A d v e r te n ti'è n,
DE KERSBOOM.
Burgerlijke Stand van 13 3® December
1*51.
GEHUWD: J. Gaauw en L. aan Blarle.
BEVALLEN: J. van Gunst geb. Appel, Z. H. M. Bels geb. Kindt,
D. E. Duijvelter geb. Akkerhuis D. M. G. Meenderink geb. Ver-
weijD. D. Korsnian geb. d« Reus, Z. J. Booru geb. Dito, Z.
M. M. Gessel geb. Biezeveld D. A. Koopman gtb Bakker, Z. M.
Polak geb. de Jong, D. A. E. BI. Zeeuw geb. ÜeyersD. N. IIoo-
gervterff geb. Borst, Z. J. Gal, Z.
OVERLEDEN: H. Kaplein13 m. A. Koper, G8 j. E. Fasol
26 j. BI. Koenraad 2 j.
■cj:
Ingezonden
H S 1 ït.
Daar hel thans te verwachten is, dat er binnen kort, een ontwerp tot
kanalisatie of verbeterde uitwatering van Geestnierambacht en Oudelands
waterboezem, zal worden ingediend, welke levens ten doel zal hebben,
het marktwezen van den Helder en van Schagen te verbeferen en te ont
wikkelen, raeenen wij, daar Schagen als het middenpunt ten dezen be
schouwd kan worden, dat hef niet ondienstig kan zijn eens nategaan,
wat Schagen geweest wat het thans is en wat het worden kan.
liet ligt met in ons plan, eene geschiedkundige beschiijving van Scha
gen te gevenmaar in een korte schets deszelfs wording en vooruitgang
te beschouwen.
Volgens aloude beschrijvingen was het in den beginne (333 na C.) een
waterachtig landdat langzaam met ligte dijken is omringd geworden
om het water bepaald te keeren tot drooghoudiog van hooge stukken
land of tot geregelde vaait dienstig te maken; welke bedijking men
Cagen noemde, dat de naamsoorsprong van Schagen schiint te wezen.
Schagen is volgens die beschrijving het eerst bevolkt door vlugtelingen
uit de Zijpeals zoude deze in het jaar 333 het eerst zijn doorgebroken
(ofschoon sommigen willen dat de Zijpe in het jaar 1388 voor de eerste
maal bedijkt werd) welke lieden in Schagen hunne woningen op hoogten
bouwden.
Schagen was io zijn beginsel zeer gering zoo hier en daar vond men eeni-
ge tenten, die langzaam vermeerderden, zoowel door vermeerdering van
geslachten als de toevloed van andere vreemdelingen, daar dc goede
▼ruchtbaarheid al spoedig zigtbaar was, zoodat er eenige buurten ontston
den en de bevolking in menigte toenam. Men schreef van Schagen
De landerijen zijn vlak en eflen, de specie is eene zeer vette k ei en
bruine aardete goed om bosschen op te planten; en ten opzigte der
vruchtbaarheid, zoo heeft de natuur haren schoot in de algemeenheid der
dingen, haren rijkdom hit-r overvloedig medegedeeld. Men vindt geen
goud- of zilvermijnen maar kostelijke vruchten, dienstig tot het onder
houd des levens, tarwe, rogge, haver, garst en boonen in overvloed,
zoodat er aan andere sleden bij menigte van lasten worden uitgevoerd;
het geeft eene vette weide voor koeijen en schapen beste wol uitmun
tende kaas en boter welke eerste vooral zelfs in den vreemde zeer ge
tocht is. Schoone vruchtdragende boomgaarden, van alle soortde Scha-
ger appelen of zoogenaamde Schager roodjes zijn zeer vermaard;" ter
wijl men als een voorbeeld van vruchtbaarheid nog aanhaalt, dat een ap
pelboom in het jaar 1645 ƒ100 revenu aan den eigenaar gaf.
Zoodat het moet wezen eene kostelijke landsdouw schoon en verma
kelijk om te aanschouwen, en misschien dut er in prijs geen kostelijker
in geheel Holland gevonden werd immers brieven van verkoopingen der
landerijen aldaar toonen dat de morgen lands soms 2000 tot ƒ3000 en
zelfs hooger heeft opgebrngt."
Het verblijf der heeren van Schagen op het kasteel in 1440 door
Itmzoon van hf'rlog Albrechtgraaf van Holland en Zeeland gebouwd,
droeg niet weinig bij, tot vertier en tot verfraaijing van Schagen, getui
gen nog de teekening zoo hier en daar alsook in het oostelijk paviljoen te
Schagen te zien.
Dat Schagen bij dat alles een aanzienlijk dorp ja bijna eene stad gelijk
was, getuigt mede die schrijver welke verder zegt: »Meu zoude wel mo
gen zeggen dat er bijna niets aan ontbrak om eene stad te wezen dan
walleu en poorten; want het is van oude tijden bij de graven en gra
vinnen al van haar begiftigd met stadsprivilegiën en vele voorregten,
terwijl er bijna geen steden in Wtst-Friesland gevonden werden daar
geen Schagers zitting in de regering hadden of hunne afkomst Tan Schagen
kunnen afrekenen,een bewijs van hun aanzien, terwijl zij bovendien
mannen van dapperheid waren, vechtende voor hunne vrijheid en rcgten
als kunnende van nilure geene grootc dienstbaarheid verdragen.
Dat Schagen bijna het voorkomen tan eene stad heeft gehad, bewijst
nog zijne bouworde, eene ruime markt (in verhouding tot de tegen
woordige) met eene groole kerkvolgens sommigen gebouwd in het
jaar 1460.
In 1618 telde men in een oud kohierboek 432 huisgezinnen met 1619
menschen, in de kom en op de buitenbuurten 232 huisgezinnen, met
1116 menschen, tezameu eene bevolking van 2735 zielen, behalve dc
dienstboden en kostgangers. Ook wis er eene schuttersdoelen welker
goederen en eigendommen overgedragen zijn aan Johan heer van Schagen,
in het jaar 1605 ten behoeve en tot onderhoud van de gemeene armen
bin neo Schn gen. Ook was er te dier tijd een gasthuiswaarin eoms 40
personen verpleegd werden, doch ook dit is in 1640 afgebroken, even
als de overdekte vischmarkt aan de noordzijde van de kerk.
Zoo waren er dertien damschuiten waarvan er woensdags twee en zalur-
dags een op Amsterdam, twee des woensdags op Haarlem en drie welke
des vrijdags op Alkmaar van Schagen afvoeren terwijl er vijf damschui
ten aan particulieren toebehoorden welke op Amsierdam Rotterdam,
Zeeland en elders, hunne vrachten bragten en haalden.
Een trek- of jaagschuit welke eene dagelijksche vaart op Alkmaar had
twee vrachtwagens welke elke week naar den Helder reden voor passa
giers en goederen. En wat vindt men er thans? Eene schuit welke des
maandags op Amsterdam eene des woensdags en eene die vrijdag en za-
turdag van elke week op Alkmaar varen, terwijl men algemeen wil dat
de laatste geen bestaan geeft, en men naauwelijks weet of er nog een
vrachtwagen voor passagiers en goederen, op den Helder rijdt.
Een olie- en een houtzaagmolen twee korenmolens vele messenmake-
rijen welke hij publicatie door Haten van Holland, 1 Augustus 1661,
de schager messen bevoorregt werdenen het op eene boete van ƒ100
verboden werd, derzelver merk na te maken, als zijnde dezelve om hun
ne deugd en goede kwaliteit in den vreemde vermaard, zilversmederijeii
enz., en van dat alles is niets meer dan één koren- of meelmolen over.
Wij behoeven dus niet te vragen of Schagen terug gegaan is; het bewijst
zich door deze zoo duidelijk, en toont ons dat hier niets bestendig is.
Wij verheugen ons als wij de laatste jaren nagaan, dat Schagen weer
zigtbaar in bloei is toegenomen en hopen dat het niet alleen mag blij
ven duren, maar nog verbeteren zal, welke hoop naar wij meenen niet
ongegrond is, als wij het genoegen hebben dat de voordstellen kanalisa
tie bijval vindt, dat den Helder en Schagen ongetwijfeld veel vertier zal
aanbrengen, terwijl het aan den Oudelandspolder eD Geestmerambachts
waterboezem, eenea lager waterstand^. van p. m. 2 ned. palmen zal
geren.
[1frordt vervolgd,)
VERGADERING xan den RA AD der gemeente
Helder, op Woensdag den 24 December 185 1
des avonds ten 7 ure.
In Amsterdam is, op den 16den December 1851 in
den ouderdom van ruim 70 jaren overleden, onze waardo
Moeder en Bebuwdmoeder ANTOINETTE VOGEL, We
duwe van wijlen DIRK JOHANNES VERSCHUUR. Utreckl-
schestraat, No. 73.
P. ArERSCHUUR.
H. A. VERSCHUUR, geb. Rüijgh.
Nieuwediep 20 December 1851.
Op begeerte van de overledenezullen er geene
uiterlijke teekenen van rouw worden aangenomen.
Do ondergoleekende verwittigt zijno geëerde Begunsti
gers, dat gedurende hel Kersfeest, weder bij hem een
fraai verlichte Kersboom zal zijn; en tovens gelegen
heid wordt aangeboden lot gebruik van alle soorten van
KLEIN GEBAK en VERYERSCH1NGENMINCE PiECE,
