32e JAARGANG
DONDERDAG 31 JULI 1941
No. 87
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR
WIERINGEN EN OMSTREKEN
WIERINGER COURANT
Hoofdredacteur
Corn. J. Bosker, Wieringen.
Verschijnt eiken
Dinsdag, Donderdag en Zaterdag.
Abonnementsprijs
per 3 maanden f 1.30.
ADVERTENTIëN
Van 1 5 regels f 0.60
Iedere regel meer f 0.12
UITGEVER
CORN. J. BOSKER WIERINGEN.
BUREAU
Hippolytushoef Wieringen
Telefoon Intercomm. No. 19.
WEES ZUINIG MET
ALLES
Vernietig niets, alles heeft waarde.
Niets is zoo sterk als de sleur, ont
staan uit tientallen jaren van levens-
gebruiken, welke tot levensgewoonten'
zijn geworden. Was iedereen er altijd
en overal van doordrongen, dat een'
toenemende schaarschte dwingt tot een'
economische benutting van de aanwe-1
zige voorraad en handelde iedereen daar
bij wijze van spreken instinctief naar,1
dan waren allerlei dwang- en strafmaat- j
regèlen feitelijk niet noodig. Door straf
en dwang wordt hij, die de nieuwe vorm
van zuinigheid schendt, er aan herin
nerd, dat hij verkeerd handelde. De ac-1
tueele noodzaak tot vermindering van
het gas- en electriciteitsverbruik 's
hiervan het jongste voorbeeld, hij, die
zijn kleeren of huisraad onnoodig laat
slijten, die slordig omgaat met wat hem
üi een zorgvuldig georganiseerd en con
sentieus uitgevoerd distributiesysteem
nog kan worden toegewezen, wordt ech
ter niet door straf of dwang van veror
dening of officieel besluit bedreigd
maar hij wordt gestraft met het onnoo
dig gemis aan waardevolle objecten,j
waarmede hij zoo lichtzinnig of gedach-
tenloos slordig heeft gehandeld.
Te zeer leven velen nog in de sfeer
van de tijd, waarin ruimere maatstaven
dan die van thans golden. Men moet
zichzelf dikwijls dwingen er aan te den
ken, dat deze tijd thans zoo geheel an
ders is. Dit geldt in bijzondere mate
voor de Nederlandsche bevolking, aan
gezien wij altijd kwistig met onze ma
terialen konden omgaan.
Thans moet steeds in het oog
worden gehouden, dat de Neder
landsche economie zich in zware
moeilijkheden bevindt.
Vrijwel ons geheele economische
leven draait om de acute schaars-
ONGEWENSCHTE
BADGASTEN.
Nog voor het badseizoen goed en wel
was geopend, zijn ze aan onze kusten
verschenen, de trouwe zomergasten
waarop we eigenlijk maar matig gesteld
zijn en die zich algemeene bekendheid
hebben verworven onder den naam
„kwallen". Hun komst begon zoo tegen
het eind van Mei, maar omdat we dit
jaar een kouden voorzomer beleefden,
waren er toch in het begin niet zoovéél
kwallen. Tot ze ineens het strand aar
dig dicht bevolkten en klokkend rond
zwommen in de wateren vlak voor dal
strand. Dit geschiedde juist in de da
gen, dat de meesten onzer eens voor het
eerst dit jaar een duik in het zilte nar
wilden gaan nemen. Nu is het een
groote fout domweg aan te nemen, dat
alle kwallen onaangename jeuk- of mis
schien zelfs vrij ernstige brandplek-
ken op de huid zouden doen ontstaan
na aanraking. Want niets is minder
waar. Van de vier soorten vrij groote
kwallen, die aan onze kusten voorko
men, zijn er drie volmaakt onschuldig.
Waar nog bij komt, dat die drie over het
algemeen de talrijksten zijn. Strand-
wandelaar en bader kennen hen na
tuurlijk van gezicht maar misschien niet
bij name. Daar is dan allereerst de oor
kwal, wie de eer toekomt het vroegst te
verschijnen, soms reeds in April. Naast
den algemeenen klokvormigen kwalvorm
is het duidelijke kenmerk van deze dier
soort de inwendige verdeeling in vier
cirkelsectoren, die vroeger wel aanlei
te, welke thans heerscht en welke
het noodig maakt met onvoldoende
middelen in alle opzichten te woe
keren.
Steeds meer producten worden in het
distributie-systeem opgenomen en ook
niet gedistribueerde goederen worden
schaarscher. Verordeningen en voor
schriften dwingen, verbieden, doch voe
den niet op.
Het is noodzakelijk de breede massa
van ons volk op te voeden tot zuinigheid
en soberheid. Wees zuinig met alles wat
gij hebt. Breek met een sleur en besef,
dat andere tijden ook andere levensom
standigheden met zich brengen.
Wees zuinig met uw textielgoederen,
met uw huisraad, met uw brandstof,
met uw gas en electriciteit, met uw
rubberbanden, met uw fietsen. Lever
uw batterijen en uw oude gramofoon-
platen in, indien ge nieuwe wenscht. In
verschillende campagnes inzake een
doelmatig gebruik heeft de economische
voorlichtingsdienst reeds tal van waar
devolle adviezen gegeven. Thans moet
men echter verder gaan. Niet een cam
pagne voor wees zuinig met dit of dat,
doch nu wees zuinig met alles.
Vernietig niets, gooi niets weg, want
alles heeft waarde. Eenige voorbeel
den uit het dagelij ksche leven Waarom
zoudt ge een papieren zak niet meer
malen gebruiken Waarom uw gebaks
doos niet bewaard en een volgende keer
weer gebruikt En hebt ge wel eens
aan oud papier gedacht Weet u, dat
oud papier op het oogenblik de meest
waardevolle grondstof is voor de pa
pierindustrie
Wij moeten van de noodzakelijkheid
tot zuinig-zijn doordrongen zijn. Uit ei
gen overtuiging en niet op grond van
een verordening dient gespaard te wor
den.
Als één roep moet door het land
gaan Wees zuinig met wat ge hebt. De
overheid gaat in deze zuinigheidscam
pagne voor.
Hebt waardeering voor dit streven
der overheid en helpt haar de moeilijk
heden te verlichten door inderdaad
„zuinig te zijn".
BINNENLANDSCH NIEUWS.
DE ALKMAARSCHE COURANT MET
DE HAND GEZET.
De Alkmaarsche Courant van Maan
dag en Dinsdag bestaat uit een half
blad, dat grootendeels met de hand is
gezet.
De directie doet daaromtrent de vol
gende mededeeling.
Doordat wij geen gas kunnen krijgen
waarmede de loodpotten der zetma
chines en de stype-apparaten verhit
moeten worden zijn wij genoodzaakt
een groot deel met de hand te laten
zetten.
Het gevolg daarvan is natuurlijk een
verkleinde courant, waarvoor wij de cle
mentie van onze lezers inroepen.
Voorts maakt de Directeur der Gem.
Lichtbedrijven in ï&zclfde blad bekend,
dat, als gevolg va1»? de' verwerking van
'partijen kolen, welke sterke verontreini
ging in de fabrieksleidingen veroorza
ken, stagnatie in de toevoer van gas is
opgetreden en ook verder kan optreden.
Alle pogingen worden in het werk ge
steld om deze hindernis van zoo kort
mogelijke duur te doen zijn.
Onder stadsnieuws geeft de redactie
het volgende stemmingsbeeld
Men moet zich weten te
behelpen.
Wij menschen van de twintigste eeuw,
draaien het gaskraantje en het water
kraantje open en vragen ons verder niet
af wie voor het gas en het water ge
zorgd heeft.
Wij betalen er eenvoudig voor, wij
onderwerpen ons mopperend aan de
distributie en wij bellen verontwaardigd
de gasfabriek of de waterleiding op als
onze „leveranciers" ons heelemaal in de
steek laten.
Onze voorouders deden het op heel
wat eenvoudiger manieren. Die belden
de gasfabriek niet op omdat er geen
telefoons en geen gasfabrieken waren.
Die gebruikten hun petroleumstellen
en als er geen olie was wat zelden
het geval zal zijn geweest dan maak
ten zij een vuur met hout of kolen en
hingen er hun groote koperen ketels
boven.
Wij, Alkmaarders in den jare 1941,
hebben merendeels geen petroleum en
geen kolen, wij hebben alleen maar een
telefoon en ook een gasfabriek, maar
I sinds Zaterdagmiddag hebben wij be-
begrepen, dat noch 't een noch het an-
dere ons warm eten kan bezorgen.
Het gevolg is geweest, dat wij weer
tot de gebruiken der holbewoners terug
gekeerd zijn, al spreekt men dan liever
van de methoden der moderne kam
peerders.
Vele huisvaders en huismoeders had
den tegen etenstijd een gat in de "tuin
gegraven en met of zonder steenen een
oventje gebouwd van waaruit een dik
ke, blauw walm over alle nabij gelegen
erven en tuinen kwam waaien. Soms
had men een kachel naar buiten gedra
gen waarvan de pijp geweldige rook
wolken uitstiet, maar het resultaat was,
dat men hier en daar over ketels heet
water kon beschikken, zoodat. in meng
gezin toch nog een warme maaltijd op
tafel is gekomen.
EEN VERBODEN ACTIE GECON
STATEERD.
Padvinderskamp bij Putten ontbonden.
De commissaris-generaal voor de
openbare veiligheid deelt mede
„Patrouilles der Duitsche politie moes
ten op 26 en 27 Juli 1941 (Zaterdag en
Zondag) in het geheele land constatee-
ren, dat groepen van de ontbonden
padvindersvereenigingen in strijd met
de voorschriften haar onwettige actie
voortzetten. Deze Duitsche politie-af-
deelingen hebben daarom ruim 120 ar
restaties verrichto.a. werd ook een
ding gaf den naam kruiskwal of ge
kruiste zeekwal. In het kleurlooze dier
zijn cirkel en kruis steeds duidelijk
zichtbaar en wit. lichtrose of lila van
tint. Nummer twee van de onschuldigen
heet kompaskwal en draagt zijn naam
doorgaans met groote eere. Want op de
bovenzijde van hot licht geelachtige
dier staat een prachtig donkerbruine
kompasroos geteekend, zij het ook, dat
de punten der windstreken naar het
midden wijzen. De „Dritte im Bunde"
is op het oogenblik nog niet in levenden1
lijve te aanschouwen, omdat het een!
echte laatkomer is. Zijn naam is zee
paddenstoel, waarmee de spijker wel
zeer op den kop is geslagen. Iedereen
kent hem natuurlijk, de groote gezelli
ge lobbes, voor een gelatineus dier ais
een kwal opmerkelijk stevig van
vleesch met een grooten, gewelfden,
lichtblauwen hoed en een „steel" die
van onder in achten gespleten is. Een
typische herfstverschijning, die wel tot
in November kan blijven.
En nu de boosdoener in het kwallen-
leger. Dat is de verraderlijke haar of
brandkwal, een neteldier als de hierbo
ven besprokenen, maar nu met netel-
batterijen, die wezenlijk de menschelij-
ke huid gevoelig kunnen toetakelen.
Deze brandkwal komt bij ons in twee
variëteiten voor, een gele (meestal
meer in het Zuiden) en een donker
blauwe. Behalve straalsgewijs verloo-
pende strepen zien we er eigenlijk niet
heel veel toekenning aan bij zwem
mende dieren zijn echter de tot acht
bundels vereenigde en aan den rand
ontspringende tentakels zeer goed te
onderscheiden. Vooral op deze tentakels
of brandharen zijn de microscopisch
kleine netelcellen geconcentreerd. Bij
millioenen zitten ze aan de oppervlak
te van deze fijne draden, die de kwal
naar believen kan intrekken of uit
strekken tot ongelooflijk lange haren.
En zoodra komt niet een zeedier of een
zwemmer met deze tentakels in aanra
king, of bij honderden tegelijk schieten
de netelbatterijen hun uiterst kleine
harpoenen af, die geladen met scherp
zuur in de huid dringen en daar al
naar de gevoeligheid meer of minder
ernstige schade veroorzaken.
Gelukkig komen de brandkwallen
voor onze kust niet in bijzonder groote
afmetingen voor, meestal halen ze de
25 cm. doorsnede niet. De netelharen|
kunnen echter wel tot het tienvoudige
van de doorsnede uitgerekt worden (al
is dit geen regel), zoodat men reeds op
vrij grooten afstand van het dier zijn'
prikken zou kunnen voelen. Is er dus een
invasie van brandkwallen aan onze
stranden, hetgeen inderdaad een enkele
maal voorkomt, dan doet men beter j
zijn bad maar eens een dagje over te.
slaan. Wij herinneren ons. dat enkele
jaren geleden het strand bij Zandvoort
hier en daar letterlijk blauw zag van|
de aangespoelde brandkwallen, terwijl
er tallooze in zee rondzwommen. Toen
hebben ook de dagbladen melding ge
maakt van meer en minder zwaar door
kamp bij Putten gevonden en ontbon
den. De deelnemers aan dit kamp ver
zetten zich niet alleen op onbeschaamde
wijze tegen de aanwijzingen van de po
litiepatrouilles, doch zij beleedigden ook
de Duitsche politiebeambten op de grof
ste wijze, zoodat laatstgenoemden van
hun wapens gebruik moesten maken.
Daarbij werd een 16-jarige jongen ern
stig gewond.
Als commissaris-generaal voor de
openbare veiligheid zie ik mij genood
zaakt de ouders van deze voorvallen op
de hoogte te stellen, aangezien zij de
volledige verantwoordelijkheid voor der
gelijke gebeurtenissen dragen. Het is
aan de ouders bekend, dat de vroegere
padvindersvereenigingen ontbonden zijn
en dat het ten strengste verboden is nog
voor deze vereenigingen of bonden
werkzaam te zijn. Afgezien van het feit-,
dat in het geval-Putten de verantwoor
delijkheid ten .volle op de ouders vaït.
vestig ik er de aandacht op, dat de
Duitsche veiligheidspolitie bevel gekre
gen heeft, bij dergelijke gevallen in de
toekomst de ouders via de veiligheids
politie ter verantwoording te roepen.
Bovendien kunnen deze ouders dan ver
wachten, dat hun zoons, voor zoover zij
leerlingen zijn aan middelbare of hoo-
gere scholen, van elk onderwijs aan
Nederlandsche leerinstellingen worden
uitgesloten.
MAATREGELEN BIJZONDER
ONDERWIJS.
Verordening van den Rijkscommissaris.
Bevoegdheden Secretaris-generaal.
Het heden verschenen Verordeningen
blad bevat een verordening van den
Rijkscommissaris voor het bezette Ne
derlandsche gebied, houdende maatre
gelen op het gebied van het bijzonder
onderwijs.
Hierin is bepaald, dat ten einde een
ontwikkeling van het gesubsideerde bij
zonder onderwijs in overeenstemming
met de onder de huidige omstandighe
den te stellen eischen te waarborgen, de
secretaris-generaal van het departement
van Opvoeding, Wetenschap en Cul
tuurbescherming bevoegd is de wettelijk
vastgestelde voorwaarden voor het ver
krijgen van subsidie uit openbare kas- j
sen aan te vullen door scherper omlijn-
de voorwaarden betreffende de samen-'
stelling van het leerplan en het gebruik
van leermiddelen.
Voor het geval in een inrichting voor
bijzonder onderwijs de handhaving van
de orde of rust op niet voldoende wijze
wordt gewaarborgd, is de secretaris
generaal van het departement van op
voeding, wetenschap en cultuurbescher
ming bevoegd
1) het schoolbestuur aanwijzingen te
geven voor het geval het schoolbestuur
bedoelde aanwijzingen niet of niet ge
noegzaam opvolgt, kan de secretaris
generaal een gemachtigde aanwijzen,
die de rechten en verplichtingen van
het bestuur geheel of ten deele moet
waarnemen
deze dieren gekwetste baders. Gelukkig
blijft zooiets een zeldzaamheid, geluk
kig ook worden onze brandkwallen nooit
de enorme neteldieren, welke ze in
Noordelijker streken zijn. Want stel u
voor, dat wij hier te doen konden krij
gen met dieren van omtrent twee meter
middellijn, die met hun tentakels van
ongeveer dertig meter in wijd uitge-
spreiden toestand een kring van ruim
zestig meter diameter zeer onveilig kun
nen maken. In de arctische wateren ko
men die veel voor.
Intusschen zijn de kwallen voor den
natuurvriend zeer interessante dieren.
Medusae noemt hij hen in navolging van
Linnaeus, die dezen naam direct aan
de Grieksche mythologie ontleende.
Houttuyn verhaalt ons daarvan in zijn
„Natuurlijke Historie (Amsterdam,
MDCCLXX) „Zij hebben een bytende
kragt, door Jeukt te verwekken zy
zwerven by nagt, en trekken zig styf
samen dan, wanneer een Vischje voor
bij zwemt, spreiden zy haar Loof uit,
en, hetzelve omhelzende slokken zij het
op. Den Mond hebben zij van onderen
en loozen haar Vuiligheden boven." j
(Het laatste is fantasie.) Hier uit ziet
men klaar waarvan Linnaeus den Ge-J
slagtnaam van Medusa afgeleid heeft.
„Gelyk. namelijk, der zeiver Hoofd, met
Slangen gehaairlockt aan Perseus dien
de om zyne Vyanden in Steen te veran
deren, door den Schrik dien deszeifs
vertooning gafzo worden hier de
2) de school voor bepaalden of onbe-
paalden tijd te sluiten.
De secretaris-generaal kan de hem
ingevolge het bovenstaande toekomende
bevoegdheden op onder hem ressortee-
rende instanties overdragen.
Het bepaalde bij het besluit no. 62/
1941 betreffende handhaving der orde
onder de studenten aan universiteiten
en hoogescholen in het bezette Neder
landsche gebied blijft onverminderd
van kracht.
Deze verordening treedt heden in
werking.
Jeugdstormlciders naar Oostfront.
Ais afgevaardigden van de ge
dwongen thuisblijvers.
Vertrek 8 Augustus.
De afdeeling voorlichting van de Natio
nale Jeugdstorm meldt
Vrijwel onmiddellijk nadat de dappere
Duitsche, Finsche en Balkanlegers de bols
jewistische kolos aangrepen, klonk door
Europa de strijdkreet der Deschaving
„Te wapen in naam van het Christen
dom, te wapen.''
Tot hen, die dezen oproep direct ver
stonden, behoorden ook vele kaderleden
(de leiders boven de 18 jaar) van den Na-
tionalen Jeugdstorm, doch hun verzoek
om zich bij hel vrijwilligerslegioen te mo
gen melden, moest worden afgewezen. De
hoofdstormer bepaalde, na overleg met
den leider van de N.S.B. en met volledige
waardeering van de Duitsche autoriteiten,
dat van het Jeugdstormkader niemand kon
vertrekken^ daar het werk van den Jeugd
storm zoo in het belang van de geheele
Nederlandsche jeugd is, dat het onver
zwakt moet worden voortgezet.
Wie eenigermale bekend is met de
idealistische strijdvaardigheid onder hef
Jeugdstormkader kan begrijpen, dat deze
order een groote teleurstelling vormde
voor hen, die meenden zich in het belang
van Europa, - dus ook van Nederland
aan het oorlogsfront te moeten inzetten.
Dit te doen scheen eerezaak voor hen.
Het is echter een prachtig bewijs van den
uitstekenden geest in het Jeugdstormka
der, dat twee der hoogste functionarissen
begrepen, dat de Jeugdstorm-eer een af
vaardiging namens de gedwongen thuisbiij
vers noodig maakte Aan ue Jeugd
storm-eer diende voldaan
Zoo vertrekken dan 8 Augustus schout
C. Quispel, slafschef van den Nationalen
Jeugdstorm, die in rangorde onmiddellijk
onder den hoofdstormer staat, en schout
F. Groneman, gewestleider van het gewest
Twente-Salland en de Graafschap, naar
hun oorlogsbestemming.
Op dien dag in het bijzonder zal de
Jeugdstorm aan hen denken en zich de be-
teekenis van hun inzet realiseeren, daarin
een bron vindend, welke hem zal sterken
in zijn taak aan hel thuisfront de s'rijd
om de harten van geheel jong Nederland,
dat - onder leiding van den hoofdstormer
en dank zij den inzet van de beste zonen
der Europeesche volken - zich den weg
gebaand ziet tot een gelukkige toekomst
in Nederland, dat fier en waardig zijn
plaats zal innemen in een voorgoed van de
bosjewistische pest bevrijd Europa.
Vischjés door de Lokken van de Kwal
len, op 't onverwagtste aangevat en in
een onvermydelyk verderf gestort."
Blijkbaar was men in de dagen vaa
Houttuyn nog niet op de hoogte van
het wonderlijke leven der kwallen, had
men er nog geen idee van dat deze sier
lijk klokkende dieren niet hun gansche
leven als kwal hadden geleefd anders
had dit zeker aanleiding gegeven tot
zeer breedsprakerige beschrijvingen.
Want al vinden we het niet vreemd,
dat uit de eieren der kwallen zeer klei
ne, vrij rondzwemmende larven ont
staan, het verwondert ons toch lichte
lijk, dat deze zich al spoedig gaan vast
hechten aan het eerste het beste voor
werp, dat ze in hun bereik krijgen. En
nog eigenaardiger wordt de geschiede
nis, wanneer uit de vastgekleefde lar
ven kleine poliepjes ontstaan, die wel
iets weg hebben van heel jonge zee-ans-
monen of zoetwaterpoliepen. Deze dier
tjes groeien niet alleen, maar snoeren
zich na verloop van tijd telkens in. zoo
dat een vrij oude kwalpoliep er kan uit
zien als een nest kommetjes-met-vang
armen. Dit stadium duurt echter niet
lang. want te beginnen bij het boven
ste maken de kommetjes zich stuk voor
stuk los, beginnen klokkende bewegin
gen te maken, vangen allerlei klein ge
dierte en groeien snel uit tot echte
kwallen waarmee we in negen van «le
tien gevallen beste vrienden kunnen
zijn. H. Post.