusachtige boschbrand ont
staan die volgens de verklaring der in
woners, „door vuur uit den hemel" zou
zijn aangestoken. Vele personen hadden
in den nacht een vuurstraal uit den he
mel naar beneden zien schieten en ee
nige oogenblikken later was de brand
ontstaan.
Inderdaad zijn deze waarnemingen
juist gebleken. Nadat men den brand,
met behulp van meer dan 500 man, te
gen de morgen was meester geworden,
heeft men een enorme meteoorsteen
ontdekt, die niet minder dan 300 kg
woog en een reusachtig gat in «den
grond had geslagen. Een onderzoek van
deskundigen heeft aangetoond, dat de
meteoor bijna uitsluitend uit nikkel en
koper bestaat.
TURKIJE.
NOODWEER IN VERSCHEIDENE
STREKEN VAN TURKIJE.
Istanbcel, 21 Juni (S. P. T.) Verschei
dene streken van Turkije zijn door he
vig noodweer geteisterd, zooals de laat
ste jaren nog niet is voorgekomen. In
de buurt van Salïanbolu aan de Zwar
te Zee raasde een orkaan, afgewisseld
door zware wolkbreuken, over het land
deze heeft groote verwoestingen aan
gericht. Verscheidene kleine rivieren
zijn tot onnatuurlijk groote stroomen
aangegroeid en enkele dorpen in de
b.uurt van Safranbolu worden door het
water bedreigd. Het plaatsje Iskemet,
dat schuin tegen een steile helling aan
gedrukt ligt en waarlangs een riviertje
zeewaarts vloeit, is weggevaagd. Er is
zelfs geen spoor meer van menschelijke
woningen te vinden. Vele gezinnen zijn
dakloos geworden.
B1NNENLANDSCH NIEUWS.
i.
KERMIS TE ZAANDAM.
De Zaandamsche kermis zal, 2ij het
dan op verkleinde schaal, ook dit jaar
worden gehouden.
Ze wordt echter drie weken vervroegd
en zal nu gehouden worden van 9 tot
17 Augustus.
TWAALF VATEN PAARDENVLEESCH
IN BESLAG GENOMEN.
De Bredasche recherche heeft c-nder
leiding van inspecteur Migo een goeden
slag geslagen. Vrijdagavond werden in
een leegstaand pakhuis in de Zout-
straat aldaar vijf vaten met paarden-
vleesch aangetroffen, dat blijkbaar aan
de keuring was onttrokken.
Een onderzoek ten huize van den
eigenaar had eveneens succes. Hier wer
den nog zeven vaten paardenvleesch
aangetroffen, waaraan eveneens de
keuringsstempels ontbraken. De twaalf
vaten, ongeveer 2500 kg vleesch bevat
tende, werden in beslag genomen, ter
wijl proces-verbaal werd opgemaakt.
Het vleesch is vermoedelijk afkomstig
van 16 a 17 frauduleus geslachte paar
den. Het vleesch verkeerde in goeden
staat en is voorwaardelijk goedgekeurd.
