GEMENGDE BERIGTEN.
natuur harddroog en zonder bevochtiging weinig vatbaar
voor productie. In do eerste twee jaren hadden do kolo
nisten veel door gebrek aan huisvesting en levensmiddelen
te lijden. Zij voedden zich hoofdzakelijk met wortelen en
waren menigmaal genoodzaakt, paarden- en hondenvleesch
te eten. Maar nu telen zij overvloed van tarwe, grof koren,
alle soorten van groenten en het schoonste vee. De stad is
in vierkanten aangelegd en bevat niet minder dan 2000 ak
kers. Elk perceel is een akker groot. Ieder persoon van
goed karakter, die zich vestigen en een huis bouwen wil
kan een perceel verkrijgen, en ieder perceel kan zonder
groole moeite en kosten bevochtigd worden. De stad bevat
thans omtrent 7000 permanente inwoners; de openbare go-
bouwen zijn geschikt, goed gebouwd en van zeer goed voor
komen. Stad en land zijn met goede handwerkers uit elk
vak wel voorzien. Allen schijnen zich zeer te vreden te
gevoelen. Zij zijn zeer vlijtig en ordelgk en ik zie geene
reden, waarom zij niet even zoo vergenoegd zijn kunnen
als hunne medeburgers in een ander gedeelte der Unie.
De godsdienst onderscheidt zich niet veel van die van an
dere genootschappen. Do predikatiën waren goed voorge
dragen en do vocaal- en instrumenlaal-muziek uitstekend.
Byna de gansche bevolking van de Zoulzee-stad en van het
Ulha-gebied zijn Mormonen; ik twijfel of er 200 anderen
gevonden kunnen worden. De maatschappelijke toestand
is geheel verschillend van dien welken wij gewoon zijn.
Bijna allo innerlijke belangen even als de godsdienstige
worden door de kerk geregelden alle twisten worden door
de kerkelijke beslist. De veelwijverij, of, gelijk het hier
genoemd wordt, het pluraliteils-systeemheerscht uitgestrekt,
maar zij, die ongebondenheid in zeden vermoeden, dwalen
zeer. De vrouwen zijn zeer bescheiden. Ik heb het ge
noegen gehad bij eenige toegelaten te worden, die zeer be
schaafd zijn en, gelijk ik meen, volkomen met de ladies
der andere Staten gelijk gesteld kunnen worden. Uit alles,
wat ik zie en hoor, kan ik zeggen, dat in deze stad en in
dit gebied veel minder ongebondenheid heerschtdan in
eene andere plaats van gelijke bevolking in do Ver. Staten.
De mannen zijn op iedere inmenging in hunne huisselijke
belangen ijverzuchtig, en verleiding en echtbreuk maken
misdaden uit, die den misdadiger ligt den dood konden toe
brengen.»
Bij decreet van Z. M, zal te Utrecht een koninklijk ne-
derlandsch melercologisch instituut worden opgerigt. Te
Marseille is eene jonge danseres bij het opvoeren van den
profeet in brand geraakt en aan de gevolgen overleden.
De leden der T. K. zijn opgeroepen tegen 14 Feb.
Het dagblad van Leiden is aan verval van krachten overle
den. Bergen op Zoom zal, naar men verneemt, met
gaz worden verlicht. De keizerin van Frankrijk lijdt aan
eene oogontsteking. Prins Napoleon zal aan 't hoofd slaan
van de fransche troepen, bestemd naar Turkye. De
keizer van Oostenrijk heeft 40,000 man naar de zuidelijke
grenzen gezonden. In Amsterdam is een dronkaard van
do trap doodgevallen. In den Boemelerwaard zyn 15
a 1600 schapen aan de lererbot gestorven. In België is
eene particuliere maatschappij opgerigt lot bevordering der
kunstmatige vischleelt.
Uwrgerlljke Stand van 4 II Februarij
1834.
GEHUWD: J. van Keulen en J. Kindt. K. Wilms en M
Schmidt. J. Kluth en F. Antkonise.
BEVALLEN: B. Drijver geb. de Wijn, D. A. Vos geb.
Spandauw, Z. C. C. Baak geb. Linterman. Z.M. W. Bak
ker geb. Schaap, Z. M. Wijngaard geb. Karreman, D. A.
Veen geb. Kok, Z. L. Bruin geb. Prison, Z. M. J. Dal-
meijer geb. Kalis, D. N. W. Éuigentuin geb. van der Wiel,
Z. G. M. Nuchter, D. Levenloos aangegeven: 2.
OVERLEDEN: A. Strooker, 63 j. M. de Wolf, 8 j.
J. A. van Hertel, 40 j. M. Stijl, 42 j. D. Schuur, 13 d.
J. Brouwer, 30 j. J. Troost, 2 m.
^r" JEE: ~Eau ;ei ra?"
Korte levenschets van den overleden Kommandant-
Ccneraal der Trans-Taal Republiek,
A. W. J. FRKTOK1US.
[Vervolg en slot.)
In het begin van het jaar 1840 trok Pre tori us aan het hoofd van
400 ruiters wederom opvereenigde zich met tiet leger van Panda
[broeder tan D ingaan, die met elkander te oorlog waren] omtrent
400 man sterk aldus tereer.igd trok men het land der Zoola's in door de
Zondags-rivier en Biggar'sberg.
Pretorius hield zich echter steeds op een behoorlijken afstand van
Panda's leger, alleen Panda zeiven hij zich houdende; kort daarop
ontmoette het leger van Panda, onder bevel van Nonklaas, dat van
Dingaan en versloeg hetzelve totaal. Het gevolg daarvan was, dat
Pretorius op den 14den Februarij 1840, onder het lossen van het
geschut, Panda als de eenige wettige koning der Zoo la's proclameerde,
36000 stuks vee van Panda ontving lot schadeloosstelling voor geleden
verliezen, en Panda zelf onder voogdijschap stelde. De schrik, vrees
en ontz3g van Panda en de zijnen voor den naam van Pretorius
alleen is onbegrijpelijk; zijn invloed onder dat volk was zoo groot, dat
het hem tijdens zijn leven slechts één enkele wenk zou hebben gekost
om Panda in massa tegen de Engelschen in Nalalof tegen wien ook,
te doen oprukken. Doch zijn edel hart wilde geen kwaad met kwaad
vergelden.
Doch ter zake. Het is algemeen bekendhoe Pretorius en de
zijnen in 1848 genoodzaakt zijn geworden Natal te vei laten en in deze
streken tich gevestigd hebben. Bij zijne terugkomst van het gevecht te
Boomplaals vond hij zijne vrouw overleden eu reeds begraven; een jaar
lang weduwnaar geweest zijnde, hertrouwde bij met mejufvr. P e t r o-
nella de Lange, in welk huwelijk hij drie kinderen verwekte,
waarvan de twee oudsten overleden zijn; een daarvan, zijnde een zoon
tje, stierf juist op den 1G Decemher den verjaardag van de groote slag-
ting onder D i n g a a n's benden, bij de Umslalo. Na den atloop van
dit gevecht, deed hij zich zeiven de belofte dien dag jaarlijks godsdiens
tig te zullen gedenken, doch door allerlei bezigheden als overstelpt, is
die dag door hem verzuimd geworden en als het ware vergelen. De dood
van zijn veel belovend zoontje maakte hem indachtig ano zijne verzuimde
gelofte en nu zwoer hij op nieuw het verzuimde te sulleu herstellen
doch God heeft het anders gewild en hem tot zich geoomen om te rus
ten van zijnen arbeid. Den 23sten Julij 's morgens ten 9 ure, ontsliep
hij zacht en kalm, na eene maand lijden, in het vertrouwen op Gods
genade in Christus Jezus zijnen Heer. In den oorlog was hij moedig en
vurig als een leeuw, in zijn huisselijken kring, zacht als een lam. Hij
genoot van alle zijne ondethoorigen de grootste achting en eetbied. In
drukwekkend en vloeijend was zijne taal, als hij voor de rust, soms een
half uur lang, eene aanspraak tot het publiek hield.
Godsdienstig was hij in alles wat hij ondernam. Nooit werd door hem
iets van belang ondernomen, of zijne bede werd eerst aan den Allerhoog
ste opgezonden; van al het goede, dat hij verrigt heeft, gaf hij God al
leen de eer. Hoeveel hij gedaan heeft tot welzijn van land en Tolk
zoowel in het staatkundige als godsdienstige; wat bijgedaan heeft om
hier een leeraar te krijgen hoe blijde hij was dat zijne oogen dien leer-
aar nog hadden mogen zien en hel hem nog vergund was geworden
dien leeraar het evangelie onder ons Ie hooren verkondigen, weet elk
transvaals burger, en erkent men nu nog niet ten volle zijne buitenge
wone verdiensten, de nakomelingschap zal die zeker huldigen en in eere
houden.
