WEEKBLAD van den
HELDER en hei NIEÜWED1EP.
1 N°. 40.
1847.
STAATKUNDIGE BESCHOUWINGEN, VERTOGEN enz
BE AFSCHEIDING VAN PROTESTANTEN EN RÖÖSSCH CATHOLIJKEN.
Dit Weekblad wordt eiken Maandag-morgen
uitgegeven bij C. BAKKER Bz te Nieuwe Diep,
De Prijs is 80 Cts. in de drie maanden en voor
de buitensteden franco per post 90 cents. Men
abonneert zich bij de Boekhandelaren en Postkan
toren zijner woonplaats.
ADYERTENTIEN gelieve men ongezegeld osd
den Uitgever in te zenden, uiterlijk Zaturdagsdes
middags ten 12 urede prijs van 1 tot 4 regels
is 60 centen voor eiken regel meer 15 ceolen
behalve 35 centen zegelregt voor elke plaatsing.
I A A IV 9 A Cr
Terwijl wij met blijdschap opmerken dat de publieke geest der Natie
in kracht en omvang toeneemt, zien wij nevens dien gezonden levend
makenden geest eenen onderen ontwaken, die, wordt zij niet tijdig on
derdrukt eenmaal noodlottig worden kan. Wij zien naast den opgroei-
jenden vruchtbaren boom een giftigen slingerplant opschieten die in kracht
toenemende, den boom zal doen kwijnen. De opwekking tot krachtiger
deelneming in het staatsleven, gaat gepaard met eeDe noodlottige bewe
ging, die strekt om Protestanten van Catholijken als in twee kampen af
tescheiden. Be oorzaak dateert niet van heden. Het zaad is reeds tijdens
onze vereeniging met Belgie gestrooid.
Zonder de goede bedoelingen van Willem I. te willen miskennenwil
len wij onze overtuiging niet ontveinzen dat de bemoeijalliglieid zijner
regering ook met kerkelijke zaken, de vrijheid der protestantsche kerken
zoowel als die der R. Catholijken menigwerf schond. De Protetantsche
kerk kon echter uit den aard harer oorsprong en harer geschiedenis en van
een verst haar toegedaan, veel verdragen, wat der Catbolijke kerk on
duldbaar moest toeschijnen. De hotsing hieruit tusschen den vorst en zijne
Catholijke onderdanen ontstaan, werkte op de protestanten terugdie dik
wijls ook, waar de Catholijken volkomen in hun regt warenvoor den vorst
partij trokken.
Door de opstanding, en scheiding van Belgie, door de langdurige span
ning die tusschen beiden bleef bestaan, verloor in Noord-Nederland der
afscheiding van Catholijk en Protestant hare politische kleur, hij toene
mende kenois der staalsregtenbij de ontwikkeling van het politiek leven,
kwamen de protestanten tot beter inzigttot de erkentenis dat de Catho
lijken niet allvd ongelyk hadden gehad; de vroegere vrees dat zy, het
geringste deel in het vereenigd koninkryk, door de Catholyken overstelpt
am texug gedrongen zouden worden, verdween na de scheiding en min
der bevreesd zagen zy meer onbevooroordeeld. De Catholyken erkenden,
gevoelden die toenadering, en nooit was het tydstip gunstiger geweest om
eene volkomen toenadering en vereeniging op het politiek terrein dnarte-
stellendan by de komst van Willem den II. tot den troon, indien toen
door eene herziening der grondwet aan de natie eene grootere deelneming
in de staatszaken ware verzekerd en het kerkelyke zuiverder en door jui
ste grenzen van den staat ware gescheiden. Werden de Roomsch Catho
lyken echter toen tevreden gesteld? wy geloovenfcet niet; maar een magtige
party in de R. C. kerk werd ten minste tevredengesteld. Stel eens dal
zulks sterk in /zet oog liep bij /zet voorstel tot /zerziening der grond
wet in de tweede kamer gedaan. De Ti. C. afgevaardigden tot dien tyd
toe allen ijverige verdedigers eener grondwetherziening, vrijzinnige begin
selen in /zun vaandel voerende waren met uitzondering van den éénigen
Stormeensklaps omgekeerd en hielpen het voorstel in /zet belang der
regering verwerpen. De protestanten liehhen er op geantwoord door aan
de Catholyke kerk by de beraadslaging over /zet strafwetboek de willekeur
van /zet placet op de schouders te wringen; en de Catholyken stonden uit
dankhaar/zeid weerbij de begrooting ter zyde der regering om een bud
get van ruim 76 millioen aan de natie opteleggen.
Wanneer de Staten-Generaal inderdaad de natie vertegenwoordigden
indien zy inderdaad den geest der natie afspiegelden, dan zouden wij met
bezorgdheid de toekomst te gemoet behooren te zien: maar wanneer wij
zien, welk een feestelyk onthaal aan Storm is te beurt geTallen vzzn d—
Catholijke bevolking, uit welks midden hy was gekozen, dan heeft dc
protestant geen regt meer de catholijken te beschuldigen en wanneer d.
Czztholyk opmerkt Loe geen enkel der vryzinnige bladen de verdediging
van het placet op zich heeft geoomen dan erkenne Lydat de onver
draagzaamheid niet hij de protestantenmaar bij eene coterie, een fac
tie even als bij haar gezeteld is.
De natie wake tegen Beide factiën die van een kerkelijk standpunt
uitgaan, en sluiten zich op het staatkundig terrein, zonder onderscheid
van geloofsbelijdenis aan een. De waarlijk vrijzinnige man kan zich nier
laten gebruiken om Roomsch Catholicisme of Protestantisme ten dien
ste te staanhij kan geen Candidatuur aannemendie hem door een
kerkeraad of een pastoor wordt aangeboden Waar de natie zich in.
Protestanten en Catholyken scheidt kan alletu de regering van hst be
houd zegevieren; daar zullen ginds mannen als Storm u:t de lands ver
gaderzaal geweerd worden, daar zullen hier de handhavers van het regt v;.:i
Placet by de beuoemiog tot leden der tweede kamer in aanmerking no
men en wie in dat troebele water de grootste buit zal makenhet zal
niet de natie zyn.
Mogten overal de Stemgeregtigden het voorbeeld van Amsterdam ook
in dit opzigt volgen. Daar werd tegen over de lyst der vryzinnige Can
didaten een lyst van Roomsch gezinden overgesteld maar de eerste zagen
verreweg het meerendeel der stemmen op zich vereenigen. Het :s een»
proefneming geweestdie hopen wy nimmer herhaald zal worden. Van
welken kant zy gekomen is, schynt onbekend. Be uitdrukkelyke verklaring,
van eenen der voorgestelden die groote achting geniet, dat hy geen kiezer
wenscht te zyn doet vermoeden dat het van geene bekende of geachte zyde
is geweesten dat men tot de proef willekeurig eenige geachte namen heeft
genomen.
Openbaarheid heeft ook hier zyn nut, openbaarheid zal ook hier verdraag
zaamheid werken openbare kanJidalurenzullen i'lotestantsche of Roomse/re-
kandidatuuren van zelve dooden.
Er is geen mensc/i dan hy wiens verstand gc/ieel door Godsdienstig voor
oordeel verblind is, die openlijk een dergelyke kandidatuur durft voorstellen
omdat zy alleen verdedigbaar is waar men gelyk/ieid en viy/teid voor allen
vertrappen wilwaar men /ieerscAcn wil over anders denkenden. Men zal
een politieke keuze doen ;men zal zoeken naar den man, die het meest erva
ren is in de gemeenteprovinciale, ofstaats-belangen in de be/ioeften
van handel of nyverheiden men zal zyn keuze rigten naar de omstan
digheid, of iemand protestant, of catholijk is! alsof voor den catholyke geen
protestant van bekwaamheid en karakter denkbaar is; alsof voor den pro
testant een Catholijk een domkop wezen moest! Bespottelijk! Vraag waar
het een politieke keuze geldt, wie is een man van karakter, wie acht ik
het best in staat, om de belangen van hek-algemeen te behartigeneg.
kies hem, onverschillig, wat zyn geloof Z$lv
Protestant of Calholykdie uit vroede Sooimordeelen awen
ger wantrouwt om zijn geloof, bedenkj/wel wai gij doe\! Nogjraopgi
schijnen vrij te zijn in uwe keuze, als gij een gehoofgjeftoot bies/; UeilciiU
iO\: V,1 -rjJi 1 l< T