32e JAARGANG DONDERDAG 31 JULI 1941 No. 87 NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR WIERINGEN EN OMSTREKEN WIERINGER COURANT Hoofdredacteur Corn. J. Bosker, Wieringen. Verschijnt eiken Dinsdag, Donderdag en Zaterdag. Abonnementsprijs per 3 maanden f 1.30. ADVERTENTIëN Van 1 5 regels f 0.60 Iedere regel meer f 0.12 UITGEVER CORN. J. BOSKER WIERINGEN. BUREAU Hippolytushoef Wieringen Telefoon Intercomm. No. 19. WEES ZUINIG MET ALLES Vernietig niets, alles heeft waarde. Niets is zoo sterk als de sleur, ont staan uit tientallen jaren van levens- gebruiken, welke tot levensgewoonten' zijn geworden. Was iedereen er altijd en overal van doordrongen, dat een' toenemende schaarschte dwingt tot een' economische benutting van de aanwe-1 zige voorraad en handelde iedereen daar bij wijze van spreken instinctief naar,1 dan waren allerlei dwang- en strafmaat- j regèlen feitelijk niet noodig. Door straf en dwang wordt hij, die de nieuwe vorm van zuinigheid schendt, er aan herin nerd, dat hij verkeerd handelde. De ac-1 tueele noodzaak tot vermindering van het gas- en electriciteitsverbruik 's hiervan het jongste voorbeeld, hij, die zijn kleeren of huisraad onnoodig laat slijten, die slordig omgaat met wat hem üi een zorgvuldig georganiseerd en con sentieus uitgevoerd distributiesysteem nog kan worden toegewezen, wordt ech ter niet door straf of dwang van veror dening of officieel besluit bedreigd maar hij wordt gestraft met het onnoo dig gemis aan waardevolle objecten,j waarmede hij zoo lichtzinnig of gedach- tenloos slordig heeft gehandeld. Te zeer leven velen nog in de sfeer van de tijd, waarin ruimere maatstaven dan die van thans golden. Men moet zichzelf dikwijls dwingen er aan te den ken, dat deze tijd thans zoo geheel an ders is. Dit geldt in bijzondere mate voor de Nederlandsche bevolking, aan gezien wij altijd kwistig met onze ma terialen konden omgaan. Thans moet steeds in het oog worden gehouden, dat de Neder landsche economie zich in zware moeilijkheden bevindt. Vrijwel ons geheele economische leven draait om de acute schaars- ONGEWENSCHTE BADGASTEN. Nog voor het badseizoen goed en wel was geopend, zijn ze aan onze kusten verschenen, de trouwe zomergasten waarop we eigenlijk maar matig gesteld zijn en die zich algemeene bekendheid hebben verworven onder den naam „kwallen". Hun komst begon zoo tegen het eind van Mei, maar omdat we dit jaar een kouden voorzomer beleefden, waren er toch in het begin niet zoovéél kwallen. Tot ze ineens het strand aar dig dicht bevolkten en klokkend rond zwommen in de wateren vlak voor dal strand. Dit geschiedde juist in de da gen, dat de meesten onzer eens voor het eerst dit jaar een duik in het zilte nar wilden gaan nemen. Nu is het een groote fout domweg aan te nemen, dat alle kwallen onaangename jeuk- of mis schien zelfs vrij ernstige brandplek- ken op de huid zouden doen ontstaan na aanraking. Want niets is minder waar. Van de vier soorten vrij groote kwallen, die aan onze kusten voorko men, zijn er drie volmaakt onschuldig. Waar nog bij komt, dat die drie over het algemeen de talrijksten zijn. Strand- wandelaar en bader kennen hen na tuurlijk van gezicht maar misschien niet bij name. Daar is dan allereerst de oor kwal, wie de eer toekomt het vroegst te verschijnen, soms reeds in April. Naast den algemeenen klokvormigen kwalvorm is het duidelijke kenmerk van deze dier soort de inwendige verdeeling in vier cirkelsectoren, die vroeger wel aanlei te, welke thans heerscht en welke het noodig maakt met onvoldoende middelen in alle opzichten te woe keren. Steeds meer producten worden in het distributie-systeem opgenomen en ook niet gedistribueerde goederen worden schaarscher. Verordeningen en voor schriften dwingen, verbieden, doch voe den niet op. Het is noodzakelijk de breede massa van ons volk op te voeden tot zuinigheid en soberheid. Wees zuinig met alles wat gij hebt. Breek met een sleur en besef, dat andere tijden ook andere levensom standigheden met zich brengen. Wees zuinig met uw textielgoederen, met uw huisraad, met uw brandstof, met uw gas en electriciteit, met uw rubberbanden, met uw fietsen. Lever uw batterijen en uw oude gramofoon- platen in, indien ge nieuwe wenscht. In verschillende campagnes inzake een doelmatig gebruik heeft de economische voorlichtingsdienst reeds tal van waar devolle adviezen gegeven. Thans moet men echter verder gaan. Niet een cam pagne voor wees zuinig met dit of dat, doch nu wees zuinig met alles. Vernietig niets, gooi niets weg, want alles heeft waarde. Eenige voorbeel den uit het dagelij ksche leven Waarom zoudt ge een papieren zak niet meer malen gebruiken Waarom uw gebaks doos niet bewaard en een volgende keer weer gebruikt En hebt ge wel eens aan oud papier gedacht Weet u, dat oud papier op het oogenblik de meest waardevolle grondstof is voor de pa pierindustrie Wij moeten van de noodzakelijkheid tot zuinig-zijn doordrongen zijn. Uit ei gen overtuiging en niet op grond van een verordening dient gespaard te wor den. Als één roep moet door het land gaan Wees zuinig met wat ge hebt. De overheid gaat in deze zuinigheidscam pagne voor. Hebt waardeering voor dit streven der overheid en helpt haar de moeilijk heden te verlichten door inderdaad „zuinig te zijn". BINNENLANDSCH NIEUWS. DE ALKMAARSCHE COURANT MET DE HAND GEZET. De Alkmaarsche Courant van Maan dag en Dinsdag bestaat uit een half blad, dat grootendeels met de hand is gezet. De directie doet daaromtrent de vol gende mededeeling. Doordat wij geen gas kunnen krijgen waarmede de loodpotten der zetma chines en de stype-apparaten verhit moeten worden zijn wij genoodzaakt een groot deel met de hand te laten zetten. Het gevolg daarvan is natuurlijk een verkleinde courant, waarvoor wij de cle mentie van onze lezers inroepen. Voorts maakt de Directeur der Gem. Lichtbedrijven in ï&zclfde blad bekend, dat, als gevolg va1»? de' verwerking van 'partijen kolen, welke sterke verontreini ging in de fabrieksleidingen veroorza ken, stagnatie in de toevoer van gas is opgetreden en ook verder kan optreden. Alle pogingen worden in het werk ge steld om deze hindernis van zoo kort mogelijke duur te doen zijn. Onder stadsnieuws geeft de redactie het volgende stemmingsbeeld Men moet zich weten te behelpen. Wij menschen van de twintigste eeuw, draaien het gaskraantje en het water kraantje open en vragen ons verder niet af wie voor het gas en het water ge zorgd heeft. Wij betalen er eenvoudig voor, wij onderwerpen ons mopperend aan de distributie en wij bellen verontwaardigd de gasfabriek of de waterleiding op als onze „leveranciers" ons heelemaal in de steek laten. Onze voorouders deden het op heel wat eenvoudiger manieren. Die belden de gasfabriek niet op omdat er geen telefoons en geen gasfabrieken waren. Die gebruikten hun petroleumstellen en als er geen olie was wat zelden het geval zal zijn geweest dan maak ten zij een vuur met hout of kolen en hingen er hun groote koperen ketels boven. Wij, Alkmaarders in den jare 1941, hebben merendeels geen petroleum en geen kolen, wij hebben alleen maar een telefoon en ook een gasfabriek, maar I sinds Zaterdagmiddag hebben wij be- begrepen, dat noch 't een noch het an- dere ons warm eten kan bezorgen. Het gevolg is geweest, dat wij weer tot de gebruiken der holbewoners terug gekeerd zijn, al spreekt men dan liever van de methoden der moderne kam peerders. Vele huisvaders en huismoeders had den tegen etenstijd een gat in de "tuin gegraven en met of zonder steenen een oventje gebouwd van waaruit een dik ke, blauw walm over alle nabij gelegen erven en tuinen kwam waaien. Soms had men een kachel naar buiten gedra gen waarvan de pijp geweldige rook wolken uitstiet, maar het resultaat was, dat men hier en daar over ketels heet water kon beschikken, zoodat. in meng gezin toch nog een warme maaltijd op tafel is gekomen. EEN VERBODEN ACTIE GECON STATEERD. Padvinderskamp bij Putten ontbonden. De commissaris-generaal voor de openbare veiligheid deelt mede „Patrouilles der Duitsche politie moes ten op 26 en 27 Juli 1941 (Zaterdag en Zondag) in het geheele land constatee- ren, dat groepen van de ontbonden padvindersvereenigingen in strijd met de voorschriften haar onwettige actie voortzetten. Deze Duitsche politie-af- deelingen hebben daarom ruim 120 ar restaties verrichto.a. werd ook een ding gaf den naam kruiskwal of ge kruiste zeekwal. In het kleurlooze dier zijn cirkel en kruis steeds duidelijk zichtbaar en wit. lichtrose of lila van tint. Nummer twee van de onschuldigen heet kompaskwal en draagt zijn naam doorgaans met groote eere. Want op de bovenzijde van hot licht geelachtige dier staat een prachtig donkerbruine kompasroos geteekend, zij het ook, dat de punten der windstreken naar het midden wijzen. De „Dritte im Bunde" is op het oogenblik nog niet in levenden1 lijve te aanschouwen, omdat het een! echte laatkomer is. Zijn naam is zee paddenstoel, waarmee de spijker wel zeer op den kop is geslagen. Iedereen kent hem natuurlijk, de groote gezelli ge lobbes, voor een gelatineus dier ais een kwal opmerkelijk stevig van vleesch met een grooten, gewelfden, lichtblauwen hoed en een „steel" die van onder in achten gespleten is. Een typische herfstverschijning, die wel tot in November kan blijven. En nu de boosdoener in het kwallen- leger. Dat is de verraderlijke haar of brandkwal, een neteldier als de hierbo ven besprokenen, maar nu met netel- batterijen, die wezenlijk de menschelij- ke huid gevoelig kunnen toetakelen. Deze brandkwal komt bij ons in twee variëteiten voor, een gele (meestal meer in het Zuiden) en een donker blauwe. Behalve straalsgewijs verloo- pende strepen zien we er eigenlijk niet heel veel toekenning aan bij zwem mende dieren zijn echter de tot acht bundels vereenigde en aan den rand ontspringende tentakels zeer goed te onderscheiden. Vooral op deze tentakels of brandharen zijn de microscopisch kleine netelcellen geconcentreerd. Bij millioenen zitten ze aan de oppervlak te van deze fijne draden, die de kwal naar believen kan intrekken of uit strekken tot ongelooflijk lange haren. En zoodra komt niet een zeedier of een zwemmer met deze tentakels in aanra king, of bij honderden tegelijk schieten de netelbatterijen hun uiterst kleine harpoenen af, die geladen met scherp zuur in de huid dringen en daar al naar de gevoeligheid meer of minder ernstige schade veroorzaken. Gelukkig komen de brandkwallen voor onze kust niet in bijzonder groote afmetingen voor, meestal halen ze de 25 cm. doorsnede niet. De netelharen| kunnen echter wel tot het tienvoudige van de doorsnede uitgerekt worden (al is dit geen regel), zoodat men reeds op vrij grooten afstand van het dier zijn' prikken zou kunnen voelen. Is er dus een invasie van brandkwallen aan onze stranden, hetgeen inderdaad een enkele maal voorkomt, dan doet men beter j zijn bad maar eens een dagje over te. slaan. Wij herinneren ons. dat enkele jaren geleden het strand bij Zandvoort hier en daar letterlijk blauw zag van| de aangespoelde brandkwallen, terwijl er tallooze in zee rondzwommen. Toen hebben ook de dagbladen melding ge maakt van meer en minder zwaar door kamp bij Putten gevonden en ontbon den. De deelnemers aan dit kamp ver zetten zich niet alleen op onbeschaamde wijze tegen de aanwijzingen van de po litiepatrouilles, doch zij beleedigden ook de Duitsche politiebeambten op de grof ste wijze, zoodat laatstgenoemden van hun wapens gebruik moesten maken. Daarbij werd een 16-jarige jongen ern stig gewond. Als commissaris-generaal voor de openbare veiligheid zie ik mij genood zaakt de ouders van deze voorvallen op de hoogte te stellen, aangezien zij de volledige verantwoordelijkheid voor der gelijke gebeurtenissen dragen. Het is aan de ouders bekend, dat de vroegere padvindersvereenigingen ontbonden zijn en dat het ten strengste verboden is nog voor deze vereenigingen of bonden werkzaam te zijn. Afgezien van het feit-, dat in het geval-Putten de verantwoor delijkheid ten .volle op de ouders vaït. vestig ik er de aandacht op, dat de Duitsche veiligheidspolitie bevel gekre gen heeft, bij dergelijke gevallen in de toekomst de ouders via de veiligheids politie ter verantwoording te roepen. Bovendien kunnen deze ouders dan ver wachten, dat hun zoons, voor zoover zij leerlingen zijn aan middelbare of hoo- gere scholen, van elk onderwijs aan Nederlandsche leerinstellingen worden uitgesloten. MAATREGELEN BIJZONDER ONDERWIJS. Verordening van den Rijkscommissaris. Bevoegdheden Secretaris-generaal. Het heden verschenen Verordeningen blad bevat een verordening van den Rijkscommissaris voor het bezette Ne derlandsche gebied, houdende maatre gelen op het gebied van het bijzonder onderwijs. Hierin is bepaald, dat ten einde een ontwikkeling van het gesubsideerde bij zonder onderwijs in overeenstemming met de onder de huidige omstandighe den te stellen eischen te waarborgen, de secretaris-generaal van het departement van Opvoeding, Wetenschap en Cul tuurbescherming bevoegd is de wettelijk vastgestelde voorwaarden voor het ver krijgen van subsidie uit openbare kas- j sen aan te vullen door scherper omlijn- de voorwaarden betreffende de samen-' stelling van het leerplan en het gebruik van leermiddelen. Voor het geval in een inrichting voor bijzonder onderwijs de handhaving van de orde of rust op niet voldoende wijze wordt gewaarborgd, is de secretaris generaal van het departement van op voeding, wetenschap en cultuurbescher ming bevoegd 1) het schoolbestuur aanwijzingen te geven voor het geval het schoolbestuur bedoelde aanwijzingen niet of niet ge noegzaam opvolgt, kan de secretaris generaal een gemachtigde aanwijzen, die de rechten en verplichtingen van het bestuur geheel of ten deele moet waarnemen deze dieren gekwetste baders. Gelukkig blijft zooiets een zeldzaamheid, geluk kig ook worden onze brandkwallen nooit de enorme neteldieren, welke ze in Noordelijker streken zijn. Want stel u voor, dat wij hier te doen konden krij gen met dieren van omtrent twee meter middellijn, die met hun tentakels van ongeveer dertig meter in wijd uitge- spreiden toestand een kring van ruim zestig meter diameter zeer onveilig kun nen maken. In de arctische wateren ko men die veel voor. Intusschen zijn de kwallen voor den natuurvriend zeer interessante dieren. Medusae noemt hij hen in navolging van Linnaeus, die dezen naam direct aan de Grieksche mythologie ontleende. Houttuyn verhaalt ons daarvan in zijn „Natuurlijke Historie (Amsterdam, MDCCLXX) „Zij hebben een bytende kragt, door Jeukt te verwekken zy zwerven by nagt, en trekken zig styf samen dan, wanneer een Vischje voor bij zwemt, spreiden zy haar Loof uit, en, hetzelve omhelzende slokken zij het op. Den Mond hebben zij van onderen en loozen haar Vuiligheden boven." j (Het laatste is fantasie.) Hier uit ziet men klaar waarvan Linnaeus den Ge-J slagtnaam van Medusa afgeleid heeft. „Gelyk. namelijk, der zeiver Hoofd, met Slangen gehaairlockt aan Perseus dien de om zyne Vyanden in Steen te veran deren, door den Schrik dien deszeifs vertooning gafzo worden hier de 2) de school voor bepaalden of onbe- paalden tijd te sluiten. De secretaris-generaal kan de hem ingevolge het bovenstaande toekomende bevoegdheden op onder hem ressortee- rende instanties overdragen. Het bepaalde bij het besluit no. 62/ 1941 betreffende handhaving der orde onder de studenten aan universiteiten en hoogescholen in het bezette Neder landsche gebied blijft onverminderd van kracht. Deze verordening treedt heden in werking. Jeugdstormlciders naar Oostfront. Ais afgevaardigden van de ge dwongen thuisblijvers. Vertrek 8 Augustus. De afdeeling voorlichting van de Natio nale Jeugdstorm meldt Vrijwel onmiddellijk nadat de dappere Duitsche, Finsche en Balkanlegers de bols jewistische kolos aangrepen, klonk door Europa de strijdkreet der Deschaving „Te wapen in naam van het Christen dom, te wapen.'' Tot hen, die dezen oproep direct ver stonden, behoorden ook vele kaderleden (de leiders boven de 18 jaar) van den Na- tionalen Jeugdstorm, doch hun verzoek om zich bij hel vrijwilligerslegioen te mo gen melden, moest worden afgewezen. De hoofdstormer bepaalde, na overleg met den leider van de N.S.B. en met volledige waardeering van de Duitsche autoriteiten, dat van het Jeugdstormkader niemand kon vertrekken^ daar het werk van den Jeugd storm zoo in het belang van de geheele Nederlandsche jeugd is, dat het onver zwakt moet worden voortgezet. Wie eenigermale bekend is met de idealistische strijdvaardigheid onder hef Jeugdstormkader kan begrijpen, dat deze order een groote teleurstelling vormde voor hen, die meenden zich in het belang van Europa, - dus ook van Nederland aan het oorlogsfront te moeten inzetten. Dit te doen scheen eerezaak voor hen. Het is echter een prachtig bewijs van den uitstekenden geest in het Jeugdstormka der, dat twee der hoogste functionarissen begrepen, dat de Jeugdstorm-eer een af vaardiging namens de gedwongen thuisbiij vers noodig maakte Aan ue Jeugd storm-eer diende voldaan Zoo vertrekken dan 8 Augustus schout C. Quispel, slafschef van den Nationalen Jeugdstorm, die in rangorde onmiddellijk onder den hoofdstormer staat, en schout F. Groneman, gewestleider van het gewest Twente-Salland en de Graafschap, naar hun oorlogsbestemming. Op dien dag in het bijzonder zal de Jeugdstorm aan hen denken en zich de be- teekenis van hun inzet realiseeren, daarin een bron vindend, welke hem zal sterken in zijn taak aan hel thuisfront de s'rijd om de harten van geheel jong Nederland, dat - onder leiding van den hoofdstormer en dank zij den inzet van de beste zonen der Europeesche volken - zich den weg gebaand ziet tot een gelukkige toekomst in Nederland, dat fier en waardig zijn plaats zal innemen in een voorgoed van de bosjewistische pest bevrijd Europa. Vischjés door de Lokken van de Kwal len, op 't onverwagtste aangevat en in een onvermydelyk verderf gestort." Blijkbaar was men in de dagen vaa Houttuyn nog niet op de hoogte van het wonderlijke leven der kwallen, had men er nog geen idee van dat deze sier lijk klokkende dieren niet hun gansche leven als kwal hadden geleefd anders had dit zeker aanleiding gegeven tot zeer breedsprakerige beschrijvingen. Want al vinden we het niet vreemd, dat uit de eieren der kwallen zeer klei ne, vrij rondzwemmende larven ont staan, het verwondert ons toch lichte lijk, dat deze zich al spoedig gaan vast hechten aan het eerste het beste voor werp, dat ze in hun bereik krijgen. En nog eigenaardiger wordt de geschiede nis, wanneer uit de vastgekleefde lar ven kleine poliepjes ontstaan, die wel iets weg hebben van heel jonge zee-ans- monen of zoetwaterpoliepen. Deze dier tjes groeien niet alleen, maar snoeren zich na verloop van tijd telkens in. zoo dat een vrij oude kwalpoliep er kan uit zien als een nest kommetjes-met-vang armen. Dit stadium duurt echter niet lang. want te beginnen bij het boven ste maken de kommetjes zich stuk voor stuk los, beginnen klokkende bewegin gen te maken, vangen allerlei klein ge dierte en groeien snel uit tot echte kwallen waarmee we in negen van «le tien gevallen beste vrienden kunnen zijn. H. Post.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Wieringer courant | 1941 | | pagina 1